Ποιος γνωρίζει το κτίριο Εμνιέτ Χαν στα Λαδάδικα και την γεμάτη αρώματα ιστορία του;

 

Ιστορίες Παλιάς Θεσσαλονίκης: Εμνιέτ Χαν - Η μυρωδιά της πούδρας και μια ζωγραφισμένη εκκλησιά στα Λαδάδικα

Πηγή: Μ. Ριτζαλέου, Voria

 voria.gr 

 

7–9 λεπτά

---

Για χρόνια πολλά κυρίες της καλής κοινωνίας της Θεσσαλονίκης με πλουμιστά καπέλα και πολύχρωμα ομπρελίνα σταματούσαν στις βιτρίνες του και χάζευαν τα μαγαζιά. Αργότερα, νεαρά κορίτσια και λίγο μεγαλύτερης ηλικίας ανέβαιναν στον όροφο και αγόραζαν κρέμες προσώπου, σώματος, αντηλιακά και κάθε λογής καλλυντικά για την περιποίησή τους. Η μυρωδιά της πούδρας έχει ποτίσει τους τοίχους. 

Ελάχιστοι -ίσως μόνο οι ιστορικοί και οι λογής ερευνητές- γνώριζαν και γνωρίζουν πως στο υπόγειο βρίσκονται τα θεμέλια από το Πέτρινο Χάνι (Taş Hani), ένα κτίσμα που έδωσε το όνομά του για χρόνια και στο μικρό στενό δρομάκι, στα Λαδάδικα. Το Εμνιέτ Χαν, ένα διατηρητέο κτήριο των αρχών του 20ού αιώνα, στην οδό Εδέσσης, μια ανάσα πάνω από την Τσιμισκή, αποτελεί ένα σπουδαίο οικοδόμημα του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης κι ένα από τα ελάχιστα δείγματα κτηρίων γραφείων των τελευταίων χρόνων της οθωμανικής κυριαρχίας, που διασώθηκαν από την καταστροφική πυρκαγιά του 1917.

Η καινοτόμα ιδέα του Ρασήμ Εφέντη

Το ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης αποτελούσε σε όλη τη διάρκεια της οθωμανικής κατάκτησης την καρδιά της εμπορικής ζωής της πόλης και εύποροι Οθωμανοί και άλλοι αγόραζαν οικόπεδα για να χτίσουν εκεί τα καταστήματά τους. Δίπλα στο λιμάνι και μέσα στην αγορά, η περιοχή έσφυζε από ζωή και συνεισέφερε στην οικονομική ανάπτυξη. 
Ο Ρασήμ Εφέντης, γιος του Σουλεϊμάν, για τον οποίο δεν υπάρχουν άλλες πληροφορίες στα αρχεία, αγόρασε το οικόπεδο της σημερινής οδού Εδέσσης στον αριθμό 3 το 1900 και, αφού μελέτησε με τους συμβούλους του διάφορα σχέδια, αποφάσισε να αναγείρει ένα τριώροφο κτήριο γραφείων για να τα εκμεταλλευτεί.

Η επισταμένη έρευνα της Αγγελικής Πάλλη, αρχιτέκτονα μηχανικού, προϊσταμένης του τμήματος Αρχαιολογικών Έργων και Μελετών της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πιερίας, έδειξε πως στο οικόπεδο εκείνο υπήρχαν τα θεμέλια από δύο προγενέστερα χάνια. Συγκεκριμένα εντοπίστηκαν τα θεμέλια αποθήκης του Taş Hani και άλλα κατάλοιπα από το Εμνιέτ Χαν, που έδωσε και το όνομά του στο κτήριο. 

Το Taş Hani ήταν γνωστό και σημαντικό γι' αυτό άλλωστε και έδωσε το όνομά του στην παρακείμενη οδό, ωστόσο οι εγκαταστάσεις του είχαν καταστραφεί πριν το 1900.

Στην περιοχή, σε όλη τη διάρκεια των προηγούμενων αιώνων, λειτουργούσαν πολλά χάνια, άλλα ως χώροι φιλοξενίας επισκεπτών και ζώων, άλλα ως χώροι εμπορικής δραστηριότητας. Μεταξύ αυτών ήταν το χάνι Αλλατίνη, το χάνι Τουρπάλη, το χάνι Κύρτση, το Passage Kyrtsi, το χάνι Ισμαήλ Πασά κ.ά.

«Σε αντίθεση με άλλα χάνια που φιλοξενούσαν στο ισόγειο ζώα και στους ορόφους επισκέπτες, το Εμνιέτ Χαν κατασκευάστηκε για εμπορική χρήση και συγκεκριμένα ως χώρος γραφείων, το 1911-1912. Έτσι τα καταστήματα δεν βλέπουν προς το εσωτερικό, αλλά προς τον δρόμο», αναφέρει στη Voria.gr η κ. Πάλλη και προσθέτει ότι «η καταστροφική πυρκαγιά του 1917 δεν επηρέασε το κτήριο, στο οποίο το 1924 λειτουργούσαν 8 γραφεία δικηγορικά και παραγγελιοδόχων στους ορόφους και τρία καταστήματα στο ισόγειο εκ των οποίων το ένα νηματοπωλείο.

Στις αρχές του 20ού αιώνα, τα Λαδάδικα μύριζαν μπαχαρικά, λάδι και σαπούνι. Εκεί βρισκόταν πλήθος καταστημάτων με εδώδιμα-αποικιακά, η μυρωδιά των οποίων κάλυπτε εκείνη των ψαριών, στους δρόμος προς τη θάλασσα. Δίπλα τους καταστήματα με νήματα, υφάσματα, καπέλα και μικρά εργαστήρια ραπτικής. Έμποροι, περαστικοί, ντόπιοι και ξένοι, έδιναν ζωή τα πρωινά με τις φωνές τους και τόνωναν την εμπορική κίνηση στην εβραϊκή συνοικία Malta-Cedid στον φραγκομαχαλά, η οποία φιλοξενούσε επίσης το τραπεζικό κέντρο της Θεσσαλονίκης πριν από τον 19ο αιώνα. 

Ο Ρασήμ Εφέντης έφυγε, το Εμνιέτ Χαν έμεινε

Το Εμνιέτ Χαν είναι ως σήμερα ένα εντυπωσιακό κτίσμα, χαρακτηριστικό δείγμα εκλεκτικισμού με κύρια γνωρίσματα τη γωνιακή διαμόρφωση που προβάλλει ελαφρά προς τα έξω και στηρίζεται σε κεφαλή λέοντος, καθώς επίσης και τις κατακόρυφες ραβδώσεις που καταλήγουν σε δύο ανάγλυφες γυναικείες μορφές, τύπου χαμογελαστής Καρυάτιδας, οι οποίες υποβαστάζουν το γείσο της στέγης στην όψη της οδού Εδέσσης.[.............................................]

ΣΥΝΕΧΙΣΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ =>Ιστορίες Παλιάς Θεσσαλονίκης: Εμνιέτ Χαν - Η μυρωδιά της πούδρας και μια ζωγραφισμένη εκκλησιά στα Λαδάδικα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Διαβάστε

Εμνιέτ Χαν. Ένα κτίριο γραφείων στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, (Emniet Han. An office building in the historic centre of Thessaloniki), Επιστημονική επετηρίδα “Θεσσαλονίκη”, Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης, τ. 10, Θεσσαλονίκη 2021, 125-147.

 

Save to library/Download