ΦΑΝΤΑΡΑΚΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΡΙΑ ΣΤΟ ΘΕΡΜΑΪΚΟ (Ποιήματα που γράφονται τώρα)

 

 

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 

Έκθεμα του μήνα | Φεβρουάριος 2025

O Περσικός στρατός στον Θερμαϊκό κόλπο

[Διαβάστε :Η τρίτη εκστρατεία των Περσών κατά της Ελλάδας (480 π.Χ.)]

3–4 λεπτά

---

Τι διαφορετικές και άγνωστες ιστορίες μπορούν να μας αποκαλύψουν δύο εκθέματα του 5ου αι. π.Χ. που παρουσιάζονται στη Μόνιμη Έκθεση «Θεσσαλονίκη Μακεδονίας Μητρόπολις» του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης;

Ο Ηρόδοτος περιγράφοντας την εκστρατεία του Ξέρξη εναντίον των Ελλήνων μας πληροφορεί ότι: “ὁ μὲν δὴ ναυτικὸς στρατὸς αὐτοῦ περὶ Ἄξιον ποταμὸν καὶ πόλιν Θέρμην καὶ τὰς μεταξὺ πόλιας τούτων περιμένων βασιλέα ἐστρατοπεδεύετο, Ξέρξης δὲ καὶ ὁ πεζὸς στρατὸς ἐπορεύετο” (Ηροδ. 7. 124.1).

Μάρτυρες της παρουσίας του Περσικού στρατού στην περιοχή του Θερμαϊκού Κόλπου πρέπει να αποτελούν δύο αντικείμενα που προέρχονται από τον αρχαίο οικισμό στην Τούμπα Θεσσαλονίκης, που ταυτίζεται με ένα από τα πολίσματα, αν όχι το κεντρικό, της αρχαίας Θέρμης. Πρόκειται για ένα θραύσμα αγγείου τοπικού κεραμικού εργαστηρίου (ΜΘ 34508) που εντοπίστηκε στο εσωτερικό λάκκου στον οικισμό και ένα θραύσμα κεραμίδας το οποίο παραδόθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης από κάτοικο της Τούμπας (ΜΘ 34362), τα οποία χρονολογούνται στις αρχές του 5ου αι. π.Χ.Στο πρώτο διατηρείται το κεφάλι εγχάρακτης μορφής, η οποία φέρει ημισφαιρικό ψηλό κάλυμμα διακοσμημένο με λοξές γραμμές. Ανάλογη μορφή υπάρχει και στο δεύτερο αντικείμενο. Πρόκειται για γενειοφόρο άνδρα με παρόμοιο κάλυμμα κεφαλής κάτω από το οποίο προβάλλουν τα μακριά μαλλιά του. Στέκεται κοιτάζοντας προς τα δεξιά κρατώντας και με τα δύο χέρια του επίμηκες αντικείμενο. Φορά μακρύ ένδυμα και ένα είδος «μανδύα» πάνω από αυτό. Όσον αφορά στις επιγραφές που υπάρχουν και στα δύο αντικείμενα έχουν χαραχτεί από δεξιά προς τα αριστερά και αποτελούνται από σύμβολα, έντεκα (11) στο πρώτο και δεκαέξι (16) στο δεύτερο, που δεν αντιστοιχούν στο ελληνικό αλφάβητο.

Το κάλυμμα της κεφαλής με το καμπύλο περίγραμμα και των δύο μορφών, το μακρύ ένδυμα αλλά και ο τρόπος που κρατά η μορφή με τα δυο της χέρια το αντικείμενο, το οποίο θα μπορούσε να ερμηνευτεί είτε ως δόρυ είτε ως σκήπτρο, θυμίζουν αντίστοιχες μορφές στρατιωτών ή αξιωματούχων της περσικής αυλής,γνωστές από την τέχνη των Αχαιμενιδών, όπως είναι τα ανάγλυφα της Περσέπολης ή αυτά από τα Σούσα. Η ομοιότητα από την άλλη που παρουσιάζουν κάποια από τα σύμβολα της επιγραφής στην κεραμίδα με αυτά από την καρική επιγραφή που εντοπίστηκε στον αρχαίο οικισμό στο Καραμπουρνάκι, δεν αποκλείουν την χρήση του καρικού αλφαβήτου. Άλλωστε, όπως και πάλι μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος (7.89.1-7.98.1), στον περσικό στρατό και στόλο μεταξύ άλλων συμμετείχαν στρατιώτες από τη Λυδία, την Καρία, την Κιλικία και τη Φοινίκη, οι οποίοι θα είχαν στρατοπεδεύσει περιμετρικά του Θερμαϊκού Κόλπου πριν από την εισβολή του Ξέρξη στη νότια Ελλάδα. Δεν θα πρέπει να αποκλείσουμε βέβαια και το ενδεχόμενο κάποιοι από τους στρατιώτες να παρέμειναν στην περιοχή σαν ένα είδος φρουράς για τη διασφάλιση των μετόπισθεν του περσικού στρατού.

Μπορείτε να δείτε τα δύο εκθέματα στην Μόνιμη Έκθεση «Θεσσαλονίκη Μακεδονίας Μητρόπολις» (Προθήκη: 3).

Πηγή: Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

 

• 
  
  

Κάριος στρατιώτης στην υπηρεσία του στρατού των Αχαιμενιδών. Λεπτομέρεια από τον τάφο του Ξέρξη Α΄.(Βικιπαίδεια).

**************************

 

ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΓΡΑΦΟΝΤΑΙ ΤΩΡΑ

 

Χρήστος Μουχάγιερ

ΦΑΝΤΑΡΑΚΙ  ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΡΙΑ ΣΤΟ ΘΕΡΜΑΪΚΟ

Και τι σαν  είμαι Καρ αλλά δηλώνω Πέρσης;

Τιμή μου που το κάνω.

Ξέρω τι λένε οι κομπλεξικοί:

 «Λυδοί πονηροί, δεύτεροι δε Αιγύπτιοι, τρίτοι δε πάντων Κάρες εξωλέστατοι»(1).

Ας   βρίζουν όσο θέλουν ,  σκέτο φαρμάκι απ΄τη ζήλια οι Έλληνες 

για όσους λαούς προσκυνούν το μεγαλείο του πολυχρονεμένου ηγέτη μας Ξέρξη

Εξωλέστατες και οι  δικές τους πόλεις  

που Τού  προσφέρουν τώρα τη γη και το νερό τους. 

Ούτε στο δαχτυλάκι δεν Του μοιάζουν οι κρεμμυδοφάγοι, 

οι σκατόψυχοι ,οι αλαζόνες που τολμούν να μιλάνε  για ελευθερία

ενώ μαλλιοτραβιούνται  ποιος θα βγάλει απ΄τη μέση ποιον

και πάνω απ΄όλα αγνοούν  τη μοίρα των ανθρώπων

αυτήν  που όρισαν  οι Θεοί   σ΄όλη την πλάση

στ΄αφεντικά  από την πίτα πάντα να πέφτει το φλουρί ,

 να παίρνουνε  τα ψίχουλα οι υπηρέτες   .

 *

Φρουρός ακοίμητος αναμένω  την αρμάδα να γυρίσει πίσω

φυλάγοντας το βιος του Αφέντη μου σε τούτη τη γωνιά , 

Θέρμη τη λένε  για τα βραστά νερά της 

μπορεί και για τους πυρετούς της απ΄ τα βαλτοτόπια ,

ήρεμοι άνθρωποι ,  κοιτάζουν μόνο τις δουλειές τους

τους κόβονται τα γόνατα όταν περνάω από μπροστά τους. 

*

Σκαλώσαν  προς ώρας οι δικοί μας  στις Θερμοπύλες

τους έφραξε το πέρασμα ένας κουζουλός από τη Σπάρτη

κιμά όμως τον έκαναν οι Αθάνατοι  για παραδειγματισμό 

και τώρα ξεχύνονται στρατός και στόλος για την Αττική .

Αυτά παθαίνει όποιος τα βάζει  με τον Κυριάρχη όλου του κόσμου,

ζήτημα χρόνου να  σύρει ο Ειρηνευτής  εδώ πάνω 

 κοπάδι αλυσοδεμένο  τα  ελληνικά  σκυλιά ,

να πουληθούν στα σκλαβοπάζαρα  της ένδοξης Περσίδας γης,

να πάρω κι εγώ   , ο  πιστός στρατιώτης του μεγαλείου Του ,

το μερτικό μου, χρυσάφι ατόφιο απ΄ το πλιάτσικο , 

μια δούλα ζουμερή  να μου ζεσταίνει το κρεβάτι  στην Καρία.

*

Τύχη βουνό που ξέμεινα εδώ , κωλοβαρώ μεταξύ μας όλη μέρα, 

ζωή και κότα την περνώ χωρίς ταλαιπωρία και το φόβο του θανάτου,

όμορφος τόπος, καρπερός, τίποτε δεν μου λείπει, κυνήγι, ψάρια, άφθονα

όσο για το κρασί όπου βουτώ τα παξιμάδια μου  , νόστιμο είναι

 κι ας μην είναι  σαν το νέκταρ  της πατρίδας .

Σαν έρθει η ώρα του μεγάλου γυρισμού

 τάμα  θ΄αφήσω στην Εκάτη σκαλιστό τούτες τις κεραμίδες 

το είδωλό μου έφτιαξα   μ΄ευχές να με φυλάει  γερό , 

πάντ΄άξια να υπηρετώ τον  Βασιλιά ,  

 να΄ναι  πολλά τα έτη Του,  από κοντά και τα δικά μου.  

 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 11/02/2025

___________________________

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

 

Οι «αθάνατοι» αποτελούσαν την άριστα εκπαιδευμένη προσωπική φρουρά του Πέρση βασιλιά.

***********************************************

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

(1)Παρότι οι

 Κάρες(Βικιπαίδεια)

στην εποχή της ακμής τους υπήρξαν λαμπροί πολεμιστές αργότερα απέκτησαν τη φήμη δολίων, φυγόπονων, άτολμων και γενικά ευτελών όπως φαίνεται από τις αρχαίες παροιμίες και φράσεις:

• «Λυδοί πονηροί, δεύτεροι δε Αιγύπτιοι, τρίτοι δε πάντων Κάρες εξωλέστατοι».
• «Καππαδόκες, Κύλικες, Κάρες τρία κάπα κάκιστα».
• «εν Κάρι κινδυνεύει», γι΄ ανθρώπους που αποφεύγουν τον κίνδυνο ή αφήνουν να κινδυνεύσουν άλλοι αντ΄ αυτών.
• «εν Καρός μοίρα»: γι΄ ανθρώπους ευτελείς και χυδαίους.

 
************************************