4η Αυγούστου και λογοκρισία

 

4η Αυγούστου και λογοκρισία: Απαγορεύεται οποιαδήποτε κρίσης περί του έργου της κυβερνήσεως εκτός αν είναι ευμενής

Κώστας Μπορδόκας

tvxs.gr 

5-7 λεπτά

---

Οι εφημερίδες από την ημέρα κήρυξης της Μεταξικής δικτατορίας, γνωρίζουν ότι η συνέχιση της κυκλοφορίας τους δεν συμβαδίζει πλέον με την ελεύθερη διατύπωση της άποψής τους. Άλλωστε, η φίμωση του Τύπου αποτελεί βασικό μέλημα της 4ης Αυγούστου με μια σειρά από απαγορεύσεων : «Απαγορεύεται η εμφάνιση λευκού εις τας στήλας των εφημερίδων. Απαγορεύεται απολύτως η αναγραφή πληροφορίας η οποία να αποκαλύπτει την άσκησιν προληπτικής λογοκρισίας.

Απαγορεύεται οποιαδήποτε κρίσις περί του έργου της κυβερνήσεως εκτός αν είναι ευμενής . Απαγορεύεται η αναγραφή οιασδήποτε κυκλοφορίας αφορούσης πολιτικά κόμματα και πολιτευομένους εν γένει, ως και η αναγραφή των ονομάτων αυτών. Εν γένει οι εφημερίδες δέον όπως εκθύμως και ενθουσιωδώς δι άρθρων, σχολίων και πάσης φύσεως δημοσιευμάτων, συμβάλλωσι εις το αναμορφωτικόν και δημιουργικόν έργον της κυβερνήσεως». Δηλαδή, απαγορεύονται τα πάντα εκτός από το «λιβάνισμα» του δικτάτορα.

Οι εφημερίδες έχουν πλέον τρεις επιλογές: συμβιβασμό, κλείσιμο ή πέρασμα στην παρανομία, κάτι που πραγματοποιεί μόνο ο «Ριζοσπάστης». «Ελεύθερον Βήμα», «Πρωία», «Βραδινή» και «Τύπος» συνεχίζουν την κυκλοφορία τους -με τις δύο τελευταίες να αποτελούν θερμούς υποστηρικτές του καθεστώτος- ενώ  «Ανεξάρτητος», «Χρόνος»  και «Πατρίς» αναστέλλουν την κυκλοφορία τους. Όσες συνεχίζουν τα κείμενά τους περνούν πλέον από τον Προκρούστη της λογοκρισίας ώστε ν’ αφαιρείται οτιδήποτε μπορεί να θίξει τη «Νέα Εποχή» που μπαίνει η χώρα,  προσθέτουν οτιδήποτε μπορεί να κολακεύει τον «Μεγάλο Κυβερνήτη», και βεβαίως περνούν από το «πλυντήριο» του «Τρίτου Ελληνικού Πολιτισμού».

Ρόλο λογοκρισίας και ιδεολογικού προσανατολισμού του Τύπου, αναλαμβάνει το υπουργείο Τύπου με επικεφαλής το δημοσιογράφο Θεολόγο Νικολούδη,  ο οποίος κάνει ότι θέλει «αξιοποιώντας την ισχύ του και για πιο προσωπικές εξυπηρετήσεις. Ο Γεώργιος Βλάχος της «Καθημερινής» γράφει σχετικά το 1945 :«Ο Νικολούδης έστελνε εις τας εφημερίδας και την φωτογραφίαν μιας ανεψιάς του με τον σκύλον της ως «υποχρεωτικόν δημοσίευμα».

Χαρακτηριστική περιγραφή της τραγελαφικής κατάστασης του λογοκριμένου Τύπου, δίνει ο γνωστός δημοσιογράφος και θεατρικός συγγραφέας Παναγιώτης  Παπαδούκας: «Σύμφωνα με τα δημοσιευόμενα στον Τύπο της ωραίας εκείνης εποχής, η Ελλάς ήταν το ευτυχέστερο κράτος της υφηλίου, υπό την αρχηγίαν του Πρώτου Στρατιώτου, πρώτου Εργάτου, πρώτου Στρατηγού, πρώτου Αγρότου, και πρώτου Αθλητού της Ελλάδος.

Ούτε καταιγίδες καταστροφικές εσημειώνοντο, ούτε ποτάμια επλημμύριζαν, ούτε «χάλαζα μεγέθους λεπτοκαρύου» έπεφτε, ούτε δάκος πείραζε τις ελιές, ούτε ξηρασία τα σπαρτά, ούτε επιζωστία τα ζώα. Αυτά δεν επιτρεπόταν να γραφούν, επί απειλή διακοπής της εκτυπώσεως. Η λογοκρισία τα έσβηνε. Γιατί όλα αυτά τα φυσικά φαινόμενα εσέβοντο το καθεστώς της δικτατορίας και επιφυλάσσοντο να επιπέσουν σε περίοδο ελευθεροτυπίας».    

Οι πολύ παλιότεροι δημοσιογράφοι θυμούνται την περίπτωση όπου ο Μεταξάς  κάνοντας την δική του «πορεία προς τον λαό» φτάνει σε ένα χωριό που ονόματι  Προβατά. Οι αρχισυντάκτες περιμένουν το σύνηθες κείμενο για τη «θερμή υποδοχήν από πλήθος κόσμου», όταν φτάνει από το γραφείο Τύπου με την υπενθύμιση «υποχρεωτική δημοσίευση» μια σπαρταριστή περιγραφή που τη δημοσιεύουν  αυτούσια περιχαρείς. Ο λόγος ; Στο προπαγανδιστικό κείμενο οι κάτοικοι του χωριού Προβατά, μεταμορφώνονται σε πρόβατα δίνοντας έτσι στη Μεταξική περιοδεία μια αξεπέραστη σουρεαλιστική περιγραφή :«Ως πρόβατα οι κάτοικοι ήλθαν εις τον σταθμόν, δια να υποδεχτούν τον πρώτον Αγρότην. Ως πρόβατα εξέσπασαν εις ζητωκραυγάς. Ως πρόβατα άνδρες και γυναίκες…».

_{Λιγότερο από δυόμιση μήνες από την επικράτηση της Μεταξικής δικτατορίας, στις  24 Μαΐου 1936, ο σκιτσογράφος Γιώργος Γκειβέλης τη «βλέπει» να έρχεται ως επιδόρπιο στη συνάντηση του, τότε,  πρωθυπουργού Μεταξά με τον βασιλιά Γεώργιο   : «–Αν δοκιμάζαμε Μεγαλειότατε κι από τούτο το γλυκό ; --Όχι, κύριε Πρόεδρε, διότι αυτού του είδους τα γλυκά στο τέλος βγαίνουν …ξινά».} 

_{Η προπαγάνδα του καθεστώτος βρίσκεται ακόμα και στην πίσω πλευρά των εισιτηρίων του Ηλεκτρικού Σιδηρόδρομου, με ρήσεις του δικτάτορα.}  

_{Η προπαγάνδα του καθεστώτος βρίσκεται ακόμα και στην πίσω πλευρά των εισιτηρίων του Ηλεκτρικού Σιδηρόδρομου, με ρήσεις του δικτάτορα.}   

_{Η προπαγάνδα του καθεστώτος βρίσκεται ακόμα και στην πίσω πλευρά των εισιτηρίων του Ηλεκτρικού Σιδηρόδρομου, με ρήσεις του δικτάτορα.}  

_{Ιδανικά πρωτοσέλιδα κατά τα μεταξικά πρότυπα :«Χαράς ευαγγέλια δια τον αγροτικόν κόσμον». «Η καταθλιπτική αδράνεια των κομμάτων και η σημερινή οργάνωσις του κράτους. Σήμερα είσθε ελεύθεροι»…}

_{Ιδανικά πρωτοσέλιδα κατά τα μεταξικά πρότυπα :«Χαράς ευαγγέλια δια τον αγροτικόν κόσμον». «Η καταθλιπτική αδράνεια των κομμάτων και η σημερινή οργάνωσις του κράτους. Σήμερα είσθε ελεύθεροι»…}