Στυλλιανίδη, δεν ντρέπεσαι καθόλου;

Ελλάδα

Το τέλος ενός πρότυπου σχολείου

Η Στέλλα Πρωτονοτάριου δεν το εκφράζει ως προσωπικό της στοίχημα, αν και θα είχε κάθε λόγο. Οπως και να το κάνουμε, το 132ο δημοτικό στην Γκράβα ήταν άλλο σχολείο προτού αναλάβει ως διευθύντρια μερικά χρόνια πριν και ήδη είναι άλλο μόλις ένα μήνα μετά την «αντικατάστασή της». Ξαναγύρισε στο χθες, όπως αναφέρει η Καθημερινή (9/12/2007).

Η -πλέον- πρώην διευθύντρια του 132ου δεν μιλάει για «σοκ», αλλά είναι σαφές πως οι νευρώνες της δημόσιας παιδείας έχουν αυτήν τη λειτουργία. Να αγγίζεις το όνειρο και να ξαναβουλιάζεις στον εφιάλτη του αναλυτικού προγράμματος που στην ουσία του μένει ίδιο και απαράλλαχτο από το 1935. Οπως και οι αντιλήψεις της διοίκησης.

Η Στέλλα Πρωτονοτάριου βρέθηκε στη δημοσιότητα για ασυνήθιστο λόγο. Επειδή είχε φτιάξει ένα ρόδο σ' ένα σχολικό συγκρότημα σαν αυτό της Γκράβας. Η χούντα ήταν περήφανη για το τερατούργημά της, αυτό το τεράστιο σχολικό γκέτο στο 5ο δημοτικό διαμέρισμα. Κυψέλη, Πατήσια, Γαλάτσι, κ.λπ., περιοχές με προβλήματα. Ενα ακόμη ήταν η Γκράβα. Και πώς να μην είναι (ήταν). Ξεκίνησε με 12.000 μαθητές να περιφέρονται στους διαδρόμους ανάμεσα στα σχολικά κτίρια. Σήμερα, δραστήριοι σύλλογοι γονέων κατάφεραν να περιορίσουν τον αριθμό στο μισό. Και σύμφωνα με τον Ανδρέα Θεολόγου από τον σύλλογο γονέων το όραμα είναι σήμερα να γκρεμίσουν κτίρια μέσα στην Γκράβα για να φτιάξουν ένα πάρκο ή ένα κέντρο διαφορετικό.

Οι γονείς στήριξαν την Στέλλα Πρωτονοτάριου. Το ίδιο και οι δάσκαλοι. Οσο για τους μαθητές, εδώ οι νευρώνες του συστήματος σηκώνουν τα χέρια ψηλά. Πέρυσι, διαβεβαιώνει η Αλεξάνδρα Ανδρούσου (επίκουρη καθηγήτρια Παιδαγωγικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών), «στην εορτή κλεισίματος για τις καλοκαιρινές διακοπές ήρθαν και πρώην μαθητές του δημοτικού που ειναι πια στο Γυμνάσιο. Ηρθαν για να ξαναζήσουν το κλίμα που δημιούργησε η διευθύντρια και δέκα δάσκαλοι. Εχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τους μαθητές στο τέλος της χρονιάς να καίνε τα βιβλία, αλλά εκεί στην Γκράβα είδαμε τους μαθητές να αγαπάνε το κλίμα του σχολείου».

Τα πράγματα με την Στέλλα Πρωτονοτάριου και τους δέκα δασκάλους είναι τόσο εντυπωσιακά που εθισμένος κανείς στην καχυποψία ψάχνει να βρει το ψεγάδι. Τον λάκκο. Πώς γίνεται δύο πανεπιστήμια (Αθήνας και ΑΠΘ) να κάνουν περίπου μάθημα για το 132ο Γκράβας, να βραβεύεται η δουλειά των παιδιών του σε διεθνείς διαγωνισμούς, αλλά με μια απλή διαδικασία της διοίκησης όλα να ξαναβουλιάζουν στη μονοτονία και στην αταραξία;

Γιατί ενόχλησε η Στέλλα Πρωτονοτάριου και ποιους; Η ίδια έχει τις απαντήσεις. Είναι η δουλειά της, «η δουλειά μας», διορθώνει. «Ηταν συλλογική.» Η μεγάλη περιπέτεια στην Γκράβα ξεκίνησε περίπου πριν από επτά χρόνια. Το ένα πρόβλημα είναι η συνύπαρξη παιδιών διαφορετικών ηλικιών. Απο ηλικίες δημοτικού μέχρι ΙΕΚ. Το άλλο πρόβλημα είναι (ήταν) τα παιδιά μεταναστών. Ετσι πιστευόταν μέχρι το πείραμα του 132ου.

Στο σχολείο, όταν ανέλαβε η Στέλλα Πρωτονοτάριου, από τα 105 παιδιά περίπου τα 80 ήταν παιδιά μεταναστών: «Μετρήσαμε 12 εθνότητες». Μέτρησαν οι δάσκαλοι και κάτι άλλο: «Τον φόβο των Ελλήνων γονέων. Οτι τα παιδιά τους δεν πρόκειται να μάθουν γράμματα σε τέτοιο περιβάλλον». Δεν ήταν αδικαιολόγητος ο φόβος, αλλά οι φόβοι όταν δεν αντιμετωπίζονται στοιχειώνουν. Και για να αντιμετωπιστούν χρειάζεται να σηκώσουν τα μανίκια. Ολοι. Αυτό έγινε στο 132ο.

«Είναι ήδη γνωστό από τη δεκαετία του 1970», λέει ο Γιώργος Τσιάκαλος, καθηγητής Παιδαγωγικής στο ΑΠΘ «ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε πολυπολιτισμικό περιβάλλον αποκτούν μεγαλύτερες δεξιότητες. Είναι επίσης γνωστό ότι τα παιδιά που ξεκόβουν απότομα από τη μητρική τους γλώσσα, δύσκολα έχουν καλές επιδόσεις και στα –εν προκειμένω– Ελληνικά. Οπότε αυτό κρατάει πίσω ολόκληρο το σχολείο. Δεν είναι τυχαίο που το Ευρωπαϊκό Βιογραφικό Σημείωμα (μηχανισμός αξιολόγησης) δίνει ιδιαίτερο βάρος στο βιογραφικό όσων έχουν μεγαλώσει, δουλέψει σε πολυπολιτισμικό περιβάλλον».

Οι δάσκαλοι κάθησαν μια μέρα όλοι μαζί και το συζήτησαν. Ευτυχώς, ουδείς τους πίστευε σε παρθενογενέσεις. Εψαξαν λοιπόν να δουν τι γίνεται στο εξωτερικό, απευθύνθηκαν σε πανεπιστήμια και στη βιβλιογραφία. Οι άμεσοι στόχοι τους ήταν το τέλος της βίας μεταξύ των παιδιών από διαφορετικές εθνοτικές ομάδες και η συμμετοχή των γονέων στη σχολική κοινωνία. Να μπουν κι αυτοί στο παιχνίδι.

Το πρόγραμμα που ξεκίνησαν με την ομάδα σχολικής αγωγής του ΚΕΘΕΑ είχε στόχο να φέρει τα παιδιά να καταλάβουν καλύτερα το ένα το άλλο και κυρίως τους φόβους τους. Να νιώσουν –όπως λέει η Στέλλα Πρωτονοτάριου– πόσο τυχερά είναι επειδή μπορούν να μάθουν πολλά πράγματα το ένα στο άλλο.

Η διευθύντρια και οι δάσκαλοι δεν άφησαν τίποτα στην τύχη. Τα δύο πανεπιστήμια ενημερώνονταν με σχολαστικότητα για όλα όσα συνέβαιναν στο σχολείο. Πρέπει να ήταν εντυπωσιακά αν κρίνει κανείς από τα λόγια της Αλεξάνδρας Ανδρούσου: «Αυτό το σχολείο δεν ήταν μόνο πρότυπο. Ήταν σχεδόν πειραματικό. Όλα όσα διδάσκουμε στους φοιτητές της Παιδαγωγικής, εκεί γίνονταν πράξη». «Μας ζητούσαν», λέει ο Γ. Τσιάκαλος, «από άλλα σχολεία λεπτομέρειες για το “πείραμα της Γκράβας”. Ήδη, χάρη σ’ αυτούς αντίστοιχη πρωτοβουλία εκδηλώνεται σήμερα και σε σχολείο της Λάρισας».

Αλλά οι δέκα δάσκαλοι και η διευθύντρια είχαν κι άλλα στο μυαλό τους. Ήθελαν να βάλουν στο παιχνίδι και τους γονείς. Ελληνες και αλλοδαπούς. Και ξεκίνησαν –εθελοντικά πάντα, κανείς δεν μπορεί να πει ότι ξεκοκάλισαν κάποιο κοινοτικό πρόγραμμα– ένα νέο διμέτωπο αγώνα. Οργάνωσαν δύο απογεύματα τη βδομάδα μάθημα μητρικής γλώσσας για τους αλλοδαπούς μαθητές και μάθημα ελληνικών για τους αλλοδαπούς γονείς. Τότε έσπασε ο πάγος.

Τα δύο πανεπιστήμια παρακολουθούσαν με ανυπόκριτο ενθουσιασμό αυτά που γίνονταν πίσω από τους τοίχους του 132ου. «Οι δάσκαλοι», λέει ο Γιώργος Τσιάκαλος «έκαναν με σχολαστικότητα αυτό που ζητάει η διοίκηση, το υπουργείο: Πραγματική αξιολόγηση. Οχι στα λόγια. Η διαρροή των μαθητών σταμάτησε, οι επιδόσεις βελτιώθηκαν. Ολων, και των Ελλήνων. Για μία ακόμη φορά αποδείχτηκε –στην Ελλάδα για πρώτη φορά– ότι η διδασκαλία της μητρικής γλώσσας βοηθά όλους τους μαθητές, όχι μόνο τους αλλοδαπούς».

Ενώ τα πανεπιστήμια έστελναν συνεχώς φοιτητές να παρακολουθήσουν τα νέα δεδομένα στο 132ο και ζητούσαν από τους δασκάλους να μεταφέρουν την εμπειρία τους στα δικά τους αμφιθέατρα, ξεκίνησε μια νέα υπέρβαση. Οι εθνικές γιορτές. «Προβληματιστήκαμε πολύ», λέει η Στέλλα Πρωτονοτάριου. «Θέλαμε η εθνική γιορτή να αφορά όλους τους μαθητές, όχι μόνο τους Ελληνες».

Η λύση που βρέθηκε π.χ. για την 28η Οκτωβρίου ήταν η γιορτή να έχει σαν θέμα τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και την ανθρώπινη εμπειρία από αυτόν. Οι προετοιμασίες για την εθνική γιορτή άρχιζαν πολύ νωρίτερα. Στα παιδιά, σε όλα τα παιδιά, μοιράζονταν ρόλοι. Και μέσα από τους ρόλους ο ένας έμπαινε στα ερωτήματα και τις βεβαιότητες του άλλου.

Όλα έδειχναν ότι το πείραμα, τα πειράματα οδηγούσαν κάπου αλλού. Πού; Το μυαλό τους δεν πήγε, πήγε όμως το υπουργείο. Στις κρίσεις διευθυντών φάνηκε πως το παιχνίδι είχε στηθεί: Στην αξιολόγηση η διευθύντρια βρέθηκε, πολύ χαμηλά, πολύ περισσότερο απ’ όπου είχε βρεθεί επτά χρόνια πριν. Και βρέθηκε κατά σύμπτωση και ένας άλλος υποψήφιος που ζήτησε τη θέση και αξιολογήθηκε κατά μία μονάδα περισσότερη από την κ. Στέλλα Πρωτονοτάριου.

«Σοκαριστήκαμε», λένε οι δάσκαλοι. «Μας ήταν αδιανόητο να καταλάβουμε γιατί τέτοια μεθόδευση. Όταν όμως ήρθε ο καινούργιος διευθυντής καταλάβαμε. Το πρώτο που ζήτησε ήταν να ξεχάσουμε αυτό που κάναμε. Όλα… Τα παιδιά σοκαρίστηκαν… Αποδιοργανώθηκαν».

e-paideia.net