Καθεστώς πλήρους ελευθερίας
Μπογιάνου ΕυγενίαΗ Ναταλία Γκίνζμπουργκ*, εξέχουσα μορφή των ιταλικών γραμμάτων, με σπουδαίο πεζογραφικό και δοκιμιακό έργο στο ενεργητικό της, γράφει το «Οικογενειακό λεξικό» -το οποίο κυκλοφόρησε το 1963 και τιμήθηκε με το βραβείο Strega, την ύψιστη διάκριση της ιταλικής λογοτεχνίας- μέσα σε λίγους μήνες και υπό καθεστώς, όπως η ίδια ομολογεί, πλήρους ελευθερίας, καθώς πρόκειται για το μοναδικό βιβλίο από τα πολλά που έχει γράψει στο οποίο δεν χρειάζεται να επινοήσει τίποτα. Γιατί εδώ πρώτη ύλη είναι η ίδια η ζωή, τα παιδικά και νεανικά της χρόνια κυρίως, από τα οποία αντλεί θραύσματα αναμνήσεων για να ξετυλίξει το αφήγημα του «Λεξικού», σε μια εποχή μάλιστα κατά την οποία δεν συνηθιζόταν η μυθιστορηματική αυτοβιογραφία (autofiction), σε αντίθεση με τη σημερινή, όπου καταξιωμένοι συγγραφείς καταπιάνονται συχνά με το είδος, με θαυμαστά πολλές φορές αποτελέσματα.
Η Γκίνζμπουργκ εξιστορεί ό,τι θυμάται, όπως το θυμάται και όσο το θυμάται. Δεν την ενδιαφέρει να αποκαταστήσει κανενός είδους αλήθεια. Αυτό που την ενδιαφέρει είναι να πει τη δική της αλήθεια, την αλήθεια από την σκοπιά του παιδιού που υπήρξε κάποτε. Ενός παιδιού που είναι πάντα εκεί, παρατηρώντας, ρουφώντας τα γεγονότα, τις λέξεις, τις φράσεις, τα νοήματα, την ατμόσφαιρα. Το πιο μεγάλο που καταφέρνει είναι αυτό: να μεταφέρει την ατμόσφαιρα μιας εποχής. Η αρχική πρόθεσή της είναι να μιλήσει για όλους εκείνους τους κώδικες, τους εσωτερικούς κώδικες, που απαρτίζουν, συνθέτουν και δημιουργούν τους βαθύτερους, ισχυρούς και συνήθως ισόβιους δεσμούς ανάμεσα στα μέλη μιας οικογένειας.
Εδώ πρόκειται για μια πολυμελή οικογένεια, που αποτελείται από τον πατέρα, καθηγητή βιολογίας Τζουζέπε Λέβι (σκιαγραφημένο με χιούμορ, επιμονή και τρυφερότητα από τη συγγραφέα), τη μητέρα Λίντια και τα πέντε παιδιά τους, οι οποίοι ζούνε στο βιομηχανικό Τορίνο στη διάρκεια του μεσοπολέμου, υπό το καθεστώς του Μουσολίνι. Η μικρή Ναταλία, γεννημένη παρατηρήτρια μάλλον, εσωστρεφής, περισσότερο απούσα παρά παρούσα, «σφαλιστή» όπως τη χαρακτηρίζει η μητέρα της, περιγράφει με περισσή φροντίδα κάθε πρόσωπο που διαδραμάτισε κάποιο ρόλο στη ζωή της οικογένειας, είτε πρόκειται για τη μοδίστρα του σπιτιού είτε για τον Τουράτι είτε για τον Παβέζε, μιας και στο σαλόνι του σπιτιού συχνάζει όλη η ιταλική διανόηση, αλλά και οι αντιφασιστικοί κύκλοι της Ιταλίας καθώς οι Λέβι -αρχικά οι γονείς αλλά, αργότερα, σταδιακά, και όλα τα νεότερα μέλη- είναι ορκισμένοι αντιφασίστες. Το προσωπικό, μαεστρικά, μαγικά, δίχως καμιά επιτήδευση, συμπλέκεται με το συλλογικό, καθώς το «Λεξικό» γίνεται κι ένα είδος αντιφασιστικού χρονικού. Η Γκίνζμπουργκ αρνείται να επεξεργαστεί τις αναμνήσεις της (αυτό ίσως γίνεται μόνο προς το τέλος του χρονικού, όταν τη βρίσκουμε ενήλικη πια και μητέρα τριών παιδιών), γράφει όπως θυμάται, τα πρόσωπα που στέκουν απέναντί της έχουν ένα συγκεκριμένο αντίκτυπο πάνω της ανεξάρτητα από την ιδιότητά τους, που πολλές φορές δεν τη γνωρίζει, η ματιά της είναι καθαρή, ατόφια, γι’ αυτό και τα πορτρέτα όλων των χαρακτήρων του βιβλίου χαράσσονται στη μνήμη του αναγνώστη, με προεξάρχοντα εκείνα των δύο γονιών, με τις επαναλαμβανόμενες φράσεις των οποίων, φράσεις που συνθέτουν έναν ολόκληρο βίο, κλείνει τόσο συγκινητικά το βιβλίο.
Απαράμιλλος ρυθμός σε ένα έργο με έντονο το στοιχείο της προφορικότητας, όπου με μεγάλα άλματα στον χρόνο, διατρέχοντας ένα χρονικό διάστημα περίπου σαράντα ετών, η Ναταλία Γκίνσμπουργκ μέσω μιας τελείως προσωπικής οπτικής για το «μικρό», καταφέρνει, ίσως και παρά τη θέλησή της, να το συνδέσει με το «μεγάλο», παραμένοντας «παρούσα» και υπαρκτή πολλά χρόνια μετά το τέλος μιας ολόκληρης εποχής.
Η έκδοση είναι εξαιρετικά προσεγμένη, με το πολύ κατατοπιστικό επίμετρο του Ντομένικο Σκάρπα, αλλά και την εξαιρετική μετάφραση της Βασιλικής Πέτσα που συμβάλλει καθοριστικά στην απόλαυση του κειμένου.
Ναταλία Γκίνζμπουργκ, «Οικογενειακό λεξικό»
Μετάφραση: Βασιλική Πέτσα
Εκδ. Καστανιώτη 352 σελ. Τιμή: 18 ευρώ
Ναταλία Τζίντσμπουργκ - Βικιπαίδεια
BiblioNet : Ginzburg, Natalia,
************************
TO ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΦΩΝΟ
Ναταλία Γκίνσμπουργκ: "Η Αγγελία"
Μετάφραση : Αλίκη Γεωργούλη -1931-1995
Παίζουν με τη σειρά που ακούγονται οι ηθοποιοί : Καίτη Γρηγοράτου, Αλίκη Γεωργούλη, Τάσος Χαλκιάς, Βαρβάρα Λαζαρίδου. Μουσική Επιμέλεια : Νικος Κροντηράς
Ραδιοσκηνοθεσία : Διαγόρας Χρονόπουλος - Βιογραφία (1939-2015)
Σημείωση: Για την προσωπικότητα , την καριέρα και την πνευματική προσφορά προς το Θέατρο της Αλίκης Γεωργούλη διαβάστε τα σχόλια που συνοδεύουν το βίντεο .
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου