Ο Ντίκενς στην Αμερική αρχές του 2000
Η Μπάρμπαρα Κινγκσόλβερ εντοπίζει αβίαστα αντιστοιχίες με την παθιασμένη κοινωνική κριτική του Ντίκενς.
Το τολμηρό εγχείρημα της Μπάρμπαρα Κινγκσόλβερ (Βραβείο Pulitzer 2023) να αναδιηγηθεί τον «Ντέιβιντ Κόπερφιλντ», το πιο προσωπικό από τα μυθιστορήματα του Τσαρλς Ντίκενς και μάλιστα να μεταφέρει τον κεντρικό ήρωα, Ντίμον Κόπερχερντ (παράφραση του ονόματος του ήρωα του Ντίκενς) στον δικό της τόπο στα Απαλάχια, στην Κομητεία Λι, μια απομονωμένη περιοχή της Βιρτζίνια, όπου η φτώχεια, η παραμέληση και η εκμετάλλευση της παιδικής εργασίας, ο εθισμός σε ουσίες –μάστιγα που θερίζει την υγεία των κατοίκων– δεν απέχουν πολύ από τη μολυσμένη ατμόσφαιρα της βικτοριανής Αγγλίας.
Έχοντάς η ίδια ως κύριο μέλημά της την κοινωνική δικαιοσύνη και την ισότητα στις ευκαιρίες, εντοπίζει αβίαστα αντιστοιχίες με την παθιασμένη κοινωνική κριτική του Ντίκενς για την εκμετάλλευση των αδυνάμων που επέφερε η Βιομηχανική Επανάσταση και τις άθλιες συνθήκες διαβίωσής τους.
H διαδικασία της «μετάπλασης» του μυθιστορήματος είναι ιδιαίτερα σύνθετη υπόθεση, καθώς τα ήθη και οι συνήθειες έχουν αλλάξει από τα μέσα του 19ου αιώνα, η ανηθικότητα –δηλαδή το προγαμιαίο σεξ, δεν απασχολεί πλέον κανέναν–, ωστόσο η κριτική της φτωχοποίησης των αγροτικών οικισμών, η εξαθλίωση που επέφεραν οι σαρωτικές αλλαγές του τρόπου παραγωγής και διακίνησης των αγροτικών προϊόντων, η αδυναμία των μητέρων μονογονεϊκών οικογενειών να φροντίσουν τα παιδιά τους και η καταστρεπτική επίδραση της κοινωνικής απομόνωσης αυτών των παιδιών, εξακολουθούν να ταλανίζουν τις σύγχρονες κοινωνίες.
Ο Ντέιμον Φιλντς, γνωστός ως Ντίμον, με το παρατσούκλι Κόπερχεντ, εξαιτίας των κόκκινων μαλλιών του, έρχεται στον κόσμο από μια έφηβο, εθισμένη στις ουσίες σ’ ένα τροχόσπιτο στη Βιρτζίνια. Ακόμα και σ’ αυτή τη φτωχή κοινότητα ξεχωρίζουν ως απόκληροι της μοίρας. Η μητέρα μπαινοβγαίνει στα νοσοκομεία για αποτοξίνωση και ο Ντίμον μεγαλώνει εν μέρει από την καλοσύνη των γειτόνων – μια οικογένεια, οι Πίγκοτ, τους συμπαραστέκεται στις απανωτές κρίσεις και κακοτυχίες. Τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους θα γίνουν οι πρώτοι φίλοι του Ντίμον που θα τον συντροφεύουν μέχρι την εφηβεία, αλλά δεν θα γίνουν ποτέ η πραγματική οικογένειά του, ούτε θα αποκτήσει μαζί τους μια «κανονικότητα», κάτι που περισσότερο από οτιδήποτε άλλο λαχταράει η ψυχή του.
Αυτοί είναι χαρακτήρες που συναντούμε και στον Ντίκενς: η ασθενική, ευάλωτη ανήλικη μητέρα, ο νεκρός πατέρας και ο αυστηρός πατριός που κακοποιεί μητέρα και παιδί, οι κακοτυχίες και οι ανυπέρβλητες δυσκολίες που δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ένα παιδί, διάφοροι παρατρεχάμενοι και παρατηρητές, κάποιοι συμπονετικοί, άλλοι λιγότερο, η βοήθεια που προσφέρουν δεν είναι παρά σταγόνα στον ωκεανό.
Ο Ντίμον γίνεται θύμα της προχειρότητας και της επιπολαιότητας των κοινωνικών δομών και των ανεύθυνων κοινωνικών λειτουργών, ειδικά μετά τον θάνατο της μητέρας του, όταν πέφτει στα χέρια του σκληρού και αδιάφορου πατριού του, έρχεται αντιμέτωπος με κοινωνικούς λειτουργούς που δεν μπαίνουν στον κόπο να διαβάσουν τον φάκελό του και με ανάδοχους γονείς που τον παίρνουν σπίτι τους μόνο για τη μηνιαία επιταγή. Αυτή την περίοδο της ζωής του θα συναντήσει το σκληρότερο πρόσωπο του κόσμου: ένας γέρος σαδιστής που μαζεύει παιδιά και τα βάζει να κάνουν τις αθλιότερες δουλειές στη φάρμα του, ένας χρεοκοπημένος οικογενειάρχης που τον βάζει να κοιμηθεί στο πλυσταριό και του παίρνει όλα τα λεφτά που βγάζει από διάφορες δουλειές του ποδαριού. Ο μικρός αγωνιστής θα περάσει διά πυρός και σιδήρου, οι περιπέτειές του, ειπωμένες με τη δική του αγανακτισμένη φωνή, μας αποκαλύπτουν τον κόσμο του περιθωρίου, τη σαπίλα των υπευθύνων, όπου η αξία της ζωής ενός παιδιού μετράει λιγότερο από τη ζωή ενός σκύλου, αλλά και οι φιλίες που αναπτύσσονται ανάμεσα στους απόκληρους, στα ξεχασμένα από τον Θεό παιδιά που βρίσκουν, όπως τα πουλιά, τον δικό τους τρόπο για να επιβιώσουν.
Σε κάποιο σημείο η Κινγκσόλβερ γράφει: «Μια καλή ιστορία δεν αντιγράφει τη ζωή, της πάει κόντρα», και, εν πολλοίς, αυτή η φράση αποτυπώνει και το θεμελιακό εσωτερικό πρόσταγμα του ήρωά της. Ως αφηγητής, ο Ντίμον είναι συμπαθητικός και ανυπόμονος όπως ο Ντέιβιντ του Ντίκενς, το χιούμορ και η θέρμη της φωνής του ενισχύεται από την ιδιόλεκτο του Νότου, την οποία μετέφερε στη γλώσσα μας με επιτυχία η Κατερίνα Σχινά. Προικισμένος και θαρραλέος, θα πληγωθεί, θα ψάξει, θα δοκιμάσει και θα δοκιμαστεί, θα εθιστεί αλλά θα βρει τον τρόπο να ανακάμψει για να αφοσιωθεί σε όσα έχουν σημασία για τον ίδιο. Ο μικρός Ντίμον, από την άκρη του γκρεμού, δίνει μαθήματα επιβίωσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου