Εκδόσεις / Η λογοτεχνική ζωή στην Μπελ Επόκ
Ο Δημήτριος Λαμπίκης (1889-1956) υπήρξε ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της αθηναϊκής χρονογραφίας. Το 1927-1928 δημοσίευσε τις αναμνήσεις του από τη λογοτεχνική ζωή στην Αθήνα της Μπελ Επόκ υπό τον τίτλο «Παλαιαί Φιλολογικαί Ημέραι» στην εφημερίδα Πολιτεία. Ο όρος «φιλολογικός» εδώ δεν συνδέεται αυστηρά με την επιστήμη της Φιλολογίας, αλλά αφορά προφορικές κυρίως συζητήσεις που αναφέρονταν σ’ έναν νεότερο κλάδο της Φιλολογίας, τη λογοτεχνία. Περί το 1897 εμφανίστηκε και το πρώτο φιλολογικό καφενείο Γορτυνία στη συμβολή των οδών Ευριπίδου και Πραξιτέλους, όπου άρχισαν να μαζεύονται ηθοποιοί, λογοτέχνες και ποιητές που έως τότε δεν είχαν δικό τους καφενείο και πολύ σύντομα σχηματίστηκε ο πρώτος φιλολογικός κύκλος.
Από τους πρώτους που το επισκέφθηκαν ήταν και ο νεόφερτος από τη Ζάκυνθο ποιητής Στέφανος Μαρτζώκης, ο οποίος άρχισε να περνά εκεί τις ώρες που δεν εργαζόταν. Πολύ σύντομα δημιουργήθηκε γύρω του ένας κύκλος νέων λογίων. Το όνομά του όμως συνδέθηκε με το καφενείο Νέον Κέντρον. Υπήρξε για χρόνια ο «μαέστρος» της εκεί λογοτεχνικής συντροφιάς.
Με ζωντάνια στην αφήγηση, γλαφυρότητα και σκωπτική ενίοτε διάθεση, ο Λαμπίκης καταγράφει πολλές άγνωστες λεπτομέρειες για τη λογοτεχνική ζωή στο καφενείο Νέον Κέντρον αλλά και για την πολιτιστική ζωή της Αθήνας μέσα από σωρεία ονομάτων. Και εδώ συνίσταται το μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί μαζί με τις αναφορές στους γνωστούς λογοτέχνες, δημοσιογράφους, εκδότες, ζωγράφους, γλύπτες, ηθοποιούς, μουσικούς και άλλους παρέχεται πλήθος πληροφοριών για τους προσπερασμένους από την έρευνα, τους ξεχασμένους από τον χρόνο, που στην εποχή τους παρουσίασαν ιδιαίτερη κινητικότητα στην πολιτιστική-πνευματική ζωή της εποχής.
Μαζί με αυτούς συναντάμε αναφορές για μεγάλο αριθμό εντύπων, κυρίως περιοδικών, βραχύβιων των περισσότερων και άγνωστων εν πολλοίς στην εποχή μας, που συνιστούν σπουδαίο κεφάλαιο της πολιτιστικής μας ιστορίας. Τα περιοδικά αυτής της περιόδου, στα οποία βρήκαν βήμα έκφρασης και πολλοί αξιόλογοι νέοι, καθώς και αρκετοί μείζονες λογοτέχνες, λειτούργησαν ως όργανα μόρφωσης και πύλες επικοινωνίας με τα πνευματικά τεκταινόμενα στην Ευρώπη και ως μέσα µετακένωσης των ευρωπαϊκών ρευμάτων στην Ελλάδα. Επίσης, λειτούργησαν ως βήμα για τη διατύπωση προτάσεων επί του γλωσσικού ζητήματος και ως όργανα αλλαγών και μεταρρυθμίσεων.
Το κείμενο του Δημητρίου Λαμπίκη είναι ανεκτίμητη πηγή πληροφοριών και για άλλα πρόσωπα, όπως δημοσιογράφους, εκδότες, πολιτικούς, θαμώνες του Νέου Κέντρου, προσφέροντάς μας ένα συναρπαστικό και συνάμα γοητευτικό ταξίδι στη λογοτεχνική Αθήνα της Μπελ Επόκ. Αν και είναι γραμμένο σε μια «κομψή» καθαρεύουσα δίχως ακρότητες, προχώρησα σε αρκετές σιωπηρές διορθώσεις, παρεμβάσεις και κάποιες αφαιρέσεις, ώστε να είναι κατανοητό και από το νεότερο αναγνωστικό κοινό που δεν είναι εξοικειωμένο με τη γλώσσα και τις διατυπώσεις της εποχής. Στο τέλος του βιβλίου, προς διευκόλυνση του αναγνώστη, δημοσιεύω επίμετρο με σύντομα βιογραφικά των προσώπων, περισσότερων από διακοσίων, και πληροφορίες των πολλών εντύπων (εφημερίδων-περιοδικών) που αναφέρονται στο κείμενο.
* Απόσπασμα από το βιβλίο «Παλαιαί Φιλολογικαί Ημέραι. Άγνωστες σελίδες από την λογοτεχνική Αθήνα της Μπελ Επόκ»
________________
* *Ο Διονύσης Μουσμούτης είναι συγγραφέας, εκδότης-διευθυντής του περιοδικού Ιστορία Εικονογραφημένη
Διονύσης Ν. Μουσμούτης
Δημήτριος Λαμπίκης,
«Παλαιαί Φιλολογικαί Ημέραι. Άγνωστες σελίδες από την λογοτεχνική Αθήνα της Μπελ Επόκ»
Εισαγωγή-Επιμέλεια-Επίμετρο: Διονύσης Ν. Μουσμούτης
Εκδόσεις Όταν, 2024
Σελίδες: 432
Τιμή: 18,40 ευρώ
Στο νέο φιλολογικό μπαιν μιξτ*
Όταν κατά τα 1906 ή 1907 ο Μαυροκέφαλος άφησε το «Κέντρον» και άνοιξε το «Νέον Κέντρον» εις την γωνίαν των οδών Πανεπιστημίου και Προαστείου [...] η λογία παρέα, η οποία ηκολούθησε σύσσωμος εις το νέον κατάστημα αριθμούσε οπαδούς όλες τις δεκάδες των γραφόντων και διαβαζόντων νεοελλήνων, ένα είδος φιλολογικών μπαιν μιξτ.
Τον πυρήνα της ενδημούσης παρέας, η περίοδος αυτή αφορά πλέον το «Νέον Κέντρον» αποτελούσαν πέντε-έξη φίλοι και άλλοι τόσοι προσκείμενοι φιλολογικοί εχθροί του Μαρτζώκη. Μερικοί απ’ αυτούς μαζί με άλλους διαβατικούς τύπους αποτελούν τα δρώντα πρόσωπα φαιδρών σκηνών και επεισοδίων και τα ονόματά των έχουν την οικείαν θέσιν χωριστά εις την κάθε μιαν διήγησιν σχετικώς με πασίγνωστα γεγονότα της αθηναϊκής ζωής.
Το ημιμόνιμον πλήρωμα του καφενείου το έχον θέσιν μεταξύ θεατών, θαυμαστών και δρώντων προσώπων αποτελούσαν οι εξής: Ο ζωγράφος και ήδη καθηγητής του Πολυτεχνείου Φρυδάς, ο Φώτος Γιοφύλλης, ο πνευματιστής δημοσιογράφος Κωστής Οικονόμος, ο Μιχ. Παπαστρατηγάκης, ο Γερ. Σπαταλάς, ο Ν. Βέλμος, ο Β. Ζήνων, ο ψυχίατρος και ποιητής Α. Μαυρουκάκης, ο διαπρεπής σκιτσογράφος Ηλ. Κουμετάκης, ο γλύπτης Μιχ. Τόμπρος, ο Μιλτ. Θων, ο ποιητής Γιάννης Κρέμονας (κατασκευάσας το ψευδώνυμον αυτό διότι είχε συνδεθή με μίαν κόμησσαν της Κρεμόνας), ο Κ. Φαλτάιτς, ο Ν. Λαπαθιώτης, ο Σπύρος Τρικούπης, ο Αυγέρης, ο Καζαντζάκης, ο Δημ. Δημακόπουλος, ο Λ. Αλεξίου, ο Ν. Διδάχος, ο Κώστας Ουράνης, σχεδιάζων έκτοτε ωραία ποιήματα και ωραιότερα ταξείδια, ο ωραίος ποιητής Άγγελος Σικελιανός, ο πάντα κομψός την εμφάνισιν ποιητής Τάκης Μπαρλάς, ο καλλιτέχνης της σκηνής, τότε παραγωγικότατος δημοσιογράφος, σήμερα Μιχαήλ Ροδάς, ο πάντοτε αυστηρός εις τας σκέψεις και τους τρόπους δημοσιογράφος και λογοτέχνης Ν. Καρβούνης [...].
Επίσης ήρχοντο κατά το μάλλον ή ήττον περαστικοί ο Νέστωρ Λάσκαρης, ο Θωμάς Οικονόμου, ο Γιάννης Μηλιάδης, ο Ν. Φερεκείδης, ο Ηλ. Βουτιερίδης, ο Λίνος Καρζής, (Λίνος Άττις), ο αισθητικός βυζαντινολόγος συγγραφεύς του Φλογισμένου ράσου Πλάτων Ροδοκανάκης, ο Τάκης Παπατσώνης, ο τολμηρός γλωσσοδιδάσκαλος και ασυγκράτητος λεξιπλάστης Μ. Φιλήντας.
* Απόσπασμα από το βιβλίο «Παλαιαί Φιλολογικαί Ημέραι. Άγνωστες σελίδες από την λογοτεχνική Αθήνα της Μπελ Επόκ»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου