Φθινοπωρινές σελίδες πεζογραφίας
Η εξουσία του θανάτου
Του ΔΙΑΜΑΝΤΗ ΑΞΙΩΤΗ
- Συλλέκτης κάθε μίσους, μυθιστόρημα, εκδ. Κίχλη.
Το υπό έκδοση μυθιστόρημά μου περιγράφει τις συνθήκες και το κλίμα που εξέθρεψαν νεοναζιστικές οργανώσεις σαν τη Χρυσή Αυγή. Ο Μπιλ, αεί παρασυρόμενος και μέσω ενός σκοτεινού έρωτα, παγιδεύεται στα πλοκάμια της οργάνωσης. Μετά από ένα έγκλημα, που διατείνεται πως δεν διέπραξε, βρίσκεται έγκλειστος σε Σωφρονιστικό Κατάστημα: συνωστισμός, βία, βιασμοί, φόνοι, αποδράσεις.
Στοιχεία που συνθέτουν το σκηνικό σήψης των ελληνικών φυλακών. Την ώρα που η χώρα ενδίδει στο αδιανόητο και όλα μοιάζουν να καταρρέουν. Κατά την έξοδό του –μετά από δεκατέσσερα χρόνια– έρχεται αντιμέτωπος με την ίδια ζοφερή πραγματικότητα. Αναζητά τη γυναίκα όσο και τρόπους εκδίκησης. Η Ρεβέκκα –παλιός συγκρατούμενός του– τον οδηγεί στο μπαρ «Mephisto», όπου τραγουδάει Εκείνη.
Σε επιχείρηση, που οργανώνεται από τους νέους υπερεθνικιστές, τον περιμένει μία έκπληξη∙η τελευταία. Από εκεί και ύστερα, αυτά που έχει να πει δεν απευθύνονται πια σε κανέναν κι ούτε χρειάζεται να τα καταλάβουν οι ζωντανοί. Δεν τα υπαγορεύει εξάλλου η ζωή, παρά τα επιβάλει η εξουσία του θανάτου.
Υβριδικό αφήγημα
Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΑΣΤΕΡΙΟΥ
- Μικρές Αυτοκρατορίες, αφήγημα, εκδ. Πόλις.
Οι «Μικρές Αυτοκρατορίες» είναι ένα σύντομο αφήγημα με θέμα την ιστορία της καπνοβιομηχανίας Muratti, για την ανασύνθεση της οποίας πειραματίστηκα υφολογικά συναρμόζοντας διαφορετικά είδη γραπτού λόγου (λογοτεχνικό πεζό, αρχειακά ντοκουμέντα, επιστολές, δοκίμιο, ημερολογιακές καταγραφές) με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργήσουν μια αδιάσπαστη ενότητα. Αντί της ευθύγραμμης, συνεκτικής αφήγησης, επέλεξα εν προκειμένω να παραθέσω σύντομα κείμενα με χρονικά χάσματα, αυθεντικά, επινοημένα ή ελαφρώς χαλκευμένα ντοκουμέντα, φωτογραφίες και μεταφράσεις.
Αφορμή για τη συγγραφή του αφηγήματος υπήρξε μια πληροφορία για την ελληνική ταυτότητα των ιδρυτών της εταιρείας που κάποτε κυριαρχούσε στον ευρωπαϊκό χώρο. Ακολούθησαν επισκέψεις σε διάφορα αρχεία (στο Βερολίνο, στο Μάντσεστερ και αλλού) με μηδαμινά αποτελέσματα. Ως εκ τούτου, αφηγούμαι μια ιστορία εξαφάνισης, την αναπότρεπτη πορεία μιας μικρής αυτοκρατορίας προς τη λήθη.
Μια τρελή κωμωδία
Της ΡΟΥΛΑΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
- Ανάπτυγμα βατράχου, νουβέλα, εκδ. Στερέωμα.
Είμαστε ενεργούμενα της νευροφυσιολογίας μας ή μήπως η ανθρώπινη βούληση μπορεί και βουνά να κουνήσει; Σε μια εποχή που η πρωτοβουλία, η ανησυχία και το ρίσκο έχουν αντικατασταθεί από αρχαϊκες ορμές, κανόνισα ραντεβού στον Γιον Γκάμπριελ Μπόρκμαν, τον ονειροπαρμένο καπιταλιστή του Ιψεν, με τους δαιμόνιους Υδραίους ναυτικούς του Καρκαβίτσα, για να μου πουν το μυστικό ή να με μπλέξουν ακόμα περισσότερο. Τόπος συνάντησης η θάλασσα, είτε αυτή είναι ο Βόρειος παγωμένος ωκεανός, είτε τα ζεστά νερά της Μεσογείου, είτε τα μαύρα νερά του Τάμεση στα χρόνια της πρώτης άνοιξης του διεθνούς εμπορίου. Μια ακατανόητη, για τα μέτρα μου, αισιοδοξία κινητοποιεί τους ήρωές μου και τους κάνει ώρες ώρες να μου φαίνονται αστείοι. Γύρω από αυτή την τρελή κωμωδία , ο ύπνος απλώνει τα σεντόνια του, να τυλίξει προστατευτικά την ανθρώπινη πάλη με την υπόσχεση του θανάτου, ενώ ένα αμφίβιο που κάνει κουαξ κουάξ παραβγαίνει στο άλμα την Ιστορία και νομίζω ότι την νικάει.
Επτά ιστορίες
Του ΘΟΔΩΡΗ ΓΚΟΝΗ
- Το μαύρο φόρεμα του κόρακα, διηγήματα, εκδ. Αγρα
Επτά ιστορίες που ταξιδεύουν τον ίδιο τόπο, τον περιγράφουν αλλά δεν τον κατονομάζουν. Ιστορίες που περιηγούνται τον χώρο της μνήμης καθώς αυτή αρχίζει να εξασθενεί, να χάνεται σχεδόν και έτσι αναγκάζεται ο αφηγητής τους να χτίζει πάνω στα χαλάσματα και τα συντρίμμια των παλιών πραγματικών γεγονότων, να επινοεί φανταστικές ιστορίες ως αντιστάθμισμα αυτής της απώλειας. Με τα παλιά υλικά προσπαθεί να φτιάξει νέες ιστορίες, αλλά το ξάφνιασμά του είναι μεγάλο όταν πάνω σε αυτά που έχει επινοήσει σκοντάφτουν όλα εκείνα που έχουν συμβεί και αδυνατεί να τα ξεχωρίσει.
Τρεις παράλληλες ιστορίες
Της ΝΑΣΙΑΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ
- Τι είναι ένας κάμπος, μυθιστόρημα, εκδ. Πόλις
Το 1946 ατμόπλοια γεμάτα με Εβραίους επιζώντες του Ολοκαυτώματος, που κατευθύνονται προς την Παλαιστίνη, ανακόπτονται και οδηγούνται από τους Αγγλους στην Κύπρο. Κάπως έτσι ξεκινά η ιστορία των στρατοπέδων της Αμμοχώστου – των camps που οι Κύπριοι είπαν «κάμπους», όπου μέχρι το 1949 θα φιλοξενηθούν περίπου πενήντα χιλιάδες άνθρωποι και θα γεννηθούν σχεδόν δυόμισι χιλιάδες παιδιά.
Ενας δημοσιογράφος καταγράφει την παροντική κατάσταση των κρατουμένων, ενώ ταυτόχρονα προσπαθεί να ανιχνεύσει τι σήμαινε για αυτούς το πιο ακραίο κακό που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα και πώς μπορεί η γλώσσα κι η μνήμη να το συλλάβουν. Στον ρεαλισμό της ιστορίας παρεμβαίνει η παραισθησιακή εμφάνιση του ποιητή Πάουλ Τσέλαν, ενώ την ημερολογιακή αφήγηση του δημοσιογράφου διακόπτουν τρεις παράλληλες ιστορίες, τοποθετημένες σε ίδιο τόπο και χρόνο.
Εγραψα αυτό το βιβλίο, όχι μόνο για να φέρω στην επιφάνεια μια λησμονημένη εν πολλοίς ιστορία, αλλά και για να δω πώς αυτή συνομιλεί με το σήμερα: με την κυπριακή εμπειρία της προσφυγιάς, με τις αντίστροφες ροές ανθρώπων στη Μεσόγειο, με τις προσωπικές μας αντιστάσεις –τότε και πάντα– απέναντι στην τυφλότητα και το μίσος.
Η δυναμική της μνήμης
Του ΙΣΙΔΩΡΟΥ ΖΟΥΡΓΟΥ
- Περί της εαυτού ψυχής, μυθιστόρημα, εκδ. Πατάκη.
Διαδραματίζεται στο Βυζάντιο και συγκεκριμένα στα τέλη του 11ου αιώνα την εποχή των πρώτων Κομνηνών. Ο βασικός χαρακτήρας του βιβλίου, αντιγραφέας χειρογράφων και αυλικός νοτάριος, στο τέλος της μακρόχρονης ζωής του ξαναπιάνει τη γραφίδα καθώς θέλει να αποτινάξει από πάνω του τον ρόλο του εντολοδόχου γραφιά έχοντας αποφασίσει να γίνει αυτός ο συγγραφέας που θα καθοδηγεί τον κάλαμο της γραφής του.
Η αφήγηση ξετυλίγεται μέσα από τις ατραπούς της βυζαντινής πολιτικής, αφιερώνοντας όμως αρκετές σελίδες στη ζωή των καθημερινών ανθρώπων. Είναι η ιστορία μιας οικογένειας μέσω της οποίας αναδεικνύεται ο κόσμος της ανατολικής αυτοκρατορίας, καθώς σημαίνονται πολλές όψεις του βυζαντινού πολιτισμού, όπως οι νόμοι, η διοίκηση, η εικονογραφία, τα κτίρια, η αγιοσύνη, κυρίως όμως ο πολιτισμός της γραφής σε όλες του τις μορφές. Πάνω απ’ όλα όμως είναι ένα βιβλίο για τη δυναμική της μνήμης, για τα όνειρα και την κοπιαστική πορεία στην κατάκτηση της αυτογνωσίας και της εσωτερικής ελευθερίας.
Aνθρωπογεωγραφία εκ των έσω
Του ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΙΣΑΡΙΔΗ
- Ωρες αιώρες, διηγήματα, εκδ. Κέδρος.
Από τη χαραυγή του 20ού αιώνα μέχρι τις σημερινές, δυστοπικές, ημέρες, άνθρωποι σε κρίσιμες ώρες του βίου τους. «Ωρες» που συχνά τους συνδέουν με καίριες ιστορικο-κοινωνικές στιγμές της εποχής τους ή σημαντικά γεγονότα της περιοχής τους. Η δράση διαδραματίζεται κυρίως εντός μιας πόλης του ελληνικού Βορρά ή πέριξ αυτής.
Ορισμένα κείμενα της συλλογής συνδιαλέγονται με τη ζωή ή και το έργο πεζογράφων και ποιητών. Αλλα κείμενα «συνομιλούν», σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, μεταξύ τους, καθώς μέσα στον χρόνο οι ιστορίες και τα πάθη των ηρώων τους, που παραμένουν ανοιχτές πληγές, αντηχούν διαρκώς σαν ώρες-καρφιά στην πόρτα μας. Ωρες γόνιμη Σκαπτή-Γραπτή Υλη.
Το βλέμμα της διάψευσης
Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ
- Στα χρόνια του κόκκινου Κόμη, διηγήματα, Εκδόσεις Καστανιώτη.
Το διηγήματα αναφέρονται σε μια πολυεθνική ομάδα φοιτητών, κατά την περίοδο της μεγάλης οικονομικής και επισιτιστικής κρίσης του ρουμανικού κομμουνισμού. Η ομάδα αυτή διαμορφώνεται στα δυο εμβληματικά στέκια της νεολαίας εκείνης της εποχής στο Κλουζ: στην «Αριζόνα» και στον «Κρόκο». Η δράση της καταγράφει τον αγώνα για την εξασφάλιση τροφίμων, στον οποίο είχε επιδοθεί και ολόκληρος ο ρουμανικός λαός. Η δράση αυτών των νέων καταρρίπτει τον μύθο του ολοκληρωτικού καθεστώτος ότι έχει εξαλείψει τις κοινωνικές ανισότητες δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μια ευτυχισμένη κοινωνία. Αν στην προηγούμενη συλλογή διηγημάτων μου («Ο θάνατος του αστρίτη και άλλες ιστορίες») κυριαρχεί η μνήμη και η γλώσσα του γενέθλιου τόπου, εδώ κυριαρχεί ο χώρος και το βλέμμα της ενηλικίωσης και σπουδών μου (Κλουζ – μια παλιά τρανσυλβανική πόλη, όπου βρέθηκα για σπουδές το 1978 κι έζησα εκεί για πέντε χρόνια).
Η χαρά του λογοτεχνικού παιχνιδιού
Του ΚΩΣΤΑ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗ
- Αφαίας & Τελαμώνος, διηγήματα, εκδ. Μεταίχμιο
Γράφοντας τα διηγήματα που συναπαρτίζουν τούτο το βιβλίο ξαναβρήκα τη χαρά του παιχνιδιού της λογοτεχνίας: τους πειραματισμούς με τη φόρμα, την υπονόμευση των προσδοκιών του αναγνώστη, τα φερτά υλικά της ζωής που αναδίνουν νέες σημασίες αν τα βάλεις σε μια νέα διάταξη. Αρκετές από τις ιστορίες ή τις καταστάσεις που εκθέτω δεν είναι επινοημένες, απλώς τις φιλοξενώ και τις βοηθάω να ακουστούν, να βρουν μια πιο στέρεη θέση. Δοκίμασα τις δυνάμεις μου στη μεγάλη πύκνωση, να πω δηλαδή μια ιστορία με τα λιγότερα δυνατά μέσα διατηρώντας ανέπαφο το συγκινησιακό φορτίο που τη γέννησε. Αυτό είναι το φωτεινό μήνυμα αυτής της συλλογής: ότι οι όμορφες ιστορίες διασώζονται ακόμη κι όταν όλα γύρω τους καταρρέουν.
Σύντομες μπορχικές και μπρεχτικές ιστορίες
Του ΑΧΙΛΛΕΑ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ
- Ελγκαρ (Είκοσι τέσσερις παραλλαγές), εκδ. Πατάκης.
Soundtrack της συλλογής αποτελούν οι συμφωνικές Παραλλαγές Αίνιγμα (Enigma Variations, 1899) του Αγγλου συνθέτη σερ Εντουαρντ Ελγκαρ (1857-1934), το όνομα του οποίου χαρίζει και τον τίτλο στη συλλογή. Τόσο στις δικές του παραλλαγές όσο και στις δικές μου παραλλαγές, παραλλαγές όλες τους αφιερωμένες σε ένα αγαπημένο πρόσωπο το οποίο «εικονίζεται» μέσω της μελωδίας χάρη σ’ ένα περίπλοκο σύστημα μουσικής κρυπτογραφίας, το βασικό θέμα «που κινείται μέσα και πάνω από όλο το έργο» δεν εμφανίζεται ποτέ. Τα είκοσι τέσσερα μικροδιηγήματα, αλληγορίες ή παραβολές της δικής μου συλλογής Ελγκαρ. Είκοσι τέσσερις παραλλαγές ερωτοτροπούν με τον κινηματογράφο και τη μουσική, ενώ την ανάγνωση καθοδηγούν τα διπλά λογοτεχνικά και κινηματογραφικά μότο και οι αφιερώσεις. Πρόκειται για «σύντομες και παράξενες» μπορχικές (ή/και μπρεχτικές ίσως) ιστορίες που ξαναπιάνουν το νήμα με κομμάτια από τις «Διεστραμμένες ιστορίες» (1988) και κυρίως τα trucks της «Μουσικής» (1995). Ισως πρόκειται για τους πυρήνες των μυθιστορημάτων ή το «ολιστικό» μυθιστόρημα που δεν θα γράψω ποτέ.…
Το αφανέρωτο της ζωής
Του ΔΙΟΝΥΣΗ ΜΑΡΙΝΟΥ
- Μπλε ήλιος, μυθιστόρημα, εκδ. Μεταίχμιο.
Ο πιο σύντομος δρόμος για να φτάσεις στην καρδιά είναι ο ορίζοντας. Θα συμφωνήσω με τον Ρικάρντο Ρέις του Ζοζέ Σαραμάγκου. Χρειάστηκε να φτιάξω έναν μπλε ήλιο για να στεγάσω τους ήρωες του μυθιστορήματός μου. Εν συντομία: ένας άντρας πέφτει στο δρόμο από εγκεφαλικό, ένας άντρας τον βρίσκει και τον πηγαίνει στο νοσοκομείο, μια γυναίκα μαθαίνει τα άσχημα νέα για τον άντρα της. Μεσολαβούν δεκαπέντε ημέρες ώς το μοιραίο. Ικανές για να βγουν στην επιφάνεια όλα τα αποκαθηλωμένα όνειρα, οι στομωμένες ελπίδες και ο αδικαίωτος πόθος της αγάπης. Κεντρική ηρωίδα είναι η Μαριάννα. Μια γυναίκα που δεν κατάφερε ποτέ να ορίσει τη ζωή της και τώρα που το επιζητάει είναι πολύ αργά. Η αγάπη είναι η ζώνη που δένει και τους τρεις ήρωες, τους σφίγγει την καρδιά και το σώμα. Ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια προσπαθώ να εστιάσω στο πιο μέσα των ηρώων, το αδήλωτο, το αφανέρωτο. Δεν είναι εύκολο να ξύνεις και να ξύνεις, αλλά δεν υπάρχει άλλος τρόπος.
Το ιερό και το ανίερο
Του ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΜΑΡΓΑΡΙΤΗ
- Εννέα, μυθιστόρημα, εκδ. Ικαρος
Το 2014 άρχισα να μελετώ το έργο του Λεοντίου Μαχαιρά «Εξήγησις της γλυκείας χώρας Κύπρου», η οποία λέγεται Κρόνακα, τουτέστιν Χρονικόν, ως πυξίδα για μια δική μου εργασία, με γενικό τίτλο «Νέα Κρόνακα», που θα περιέχει τριάντα τρία επιμέρους μυθιστορήματα. Προς το παρόν, μόνο ένα έχει εκδοθεί, η «Κρόνακα» (Ικαρος, 2017), διότι όσα άλλα πρόλαβα να γράψω προσέκρουσαν σε ποικίλα αδιέξοδα, αισθητικά και (κυρίως) οντολογικά. Το 2020, προσπαθώντας να ξεπεράσω αυτές τις δυσκολίες, θυμήθηκα ότι το έργο του Μαχαιρά, αντίθετα με τα περισσότερα χρονικά, δεν αρχίζει από καταβολής κόσμου, αλλά από την Εύρεση του Τιμίου Σταυρού. Ετσι, έφτασα στην αληθινή έναρξη της εργασίας μου, στο μυθιστόρημα «Εννέα», στο οποίο υψώνεται άλλος σταυρός, η αγχόνη που σκότωσε εννέα μέλη της ΕΟΚΑ, κατά τον αγώνα υπέρ Ενώσεως της Κύπρου με την Ελλάδα. Στον Σταυρό, γνωστό ότι ο Χριστός ενώνει τα το πριν διεστώτα. Στην αγχόνη, τα εννέα παιδιά τον μιμούνται, μετέχοντας στην κοινή μοίρα του κόσμου, που είναι ο Ευαγγελισμός, η Ενωση του Θεού με τον Ανθρωπο – τελικά, και εν αρχή: η Ανάσταση. Αυτή είναι το θέμα μου.
Η οικειότητα του αλλόκοτου
Της ΜΑΡΙΑΣ ΜΗΤΣΟΡΑ
- Η Κυρία Τασία και Γουλιέλμος Καταβάθος, μυθιστόρημα, εκδ. Πατάκη.
Η επιστροφή από τη φύση στην πόλη. Μια μετακόμιση στη δυτική πλαγιά του Λυκαβηττού. Το ξαφνικό πέρασμα από το καλοκαίρι στο χειμώνα. Ολα αυτά συντρέχουν για μια περιπέτεια της ψυχής.
Στο σκιερό πίσω κηπάκι πουλιά τσιμπολογάνε ψηφιακά ψίχουλα ψυχών. Μπροστά, στην οδό Αρματολών και Κλεφτών, αντί να παρελαύνουν οι σκιές τους, ή ακόμα καλύτερα επετειακές σκιές των ηρώων του 1821, ένας εύσωμος κύριος περνάει κάθε απόβραδο φωνάζοντας «Βοήθεια, νυχτώνει». Μερικά τετράγωνα παρακάτω, από μια τρύπα στην άσφαλτο που ενώνει τον πάνω κόσμο με τον κάτω, εμφανίζεται η κυρία Τασία, μια μοδίστρα που όταν ζούσε έκοβε κι έραβε στην απέναντι πολυκατοικία. Μαζί της πάντα ο άσπρος γάτος της, ο σχεδόν άυλος Γουλιέλμος Καταβάθος. Αυτοί οι δύο στην αρχή φαίνονται λίγο σαν κατεργάρηδες, έχουν ανοίξει, λένε, γραφείο Ευρέσεως Φαντασμάτων. Στο τέλος όμως θα στήσουν για την ηρωίδα μας ένα δείπνο της Εκάτης στο πίσω κηπάκι το περίκλειστο.
Από τη Μόσχα ώς τη Θεσσαλονίκη
Της ΣΟΦΙΑΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ
- Vor. Πέρα από τον Νόμο, μυθιστόρημα, εκδ. Μεταίχμιο
Είναι ένα μυθιστόρημα για τη ρωσόφωνη μαφία που απλώνεται στην Ευρώπη. Αφορά τους Vory V Zakone (Κλέφτες με Κώδικα), μια εγκληματική οργάνωση που ξεκίνησε από τα γκουλάγκ της Σοβιετικής Ενωσης την εποχή του Στάλιν. Οταν η Σοβιετική Ενωση έσπασε σε κομμάτια, στη Μόσχα οι Βόρι έγιναν οι νέοι Ρομανόφ. Εχτισαν μια αυτοκρατορία. Οταν ο Πατερούλης της φατρίας αποφασίζει να επεκτείνουν τη δραστηριότητά τους στη Θεσσαλονίκη, η Ασφάλεια της πόλης αρχίζει δουλειά. Τα στοιχεία μοιάζουν με ρώσικες κούκλες. Χρήμα και εξουσία. Εγκλημα – αλλά και τα μεγάλα παράθυρα του νόμου. Από τη Μόσχα ώς τη Θεσσαλονίκη, ένα Καλάσνικοφ δρόμος.
Για να γραφεί το μυθιστόρημα χρειάστηκαν χρόνια έρευνας σε αρχεία και πηγές αλλά και συστηματικές συνομιλίες με ανθρώπους στα κατάλληλα πόστα, οι οποίοι με βοήθησαν να κατανοήσω αυτό το νέο σύμπαν, τους κακοποιούς και τους διώκτες τους. Για μένα ήταν ένας θαυμαστός καινούργιος κόσμος, που μου έμαθε πολλά.
Ταξίδι προς την ενσυναίσθηση
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗ
- Ιχνη στα όνειρα, μυθιστόρημα, εκδ. Βακχικόν
Είναι μια ιστορία που θα μπορούσε να μη θεωρηθεί καν μυθοπλασία, περισσότερο ένας σκληρός ρεαλισμός παρά ένα μυθιστόρημα του φανταστικού, που αφηγούνται σε πρώτο πρόσωπο οι επτά πρωταγωνιστές της. Ομως, κάθε φορά, η συνείδηση του προηγούμενου ξυπνά στο σώμα του επόμενου και σταδιακά γίνεται ο άλλος, αυτός που δεν εννοούσε, ο ξένος που σκότωσε. Ο πατέρας που δεν συμφιλιώθηκε με τον ομοφυλόφιλο γιο του, ο γιος που προδόθηκε από τον διεμφυλικό εραστή του, ο κυνηγημένος αλλοδαπός φίλος του διεμφυλικού, ο νεαρός αστυνόμος που τον συνέλαβε, ο δικαστής που τους δίκασε και ένας σκαραβαίος, το μαυριδερό έντομο που συμβολίζει την εκ νέου γέννηση, κάτω από το παπούτσι του δικαστή.
Εξι άνθρωποι, έξι συνειδήσεις κλεισμένες στα γυάλινα βάζα της εμφιαλωμένης πραγματικότητάς τους και ένα σκαθάρι που έμελλε, πάνω σε κάποια μεταφορά της γλώσσας, να σκοτωθεί ο ένας από τον άλλον σε ένα ταξίδι προς την ενσυναίσθηση, για την κατανόηση του άλλου, του διαφορετικού, του ξένου μέσα από τον αλληλοσπαραγμό.
Αέναος κατακερματισμός
Του ΑΛΕΞΗ ΣΤΑΜΑΤΗ
- Το λευκό δωμάτιο, μυθιστόρημα, εκδ. Καστανιώτη.
Οι χαρακτήρες των βιβλίων, των διηγημάτων και των θεατρικών έργων συλλαμβάνονται από τους δημιουργούς τους και ζουν τη ζωή τους στη σελίδα και στη σκηνή. Οι πιο σημαντικοί από αυτούς ζουν εσαεί στη ψυχή των αναγνωστών και των θεατών τους. Τι γίνεται όπως με τα ίδια αυτά τα πλάσματα της φαντασίας, τα ανύπαρκτα, των οποίων η ζωή δεν υπάρχει πάρα στο μυαλό του συγγραφέα, του «Νονού» τους; Πού πάνε οι χαρακτήρες αυτοί, όταν ο συγγραφέας που τους έχει επινοήσει παραδίδει το βιβλίο, το θεατρικό έργο, πού πάνε όταν τελειώνει η ανάγνωση, η παράσταση;
Θεωρώ πως μεταφέρονται σε ένα είδος καταφυγίου-κάστρου. Σε μια αχανή Πανσιόν. Ως Νονός κι εγώ του βιβλίου μου παρακολουθώ την έλευση της Εντα Γκάμπλερ η όποια καταφθάνει στην Πανσιόν που διευθύνει η κυρία Φλόρα με τα εφόδια που την έχει προικίσει ο συγγραφέας-Νονός της Ερρίκος Ιψεν.
Γράφοντας το έργο αυτό, άνοιγα διαρκώς ρωσικές κούκλες. Ωσπου έφτασα στην τελευταία και είδα ότι μπορεί μέσα από τον αέναο εγκιβωτισμό, όλα να κατακερματίζονται στο άπειρο, αλλά ο πιο γενναίος κατακερματισμός είναι αυτός που αλλάζει τη μορφή. Οταν η κούκλα κόβεται στα δύο, από μόνη της.
Ανάμεσα στον «ρεαλισμό» και το «παράλογο»
Του ΘΑΝΑΣΗ ΣΤΑΜΟΥΛΗ
- Η ηχώ των πουλιών, αφήγημα, εκδ. Ποταμός
Το τρίτο μου βιβλίο, «Η ηχώ των πουλιών», είναι ένα ημερολόγιο θανάτου: Αρχές Δεκέμβρη. Ο πατέρας μου μόλις είχε αρρωστήσει. Ο γιατρός καθαρόγραφε σε ένα χαρτί όσα όφειλε να θυμάται – όργανα, διαμέτρους, φάρμακα. Το βλέμμα μου έπεσε σε μια παρατήρηση στην κορυφή της σελίδας: Ο καρκίνος είναι ορατός με γυμνό μάτι, θυμίζει ανοικτό σμήνος αστέρων. Χρησιμοποιώντας την ασθένεια ως φόντο, καταπιάστηκα με τη σχέση πατέρα και γιου.
Τα βιώματα και το παρελθόν παρεμβάλλονται διαρκώς, άλλοτε ως παραληρηματικές και ονειρικές εικόνες και άλλοτε ως ωμή πραγματικότητα, δημιουργώντας έναν αφηγηματικό λόγο που εναλλάσσεται ανάμεσα στον «ρεαλισμό» και το «παράλογο», δημιουργώντας μια οπτική γωνία από την οποία οι δύο άντρες (παρότι διατηρούν την ατομικότητά τους) φαίνονται παράλληλα ως ένα και το αυτό. Αυτό το κατασκευαστικό κομμάτι μού επέτρεψε να δείξω τον εαυτό μου, κάτι που απέφευγα συστηματικά.
Ταξίδι μνήμης και αυτογνωσίας
Του ΦΑΙΔΩΝΑ ΤΑΜΒΑΚΑΚΗ
- Το τελευταίο ποστάλι, μυθιστόρημα, εκδ. Εστία
Πώς συνέβη η Marenco, η σπουδαιότερη βιομηχανία της Ελλάδας, να καταρρεύσει μετά από εκατό χρόνια επιτυχημένης πορείας; Ο «Ναύαρχος», Αντώνης Μάρκελλος, ο τελευταίος επικεφαλής της, επιβιβάζεται με την ιδιαιτέρα του στο βασιλικό ποστάλι «HMS St Helena» για να πλεύσει από το Κέιπ Τάουν στο απομονωμένο νησί Αγία Ελένη, τον τόπο εξορίας του Βοναπάρτη. Είναι ένα από τα τελευταία ταξίδια του βαποριού, καθώς ετοιμάζεται πυρετωδώς το αεροδρόμιο στο νησί, που θα καταργήσει το δρομολόγιο.
«Ουδέποτε νοεί άνευ φαντάσματος η ψυχή». Μέσα από τα φαντάσματα που βλέπει ο Ναύαρχος στα πρόσωπα των επιβατών του πλοίου, θα θυμηθεί την ιστορία της οικογένειας και της εταιρείας και θα την υπαγορεύσει. Παράλληλα κι ο συγγραφέας προσπαθεί μέσα από την ιστορία της οικογένειας να κατανοήσει τα αίτια της παρακμής και να υποψιαστεί τα μελλούμενα, ελπίζοντας το ταξίδι να τέρψει χωρίς να κουράσει ή να ζαλίσει τους επιβάτες. Η διάρκειά του, εξάλλου, είναι μόνο πέντε ημέρες.
Συλλογικά και ατομικά πάθη
Του ΒΑΣΙΛΗ ΤΣΙΑΜΠΟΥΣΗ
- Ο κήπος των ψυχών, νουβέλα, εκδ. Εστία.
Ο ήρωας-αφηγητής του κειμένου, ορφανός από μητέρα, χάνει και τον πατέρα του, που τον εκτελούν οι δυνάμεις κατοχής το 1943. Το σπίτι τους επιτάσσεται και εγκαθίστανται ένας Βούλγαρος στρατιωτικός με τη γυναίκα του. Αυτοί επιτρέπουν στο δεκαπεντάχρονο παιδί να μείνει στο υπόγειο, με την υποχρέωση να τους βοηθά στις δουλειές του σπιτιού.
Ανάμεσα στον νέο και τον αξιωματικό αναπτύσσεται μια παράδοξη σχέση αγάπης, που όμως έχει δραματικό τέλος. Παράλληλα, ο αφηγητής παραθέτει τις ιστορίες δύο φίλων του, ενός Εβραίου συμμαθητή του και της οικογένειάς του, και του γιου ενός καπνεργάτη κομμουνιστή, που, μετά τον Εμφύλιο, καταφεύγει με τους γονείς του στην Τσεχοσλοβακία. Στο βιβλίο, εκτός από τα πάθη των πρωταγωνιστών, προβάλλεται η συμπαράσταση προς αυτούς από άτομα που δεν τα υπολόγιζαν καθόλου, η απίστευτη δύναμη της φιλίας και του έρωτα, μα προπαντός η αντοχή και το κουράγιο των τυραννισμένων να ξαναρχίσουν με ελπίδα τη ζωή τους σ’ έναν δύσκολο αλλά πανέμορφο κόσμο.
Από τον ρεαλισμό στον υπερρεαλισμό
Του ΜΙΧΑΛΗ ΦΑΚΙΝΟΥ
- Πέτρινο 8, μυθιστόρημα, εκδ. Καστανιώτη.
Στο «Πέτρινο 8» πρωταγωνιστής είναι ο τόπος. Και οι τρεις μόνιμοι κάτοικοί του: η Χελώνα που θέλει να διασχίσει το γκρεμισμένο γεφύρι, ο Αετός που ασταμάτητα διαγράφει οχτάρια στον αέρα και ο Όφις που ισχυρίζεται πως αυτός έδωσε το μήλο στην Εύα. Βλέπουν μέσα στα χρόνια να περνούν από εκεί ο σαλεμένος λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος, Μικρασιάτες πρόσφυγες, ένας αντάρτης του Εμφυλίου που έχασε το δρόμο του, τα φασιστάκια του Μεταξά να κατασκηνώνουν και επί απριλιανής χούντας να γίνεται κιτς οικισμός για τις κυρίες των αξιωματικών. Κι ένας ποδηλάτης που μάταια αναζητεί κάτι. Το Πέτρινο 8 θα γκρεμίζεται, θα πυρπολείται και θα αναγεννιέται απ’ τις στάχτες του. Ενας αιώνας, η Ιστορία, οι ιστορίες μας και μέρες που δεν είδαμε.
Ολα τούτα, όπως και στα προηγούμενα βιβλία μου, με τον ρεαλισμό θα γίνεται υπερρεαλισμός για να καταδείξει τη μαγεία «ασήμαντων» ανθρώπων που αναζητούν ταυτότητα, στην ουσία το νόημα της ζωής, ήρωες που επανέρχονται από βιβλίο σε βιβλίο γιατί νιώθουν (νιώθω) πως τους αξίζει μια δεύτερη, τρίτη ευκαιρία να ξαναζήσουν.
Για τους ωσεί απόντες του κόσμου
Της ΟΥΡΣΟΥΛΑΣ ΦΩΣΚΟΛΟΥ
- Ησυχα να πας, νουβέλα, εκδ. Κίχλη
Αντλώντας τον τίτλο της από τον στίχο του Ντίλαν Τόμας «μη στέργεις ήσυχα να πας σε νύχτα ευλογημένη», η νουβέλα μου κινείται στην επικράτεια της επιστημονικής φαντασίας. Σε τριτοπρόσωπη αφήγηση αυτή τη φορά, παρακολουθεί την Ολίβια και τον Θάνο από τη στιγμή της άφιξής τους στον πλανήτη Γκλίζε. Στην τεχνολογικά εξελιγμένη αποικία του Εσπερου, που είναι χτισμένη μέσα σε οργιαστική βλάστηση, συμβιώνουν αρμονικά άνθρωποι από τον παλαιό κόσμο, μαζί με προϊστορικά ζώα και ανθρωποειδή. Παρά το κλίμα χαράς και ευφορίας που φαίνεται να διακατέχει τους κατοίκους, η Ολίβια είναι μελαγχολική και απούσα. Η συνάντηση με τον από χρόνια χαμένο θείο της, αλλά και η καταβύθιση στον πυθμένα των μυστικών υπόγειων λουτρών, θα τη φέρουν αντιμέτωπη με περίεργα οράματα, με ανθρώπους και τόπους άγνωστους. Θέλησα να γράψω μια νουβέλα αισιόδοξη, για τη μνήμη, τη λήθη και τις δεύτερες ευκαιρίες, για τους ωσεί απόντες αυτού του κόσμου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου