Ο ιός της ηλικιακής διάκρισης
Εικόνες της καθημερινότητας των «παππούδων» και των «γιαγιάδων»
Οι ιερές συντάξεις των «παππούδων» και των «γιαγιάδων», στη διάρκεια της κρίσης, η έκκληση προς τους «παππούδες» και τις «γιαγιάδες» να απέχουν από τους «ρόλους» τους προκειμένου να προφυλαχτούν οι ίδιοι και οι οικογένειες τους από τον κορονοϊό, καθώς αυτοί αποτελούν την πιο ευάλωτη ομάδα, οι χαρακτηρισμοί παππούς/γιαγιά για οποιονδήποτε έχει περάσει τα 60, 65 χρόνια, ανεξάρτητα από την οικογενειακή του κατάσταση, είναι μερικές από τις ανησυχητικά αντιφατικές εικόνες της ηλικιακής διάκρισης (ageism) που συνωστίζονται κι αυτές τελευταία, στο δρόμο και τις οθόνες μας. Εξίσου, οποιασδήποτε ηλικίας ενήλικας έχει εγγόνια χαρακτηρίζεται ηλικιωμένος: Θυμάμαι πριν από χρόνια μια γυναίκα με το μωρό εγγονάκι της είχαν παρασυρθεί από αυτοκίνητο στο κέντρο της Αθήνας και όλα τα δελτία ειδήσεων αναφέρονταν στην άτυχη ηλικιωμένη γιαγιά – ήταν 45 ετών. Διατροφή, ενέσιμα, πλαστικές επεμβάσεις κτλ προβάλλονται υστερικά, ακόμα και τώρα, συμβάλλοντας στην εικόνα, και μόνο σ’ αυτήν, της νεότητας και της ευζωίας, προκειμένου οι «παππούδες/γιαγιάδες» να απαλλαγούν από το χαρακτηρισμό και να διατηρηθεί ταυτόχρονα το κατεστημένο στάτους.
Αναζητώντας διαφορετικά πρότυπα στο χώρο του κινηματογράφου, ακόμα και τώρα, τις μέρες του κορονοϊού, σχολιαστές ανακαλούν την ταινία Κάλιο αργά παρά αργότερα με την Νταιάν Κίτον και τον Τζακ Νίκολσον, ως εναλλακτική των ρόλων που αποδίδονται στην τρίτη ηλικία, παράδειγμα μάλλον της απελπισίας αφού οι πρωταγωνιστές αφού υπήρξαν άτακτοι και κόντρα στα πρότυπα, στη διάρκεια της ταινίας, στο τέλος αποκαθιστούν την κανονικότητα, καταλήγοντας χαρωποί παππούδες του παιδιού της κόρης της Κίτον. Τους δύο τελευταίους μήνες, παρόλα αυτά, βάθυνε επικίνδυνα το χάσμα που δημιουργεί η διάκριση, που η γελοιότητα και η ευτέλεια πολλών τηλεοπτικών εκπομπών και αντίστοιχων περιοδικών με δυσκολία κάλυπταν.
Από τα σποτ της τηλεόρασης με τις οδηγίες για τους πολίτες μέχρι τις δημοσιευμένες προσωπικές μαρτυρίες των ηλικιωμένων αναδεικνύεται διαρκώς και σχεδόν αποκλειστικά ο ρόλος τους, των παππούδων και των γιαγιάδων, ως ο πυλώνας της ελληνικής κοινωνίας. «Ο χρόνος που μου απομένει είναι λιγοστός, ποιο το νόημα εάν δεν τον περνάω με τα εγγόνια μου;» εξομολογείται γιαγιά σε εφημερίδα. «Τιμούμε τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας» υπενθυμίζει τακτικά στις απογευματινές ενημερώσεις του ο καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας. «Είναι οι υπερήρωες του ελληνικού κόσμου που ζουν για να στηρίζουν και να ευχαριστούν τα εγγόνια τους με όποιο τρόπο μπορούν», υπερθεματίζει διαδικτυακό φροντιστήριο που απευθύνεται σε μαθητές και καθηγητές. Τον πολύτιμο δεσμό ανάμεσα σε παππούδες και εγγόνια δεν παύουν να τονίζουν από τηλεοράσεως ψυχοθεραπευτές και οι κάθε λογής life coaches.
Παράλληλα, οι παππούδες με το ξέσπασμα του κορονοϊού βρέθηκαν γρήγορα και στο επίκεντρο του ρητορικού/πολεμικού ερωτήματος: υγεία ή οικονομία; Στην Αμερική, ο υποκυβερνήτης του Τέξας, Νταν Πάτρικ, δήλωσε ότι θα προτιμούσε να πεθάνει παρά να αποδεχτεί τα μέτρα για τη δημόσια υγεία που θα ζημίωναν την οικονομία των ΗΠΑ. Μάλιστα πιστεύει ότι πολλοί παππούδες, όπως αυτός, σε όλη τη χώρα, θα συμφωνούσαν μαζί του και δεν σταμάτησε να επαναλαμβάνει ότι θα ήταν πρόθυμος να πεθάνει, προκειμένου να υπερασπιστεί την ευμάρεια των εγγονών του. Αναρωτιέσαι, βέβαια, αυτά τα εγγόνια δεν θα γεράσουν κάποτε; Οι αναφορές, πάντως, στο κόστος με το οποίο επιβαρύνονται τα ασφαλιστικά ταμεία «εξαιτίας» της μακροζωίας είναι κάτι παραπάνω από υπαινιγμοί.
Έτσι, ενώ στη Λομβαρδία οι γιατροί με σπαραγμό ομολογούσαν ότι αναγκάζονταν να επιλέγουν ποιους θα περιθάλπουν, τους προφανώς νεώτερης ηλικίας ασθενείς, λόγω της δραματικής ανεπάρκειας του συστήματος υγείας, φωνές σε Βρετανία και ΗΠΑ υπερασπίζονται με πάθος το παρόν -ανεπαρκές- καθεστώς στο όνομα πάντα των μελλοντικών γενιών. Παράλληλα σε πρωτοσέλιδο της η ισπανική εφημερίδα El Pais, προειδοποιεί ότι οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας θα καταρρεύσουν αν δεν δοθεί προτεραιότητα σε ασθενείς με καλύτερο προσδόκιμο ζωής, ενώ και η SEMICYUC, η «Ισπανική Εταιρεία Εντατικής Ιατρικής και Στεφανιαίων Μονάδων», συνιστά το ίδιο όταν οι γιατροί αντιμετωπίζουν δυο όμοια περιστατικά. Δεν χρειάζεσαι χειρομάντη για να αντιληφθείς ότι πλέον βρισκόμαστε στο χώρο της ευθανασίας και της ευγονικής, σχολιάζει ο ισπανός μελετητής φύλου Josep M. Armengol.
Γενικά οι ηλικιωμένοι, δεν έχαιραν ιδιαίτερου σεβασμού ούτε στο παρελθόν, μας λένε οι ιστορικοί. Μόνο πριν από την ανακάλυψη της γραφής είχε ανατεθεί στους γηραιότερους ο ρόλος της συντήρησης και της μετάδοσης της συλλογικής μνήμης. Ο αρχαίος ελληνικός και ο ρωμαϊκός κόσμος όχι μόνο δεν τους αγαπούσε αλλά τους περιγελούσε, ενώ ο έλληνας ήρωας από τον Οδυσσέα μέχρι τον Μέγα Αλέξανδρο ήταν ένας άντρας νέος και όμορφος. Πάντως, τώρα, πίσω από τις προτροπές ευρωπαίων πολιτικών ότι θα πρέπει μόνοι μας να προσέχουμε την υγεία μας, ξεπροβάλλει η πιο πρόσφατη σκιαχτική εικόνα της Μάργκαρετ Θάτσερ, ενώ έβαλλε κατά του βρετανικού συστήματος υγείας, πριν το διαλύσει, με το επιχείρημα ότι το κράτος δεν είναι τροφός και οι βρετανοί υπήκοοι δεν είναι βρέφη.
Πίσω σ’ εμάς, οι περιγραφές που ανακαλούν τη γιαγιά της Λόλας, του εξηκονταετίας και βάλε βίντατζ αναγνωστικού του δημοτικού σχολείου, και οι αγαπησιάρικες προσφωνήσεις, δύσκολα καλύπτουν τις σοβαρές διακρίσεις εις βάρος των «παππούδων» και των «γιαγιάδων»: την υποτίμηση του ρόλου τους ως ενεργών πολιτών, το δικαίωμά τους στην ασφάλεια και τη δημόσια υγεία.
Σοφία Ξυγκάκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου