Η διεθνής τέχνη της Ελλάδας του Τσαρούχη
«Ένας επαναστάτης δεν γίνεται να ’ναι συνάμα και κλασικός, αλλά με τον Τσαρούχη γίνεται», έγραφε ο Οδυσσέας Ελύτης
για τον ζωγράφο που τόλμησε, όπως τόνιζε ο ποιητής, να αναζητήσει τον
Ερμή όχι στον Όλυμπο αλλά στο καφενείο με το ίδιο όνομα, ατενίζοντας με
το ανοιχτό του βλέμμα τον κόσμο στη συγχρονική και διαχρονική του
αλήθεια. Είναι πραγματικά εκπληκτικό, διαβάζοντας τα Μαθήματα Ζωγραφικής που έδωσε ο σπουδαίος ζωγράφος και δάσκαλος σε ώριμη πια ηλικία στο Ιωνικό Κέντρο Επιστημονικών και Πνευματικών στη Χίο,
να βλέπεις το ελληνικό σύμπαν να μετατρέπεται σε έναν ζωντανό οργανισμό
γεμάτο από αντιθέσεις που μόνο ο Τσαρούχης μπορεί να συμφιλιώνει με
τέτοια αμεσότητα.
Σε αυτό το τσαρούχειο εικονοστάσι θα δεις, για παράδειγμα, ποιητές σαν τον Όμηρο να εμπνέουν άγνωστους Αρχαίους δημιουργούς, οι οποίοι τολμούν να κάνουν πιο όμορφους από τους θεούς τους τα σκυλιά και τα πουλιά, βγάζοντας δημιουργικά τη γλώσσα στο θείο ή που μπορούν, σαν τον Απελλή, να διορθώνουν ακόμα και τον Μέγα Αλέξανδρο για τα χρώματα (περιπτώσεις που ο Τσαρούχης θυμάται από στήθους από τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο), επηρεάζοντας δημιουργικά τους κατοπινούς ομότεχνούς τους. Αυτοί είναι που έδωσαν δημιουργικά το δικαίωμα σε λαϊκούς ζωγράφους σαν τον Θεόφιλο να σκαλίζουν στα γείσα των σπιτιών ροζ ψάρια και κίτρινες σκιές και εν τέλει να διαμορφώνουν ένα ελληνικό σύμπαν που, μέσα από τις όψεις του ατελούς, έκανε την τέχνη να προχωράει. Γιατί ο Έλληνας καλλιτέχνης, παρασυρμένος από την ελευθερία του –και εδώ φαίνεται να ξεχωρίζει από τους ζωγράφους της Δύσης–, δεν είναι υποχρεωμένος να φτιάχνει τέλεια, μαθηματικά εξακριβωμένα σχέδια ή να μαθαίνει τις ανατομίες, κάνοντας επιστημονικά πειράματα όπως ο Μιχαήλ Άγγελος, αλλά να αφουγκράζεται τα πάθη και τις αρετές των καθημερινών ανθρώπων.
Ο ίδιος, πάντως, δεν έπαψε ποτέ να εμφορείται από αυτή την ένθεη δύναμη του έρωτα και του πάθους όσον αφορά την τέχνη του και αυτό φαίνεται σε κάθε του φράση, σε κάθε πινελιά και εξιστόρηση.
Μιλώντας με τη σοφία του δασκάλου και το φιλοπερίεργο ένστικτο του μαθητή, ο Τσαρούχης κρατάει από την αρχαιοελληνική υψηλή τέχνη το γεγονός ότι τόλμησε να βάλει τον άνθρωπο στον επίκεντρο γι’ αυτό τον έφτιαξε γυμνό, για να ξεχωρίζει «έξω από τα ζώα, έξω από τα αντικείμενα», και από τη λαϊκή τέχνη το ότι άγγιξε, όπως οι καλλιτέχνες της δημοτικής ποίησης, έστω στο περιορισμένο περιβάλλον της επαρχίας ή του χωριού, «αλήθειες ανθρώπινες και είχε το θάρρος να τις πει στους χωρικούς, οι οποίοι, κρυμμένοι πίσω απ’ την εκκλησία, κρυμμένοι πίσω από τα κουστούμια τους τα βαριά και τα φλουριά τους, όσα αρνούνται να ομολογήσουνε». Γιατί ο λαϊκός καλλιτέχνης και ο λαϊκός ποιητής, «όντας ειλικρινής, αποκαλύπτει στους άλλους το ένστικτό τους».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου