12+1 πρωτοεμφανιζομενοι
του Γιάννη Ν. Μπασκόζου
Οι πρωτοεμφανιζόμενοι στη λογοτεχνία είναι μια κατηγορία μόνοι τους. Δοκιμάζουν και δοκιμάζονται. Οι βραβεύσεις πρωτοεμφανιζόμενων καθιερώθηκαν στη δεκαετία του ΄90 από τον Ηρακλή Παπαλέξη, τότε διευθυντή του περιοδικού Διαβάζω. Ακολούθησαν τα Κρατικά βραβεία, η Εταιρεία Συγγραφέων και φυσικά Ο Αναγνώστης που συνέχισε την παράδοση. Η ιδέα ήταν καλή. Επικροτήθηκε από πολλούς. Οι λίστες πρωτοεμφανιζόμενων και τα βραβεία στους καλύτερους εξ αυτών τους κάνει να ξεχωρίζουν μέσα στην πληθώρα των εκδόσεων. Δεν σημαίνει κάτι περισσότερο, πέρα από να το πεις στον καλό αναγνώστη «δες κι αυτούς». Τα βραβεία δεν προοιωνίζουν οπωσδήποτε τη συνέχεια του βραβευμένου αλλά σίγουρα του δίνουν μια ώθηση να σκύψει με μεγαλύτερη διάθεση και πείσμα στο καλλιτεχνικό πεδίο που διάλεξε. Τα Κρατικά Βραβεία με την ανελαστικότητα του κανονισμού τους (πρέπει να είναι κάτω των 35 ετών) ούτε φέτος επέλεξαν να βραβεύσουν πρωτοεμφανιζόμενους. Παλιότερα μάλιστα τους σνομπάρισαν – «δεν υπάρχει κάτι καλό σε αυτούς». Άλλη παρεξήγηση: αρκετοί πρωτοεμφανιζόμενοι προέρχονται από σχολές δημιουργικής γραφής, κάτι που συχνά χλευάζεται. Νομίζω ότι έχουν υποχωρήσει οι απόψεις του τύπου «η λογοτεχνία δεν διδάσκεται» μιας και έγινε κατανοητό πως όλες οι τέχνες διδάσκονται, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όλοι οι σπουδαστές γίνονται καλοί λογοτέχνες. Το ίδιο ισχύει για τους συνθέτες μουσικής, τους ζωγράφους, τους κινηματογραφιστές κ.λπ. Οπότε δείτε τους παρακάτω τίτλους πρωτοεμφανιζόμενων πεζογράφων ως μια δυνάμει εξελισσόμενη κοινότητα λογοτεχνών. Τα χαρακτηριστικά της είναι η θεματολογική ποικιλία, η επιλογή χαρακτήρων από πολλούς ανθρωπότυπους, οι μορφολογικές αναζητήσεις, η αναζήτηση στις γκρίζες και υποφωτισμένες πτυχές της ανθρώπινης συνθήκης.
Αλέξανδρος Διαμαντής, Ας φύγουμε λοιπόν, Καστανιώτης
Δύο δεκαοκτάχρονοι φοιτητές, μια κοπέλα, ένα πάρτι και το Σούνιο. Ο Νίκος και ο Θεοδόσης ζουν όπως όλοι οι πρωτοετείς φοιτητές. Κοιμούνται το πρωί, κυκλοφορούν το βράδυ. Λίγη ανία, ταβέρνες, μπαράκια, ποτά, ουσίες, αρκετός χαβαλές και κυνήγι κοριτσιών. Και οι δύο αγαπούν την Δέσποινα, αλλά αυτή τους υπολογίζει μόνον ως φίλους. Ίσως και να νομίζουν ότι την αγαπούν, μάλλον είναι και για τους δύο ένα όνειρο που πρέπει να κατακτηθεί. Στο πάρτι μιας κοινής τους φίλης θα προσπαθήσουν να ξεδιαλύνουν τη σχέση τους, μεταξύ τους και με την Δέσποινα. Στο μεταξύ ερωτοτροπούν με άλλες, την Λήδα και την Κιάρα, πίνουν μέχρι της παραβίασης του όποιου ορίου αντέχουν. Και συλλογίζονται. Οι σκέψεις τους αφορούν μόνο το παρόν. Το παρελθόν τούς είναι αδιάφορο, αν και κατά καιρούς θυμούνται τους παππούδες (όχι όμως την μητέρα ή τον πατέρα τους) ενώ το μέλλον μοιάζει να αφορά άλλους, όχι πάντως τους ίδιους. Μπλοκαρισμένοι σε αυτόν τον έρωτα που μοιάζει ρομαντικός στη φαντασία τους, θα αναμετρηθούν με τη φιλία τους. Τα πρωινά νερά της θάλασσας στο Σούνιο θα τους επιστρέψουν στην πραγματικότητα. Νεανική νουβέλα με πυκνό ασθματικό ρυθμό, όπως είναι και η ζωή των πρωταγωνιστών της, δίνει υποσχέσεις.
Κώστας Μιχόπουλος, Όλα χαμένα, νήσος
Θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε και θαλασσινό νουάρ. Ένα νεαρό ζευγάρι κάνει διακοπές σε ένα μικρό κυκλαδίτικο νησί. Ένα πρωί πηγαίνουν σε μια ερημική ακτή και ο άνδρας που είναι μανιώδης ψαράς αποφασίζει να βουτήξει να πιάσει λίγα ψάρια, όπως λέει, και να γυρίσει γρήγορα πίσω. Η νουβέλα αρχίζει με τον μονόλογο της κοπέλας που τον περιμένει να γυρίσει. Κοιτάει με αγωνία τον φάρο στην άκρη του κάβου, έχει ήδη βραδιάσει και ο φίλος της δεν έχει φανεί. Ειδοποιεί το λιμεναρχείο, χωρίς να περιμένει πολλά. Στον μώλο συναντά δύο ψαράδες, τον Λευτέρη και τον Νίκο που θα βγουν στ΄ ανοιχτά για ψάρεμα. Τους παρακαλεί να την πάρουν μαζί τους ως την άκρη της περιοχής του Σκύλου, εκεί που θα βούταγε ο Άρης, ο φίλος της. Οι δύο άνδρες παραθερίζουν μαζί και έχουν παντρευτεί δίδυμες αδελφές. Μεταξύ τους υπάρχει μια ανειρήνευτη διαμάχη που σέρνεται εδώ και χρόνια. Ο Λευτέρης μάγκας, παράτολμος και κομπιναδόρος τα καταφέρνει να ζει καλά, ο Νίκος τίμιος και με το σταυρό στο χέρι συναντά οικονομικές δυσκολίες. Σε ένα θαλάσσιο «ατύχημα» ο πρώτος παραλίγο να σκοτώσει τον δεύτερο. Έκτοτε δεν μιλάγανε. Η νύχτα κυλάει μέσα στην αγωνία, η γυναίκα και οι δύο ψαράδες ζουν έντονα, ο καθένας με ένα ιδιαίτερο τρόπο. Τα ξημερώματα θα επέλθει η κάθαρση. Με πολλά πραγματολογικά στοιχεία ναυτοσύνης (σπάνια πια τη συναπαντάμε στη λογοτεχνία μιας θαλασσινής χώρας), η ιστορία ανελίσσεται με ρυθμό, η αφήγηση διαθέτει την απαραίτητη λιτότητα, οι χαρακτήρες είναι δομημένοι αδρά ενώ το σασπένς κορυφώνεται δίνοντας ένα συναρπαστικό τέλος.
Γιάννης Καρκανεβάτος, Ο πατέρας δεν μιλούσε γι αυτά, Εστία
Η μνήμη και ο πόλεμος, ο πατέρας και η σκηνοθεσία. Ένα μεικτό αφήγημα, στηριγμένο σε βιωματικό υλικό, είναι το μυθιστόρημα του πρωτοεμφανιζόμενου Γ.Κ. «Μέχρι κάποια ηλικία η μνήμη θυμίζει πατάρι· στοιβάζει ό,τι άχρηστο δεν θέλεις στα πόδια σου. Στην νεότητα οι αναμνήσεις φαντάζουν σχεδόν άχρηστες και η ζωή μία ατέρμονη γιορτή. Τη γιορτή τη ζεις, δεν προσπαθείς να την συγκρατήσεις στο μυαλό, ούτε καν την ανακαλείς. Τα χρόνια περνούν και όλο αναβάλλεις τη στιγμή που θα πρέπει να ανεβείς στο ψυχικό πατάρι να ξεσκαρτάρεις». Ο συγγραφέας ανασύρει από το πατάρι της μνήμης οικογενειακές ιστορίες τις οποίες συμπλέκει με τα προσωπικά του βιώματα και τις σπουδές του ως σκηνοθέτη. Ο πατέρας του και ο αδελφός του βγαίνουν στο αντάρτικο. Ο θείος θα μείνει για χρόνια στη Ρουμανία και θα επιστρέψει πολύ αργότερα. Ο σκηνοθέτης- αφηγητής – γιος καταγράφει τα απομνημονεύματα των δύο αδελφών. Ο γιος -αφηγητής παράλληλα καταγράφει τη σχέση με τον πατέρα του. Ένα επεισόδιο στη θάλασσα όπου ο πατέρας πιέζει τον γιο να φορέσει τον αναπνευστήρα με τη μάσκα σημαδεύει τη μνήμη και των δύο τους. Στο κείμενό του ο Γ.Κ. εικονογραφεί τη μνήμη. Αποτυπώνει στο χαρτί εικόνες που ανασύρονται και τις επεξεργάζεται σαν να ήταν φιλμ στη μονταζιέρα. Εκπλήσσεται κάθε φορά που ανακαλύπτει κάτι καινούργιο, πόσο μάλλον που τα δύο αδέλφια (πατέρας και θείος) μετά από τόσα χρόνια ανασύρουν γεγονότα σκληρότητας παρά ηρωισμού. Σαν τα κομματάκια από τις σχισμένες φωτογραφίες ο αφηγητής συμπληρώνει θραυσματικά το παζλ μιας γενιάς.
Άρης Αλεξανδρής, Πώς ο Ιγνάτιος Καραθοδωρής έχασε τα πάντα, Μεταίχμιο
Ο Ιγνάτιος είναι ένας ανήσυχος αλλά και προβληματικός νέος που μεγαλώνει σε ένα ασφυκτικό οικογενειακό περιβάλλον της Κομοτηνής. Όνειρό του, που συμμερίζεται και η φίλη του Κορνηλία, να απελευθερωθεί από τα δεσμά του. Η Αθήνα και η σχολή ΜΜΕ, στην οποίαν περνούν και οι δύο δίνοντας Πανελλαδικές είναι η χώρα της επαγγελίας. Η Κορνηλία θα ακολουθήσει το δρόμο της συνεπούς φοιτήτριας. Ο Ιγνάτιος θα γνωρίσει την Βιργινία που θα τον μυήσει στον έρωτα και θα τον εισάγει σε τρελές καταστάσεις, όπως να μπαίνουν σε αδειανά σπίτια και να κάνουν έρωτα. Ο Ιγνάτιος θα προσληφθεί σε χιπστεράδικο περιοδικό όπου το χιούμορ σε συνδυασμό με τον χαβαλέ που τον διακρίνει θα τον αναδείξει σε συντάκτη πρώτης γραμμής. Θα απολυθεί και θα βρει δουλειά σε ένα κίτρινο έντυπο, όπου και εκεί θα διαπρέψει. Μια αστοχία του, θα οδηγήσει σε έναν ακούσιο θάνατο και θα ανατρέψει την άνοδό του. Είναι η αρχή της κατηφόρας του. Τίποτα δεν θα πάει καλά στη συνέχεια. Η ιστορία του Ιγνάτιου ενός αφελούς αλλά και ευφυούς νέου που ακολουθεί τις εξελίξεις στη ζωή του σαν ψάρι στο ρεύμα του ποταμού, διαβάζεται ευχάριστα, κυρίως λόγω του διαβρωτικού χιούμορ του συγγραφέα. Μέσα από τα φοιτητικά χρόνια του Ιγνάτιου περνά η παθογένεια των ΜΜΕ, η ρηχότητα των κοινωνικών δικτύων και η διαφθορά του πολιτικού σκηνικού. Όμως η ιστορία αφορά τον αφελή- έξυπνο Ιγνάτιο, το οποίον ο συγγραφέας διαγράφει με εξαιρετική διαφάνεια ως ‘ένα ανθρωπότυπο των καιρών μας.
Γιώργος Γούλας, Γιατί τα UFO αγαπούν το καλαμπόκι, Απόπειρα
Πίσω από τον αστείο όσο και παράξενο τίτλο κρύβεται ο δημιουργός του fanzin Big Bang και συγγραφέας πολλών διηγημάτων επιστημονικής φαντασίας κυρίως στο «9» της Ελευθεροτυπίας καθώς και σε αρκετές ανθολογίες επιστημονικής φαντασίας. Αυτή όμως είναι η πρώτη συλλογή, η οποία περιλαμβάνει από τα πρωτόλεια κείμενά του μέχρι τα ύστερα. Τα διηγήματα είναι πολύ διαφορετικά μεταξύ τους και επειδή γράφτηκαν σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα αλλά και γιατί ο συγγραφέας έχει δεχτεί πολλαπλές επιρροές τόσο από την pulp λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας, από τους μεγάλους του είδους Μπαρκς, Λάβκραφτ, Ντίκ όσο και από τους μουσικούς της ροκ και της τζαζ. Τα διηγήματα του είναι ανθρωποκεντρικά, διαδραματίζονται σε ένα ρευστό φανταστικό χρόνο αν και οι χαρακτήρες, οι δράσεις και τα συναισθήματα παραπέμπουν στη σύγχρονη κοινωνία του δυτικού κόσμου. Με αυτή την έννοια λειτουργούν συμβολικά και διαχρονικά. Ένα επίσης ενδιαφέρον και σημαντικό στοιχείο που προσφέρει ο συγγραφέας είναι τα σχόλια του στο τέλος κάθε διηγήματος. Αυτά μας πληροφορούν όχι μόνον για το πότε τα έγραψε και με ποια αφορμή αλλά και τι σκεπτόταν τότε και πώς τα βλέπει σήμερα που τα αναπαράγει. Ο αναγνώστης δεν πρέπει να νομίσει ότι ο συγγραφέας παρουσιάζει έναν άλλο εξωγήινο κόσμο. Πιο πολύ, νομίζω, ότι σχολιάζει έναν κόσμο διαισθητικό, ασύμβατο με τον υπαρκτό κόσμο των αισθήσεων και πολλές φορές ονειρικό . Άλλοτε έναν κόσμο ανεξήγητο, τόσο πολύ, που και ο ίδιος δυσκολεύεται να τον αποκρυπτογραφήσει. Παραμένει όμως παιγνιώδης, με χιούμορ, δηκτικός, συναρπαστικός.
[..........................]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου