gerontakos

«Τέσσερα χρόνια αφότου εξαπέλυσε μια άνευ προηγουμένου επίθεση στη δημοκρατία και άφησε τον Λευκό Οίκο ντροπιασμένο, ο καταδικασμένος εγκληματίας και δύο φορές κατηγορούμενος πολιτικός θα επιστρέψει στην Ουάσιγκτον, D.C., ως ο 47ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών»(Vanity Fair, digital magazine)

Σάββατο, Ιανουαρίου 21, 2023

«Είναι πάντα οι άλλοι που πεθαίνουν»

J' Aime Le Noir / Εξάλλου είναι πάντα οι άλλοι που πεθαίνουν

Η ΑΥΓΗ/20.01.23

Αντώνης Ν. Φράγκος

avgi.gr

Το σπουδαίο νουάρ του Ζαν-Φρανσουά Βιλάρ εμπνευσμένο από τις δημιουργίες του Μαρσέλ Ντισάν

Ζαν-Φρανσουά Βιλάρ: εκ των βασικών πυλώνων του νεο-πολάρ, ήγουν του κατεξοχήν πολιτικού μυθιστορήματος μετά τον Μάη του ’68. Ενταγμένος στους τροτσκιστές των Comités de Défense des Appelés (CDA), που μετονομάστηκαν αργότερα σε LCR (Ligue Communiste Révolutionnaire). Παράλληλα, όμως, διατηρεί επαφές με τους καταστασιακούς. Μόνιμος δημοσιογράφος της εφημερίδας Rouge, συνεργάζεται με τον Ντανιέλ Μπενσαΐντ, ενώ ασχολείται με την πολιτική φωτογραφία.

Στις αρχές του ’80 αποχωρεί απ’ τον πολιτικό του χώρο, καθώς διαφωνεί με τον γραφειοκρατικό και υπολανθάνοντα μιλιταρισμό τους. Άνεργος, ύστερα από προκήρυξη λογοτεχνικού διαγωνισμού γράφει ένα βιβλίο για κοινωνικούς παραβάτες - «Είναι πάντα οι άλλοι που πεθαίνουν», τίτλος δανεισμένος από φράση του αγαπημένου του Μαρσέλ Ντισάν, καθώς με τον Λέοντα Τρότσκι και τον Ντάσιελ Χάμετ αποτελούν βασικές επιρροές του. Στα θέματά του κυριαρχούν η Γαλλική, η Οκτωβριανή και η Μαγιάτικη Επανάσταση - ο σουρεαλισμός, οι τέχνες, η πόλη των φωτοσκιάσεων και φυσικά η φωτογραφία.

Τώρα, ο τίτλος «Είναι πάντα οι άλλοι που πεθαίνουν» (Εκδόσεις των Συναδέλφων), σε μετάφραση Γιώργου Χαρλαμπίτα και επίμετρο Παύλου Νικολακόπουλου, είναι κι αυτός δάνειο απ’ το επιτύμβιο κείμενο του Γάλλου αυτοδίδακτου σουρεαλιστή καλλιτέχνη Μαρσέλ Ντισάν. Του οποίου η αύρα και η φιλοσοφία διαπερνούν ολόκληρο το βιβλίο του Βιλάρ. Εξαιρετικά βοηθητικό το επίμετρο του Νικολακόπουλου, όπου σημειώνει: «Παρ’ ό,τι μέσα στο κείμενο υπάρχουν διασκορπισμένες πλήθος αναφορές από όλο το σώμα της δουλειάς και των ιδεών του (Ντισάν), η πλοκή του βιβλίου στηρίζεται κυρίως σε δύο πολύ εμβληματικά και ιδιαίτερα ερμητικά έργα του.

Τα “Δεδομένα: 1. ο καταρράκτης 2. το φωταέριο” [1946-1966], που είναι και το τελευταίο έργο του, η κατασκευή του οποίου διήρκησε είκοσι χρόνια, και το “Μεγάλο γυαλί” (1923)». Ο Παριζιάνος Μπλεβίλ (πόλη, γενέτειρα του Ντισάν) δεν είναι ντετέκτιβ ή αστυνομικός, αλλά μανιώδης φωτογράφος που ζει με τρεις γάτες, τον Ράντεκ, την Κάμενεφ και τη Ζινόβιεφ. Σε ένα ραντεβού του στη στοά Ντι Κερ βλέπει το νεκρό σώμα μιας γυναίκας που κρατάει μια λάμπα (το εξώφυλλο του βιβλίου), κυριολεκτική ανασύνθεση του τελευταίου έργου του Ντισάν «Δεδομένα». Το φωτογραφίζει για την εφημερίδα του.

Στη συνέχεια η μυστηριώδης και γοητευτική συνάμα βιβλιοπώλισσα, ονόματι Rrose Sélavy (θηλυκό alter ego του Ντισάν), του δίνει ραντεβού στη στοά Βιβιέν. Η ίντριγκα εξελίσσεται κυκλικά και ο Βιλάρ, αντιγράφοντας το «Μεγάλο γυαλί», οδηγεί τον ήρωά του στο περίφημο Μουσείο Μπομπούρ, το οποίο καταλαμβάνει μια ομάδα ντισανιστών με απρόβλεπτες συνέπειες. Στην ιστορία ρόλο σοβαρό παίζει ο αριστερός αστυνομικός Βιγιόν -εκ του τροβαδούρου του 15ου αιώνα Φρανσουά Βιγιόν-, καθώς είναι η νύχτα του σωτηρίου έτους 1982 όπου η Ενωμένη Αριστερά (Μιτεράν - ΚΚΓ) εκλέγει κυβέρνηση. Σε αυτή την παραληρηματική αφήγηση ο συγγραφέας δρα ως φωτογράφος, καθώς «βρίσκεται υπό τη διαρκή σαγήνη των εικόνων και των συμβόλων κοιτάζει και κοιτάζεται διαρκώς, σχεδόν ηδονοβλεπτικά».

Το 2014 ο Βιλάρ πεθαίνει από καρκίνο του πνεύμονα. Κλέβοντας τον μέντορά του, «εξάλλου είναι πάντα οι άλλοι που πεθαίνουν».

INFO
Ζαν-Φρανσουά Βιλάρ
«Είναι πάντα οι άλλοι που πεθαίνουν»
Οι Εκδόσεις των ΣυναδέλφωνΣελίδες: 250
Τιμή: 16,20 ευρώ