Σε πείσμα του Υπουργείου Πολιτισμού, που αγνοεί τα εκατό χρόνια από τη γέννησή του...

"Να κερδίζεις πάλι τη μέρα Να της χαρίζεις την εικόνα και το ξαφνιασμένο όνειρο Η αγάπη ξεδιπλώνεται Ας επιστρέψουμε στο μέλλον προς τη λάμψη νέων προσώπων"

Νικόλαος Καλαμάρης ή Νικήτας Ράντος ή Μ. Σπιέρος ή Nicolas Calas

(1907-1988)

Ποιητής, δοκιμιογράφος
και ιστορικός της τέχνης .
Αριστερός που αγκάλιασε με θέρμη όλα τα νεότερα ρεύματα της τέχνης (φουτουρισμό, εξπρεσιονισμό, ιμαζισμό), για να προσχωρήσει από το 1936 στον υπερρεαλισμό ( όταν εγκαταστάθηκε στο Παρίσι) και να συνδεθεί με στενή φιλία με το γενάρχη του κινήματος , Αντρέ Μπρετόν, οποίος τον θεωρούσε ως ένα από τα «πιο φωτεινά και τα πιο τολμηρά» μυαλά της εποχής του. Το 1938 εξέδωσε το θαυμάσιο θεωρητικό του βιβλίο Foyers d' incendie (Εστίες Πυρός), όπου υπερασπίζεται τον υπερρεαλισμό.Andre Breton and Nicolas Calas: Wine Glass Chess Set And Board (replica)
-Μουσείο Nogushi

Το 1942 κατέφυγε μέσω Πορτογαλίας στις ΗΠΑ και υπηρέτησε στο Office of War Information, στον πόλεμο κατά του Άξονα..
Το 1943 εξέδωσε το βιβλίο του Να μωράνουμε τους σοφούς και μετά τον πόλεμο έγινε συνεργάτης στο πρόγραμμα του Πανεπιστημίου του Columbia, Res) earch in Contemporary Cultures, το οποίο διηύθυνε η μεγάλη κοινωνική ανθρωπολόγος
Margared Mead. Καρπός της συνεργασίας τους ήταν το βιβλίο Η πνευματική κληρονομιά των πρωτόγονων λαών.
Παράλληλα, άρχισε να δημοσιεύει τεχνοκριτικές και άρθρα από τις στήλες των πιο σοβαρών περιοδικών τέχνης (View, Possibilities , Tiger's Eye , Arts Magazine ,Artforum, Art in America, Village Voice κ.α.), συμβάλλοντας στη διαμόρφωση ενός κλίματος καλλιτεχνικής πρωτοπορίας στις ΗΠΑ.
Διετέλεσε Associate Professor of art στο Fairleigh Dickinson University. Έγραψε μαζί με τη γυναίκα του Elena Calas, το 1967, το βιβλίο The Peggy Cuggenheim Collection of Modern Art. Το 1968 εκδόθηκε η συλλογή κριτικών κειμένων και δοκιμίων του Η τέχνη την εποχή της διακύβευσης. Επίσης συμμετείχε στο βιβλίο της Lucy Lippard για την Ποπ Αρτ με το κείμενο 'Pop Icons'. Το 1971 κυκλοφόρησε το Icons and Images of the Sixties και το 1985 το Transfigurations : Art Critical Essays.
Στα ελληνικά κυκλοφόρησε το 1982 η συλλογή κειμένων του Κείμενα Ποιητικής και Αισθητικής (1929-1938).Το 1977 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Νικήτα Ράντου , με όλα τα εκδοθέντα στην Ελλάδα ποιήματά του, και το 1988 εκδόθηκε η συλλογή Γραφή και Φως, με ποιήματα γραμμένα κυρίως μεταξύ 1976 και 1983.
Το 1989 εξεδόθη η αλληλογραφία του με το Γιώργο Θεοτοκά.
***

ΔΕΙΓΜΑ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ

Οδός Νικήτα Ράντου
5
Σμίξαν τα κορμιά, πέφτει το προσωπείο
για να φανερωθούμε δίχως Εγώ
χάριν ασκήσεως αποβιβάσαμε το πάθος
νέες διαστάσεις ίσως να βρεθούν
'Επιβολή κι υποβολή. Ακτινοβολεί
η διγλωσσία. Μα τον κύνα!
Τι σημασία έχει το πόθεν ξεκινήσαμε;
Κάποιος θα ξαναρχίσει το "πρώτη φορά"
με δισταγμούς και δυσκολίες άλλες.
Οι ρόλοι μεταβάλλουν τις ορέξεις.
6
Πέντε δεκαετίες εξαλείφονται απόψε
πού ατενίζω την άλλη όψη
γνωστής μου βουνοσειράς
"Μόνος προς Μόνον" ποτές δεν έγινε ο λόγος μου
Βουνά και θάλασσες ανάφτουν εικόνες
Ταραχή τώρα καθρεφτίζεται στην ήρεμη λίμνη
Με το βλέμμα μου στραμμένο στο ακαθόριστο του μέλλοντος
από τις όχθες άλλης λίμνης κοίταζα τότες τοπία
του Νίτσε με το δικό μου Μάνφρεντ
Τώρα, πεπεισμένος πώς γνωρίζω τις "Άλπεις
αφ' υψηλού παρακολουθώ απ' τη γενέτειρα
του Πλίνιου, το ρυθμό κυματοειδής κορυφογραμμής
"Ας αντανακλασθεί στα ύδατα του Como!
τα νέα κομίζουν την άνοδο λουσιτανών εργατών
Αιρέσεις λομβάρδων εργαζομένων
Νέα πού αξιούν ν' αναστατώσουν
την επιφάνεια του στίχου.