Τολμηρές αλήθειες ενός αναρχορομαντικού διανοούμενου του 19ου αι. που δεν τις έχει αλλοιώσει ο χρόνος

 

"Τι είναι κοινωνία; Σωρός κακοηθείας και ραδιουργίας ,

άθροισμα φθόνου και μίσους, εκμαγείον δαιμόνων!"

 

 1
Αναπνέων τον καθαρόν αέρα των ορέων και μη κύπτων τον αυχένα εις ουδένα είμαι ίσως ο ευτυχέστερος των ανθρώπων. Και όντως εντός της κοινωνίας εάν ήμην και τον αυχένα θα έκλινον εις τους νόμους και θα εμισούμην προς τούτοις. Εντός δε της φυλακής των πόλεων εγκεκλεισμένος, και τας σωματικάς και διανοητικας δυνάμεις μου θα έβλεπον καταβαλλομένας, και τας ασθενείας, τον όχληρόν τούτον ξένον, συχνά επισκεπτoμένας την σάρκα μου. Επί τέλους δε θα απέθνησκον επί κλίνης μετά ασθένειαν οδυνηραν περιστοιχιζόμενος από ανθρώπους αναμένοντας ανυπομόνως την τελευταίαν μου αναπνοήν ίνα δαμελισθώσι τα ιμάτιά μου, εάν ήμην πλούσιος, θλιβομένους δε διότι αποθνήσκει ο κοπιάζων και τρέφων αυτούς, εάν ήμην πτωχός. Ήδη δε πτηνόν δεν φοβούμαι ασθενείας, τα δε μίση των ανθρώπων δεν φθάνουσι μέχρις εμού.
Τι είναι κοινωνία; Σωρός κακοηθείας και ραδιουργίας , άθροισμα φθόνου και μίσους,  εκμαγείον δαιμόνων. Εάν δε τις εξετάση καλώς και απαθές βλέμμα την κοινωνίαν και τα άτομα αυτή, θέλει ιδεί ότι εις μεν την κοινωνίαν σύμπασαν δεν υπάρχει αρετή, εις δε το άτομον δύναταί τις ενίοτε να εύρη τοιαύτην και διατί τούτο; Διότι το μίσος , ο φθόνος, η κακία, η ραδιουργία και τα τοιαύτα, εις το άτομον απολύτως θεωρούμενον δεν δύνανται να αναπτυχθώσι, αλλ’ εις την κοινωνίαν και διά της κοινωνίας αναπτύσσονται.
Αλλ’ είμαι ληστής λέγουσιν οι έννομοι, είμαι κακούργος. Πόσοι εντός της κοινωνίας βασανίζουσι τους ανθρώπους, εκδύωσιν αυτούς, υποσκελίζουσι τους αγαθούς, κακοί αυτοί, και στερούσι πολλών οικογενειών τον άρτον! Και εν τούτοις ζώσιν εντός της κοινωνίας κολακευόμενοι, τιμώμενοι, θαυμαζόμενοι.
Όστις κακός ων προσπαθεί να φαίνηται ενάρετος μάλλον κακουργεί ή ο διαρρήδην παραβαίνων τους νόμους.
Ο άνθρωπος, ο κοινωνικός και εξευγενισμένος καλούμενος άνθρωπος, θεωρείται, υπό των τοιώντων όμως πάλιν, πολύ ανώτερος των ζώων και εν τούτοις ζώα του αυτού είδους χωρίς να σχηματίζωσι κοινωνίαν, χωρίς να έχωσι συνθήκας, χωρίς να έχωσιν ηθικούς νόμους, προστατεύονται πολλάκις, και σπανίως σπανιώτατα σφάζουσιν άλληλα.
Νομίζουσιν ημάς δυστυχείς.Πόσον απατώνται και πόσον αυτοί είναι δυστυχείς! Υγιείαν έχομεν και ζώμεν καλώς, ίσως δε και τύψιν συνειδήσεως ολιγωτέραν από τους εν τη κοινωνία ανθρώπους ο δε χρόνος δεν φέρει εφ’ ημών την πνοήν του τοσούτον ταχέως ως εφ’ύμας. Σεις δε; Σεις μεν οι πλούσιοι οι κατακεκλιμένοι εντός μαλακών στρωμνών, οι ηδύνοντες τον λάρυγγα υμών με γαλλικούς οίνους, οι περιστοιχιζόμενοι από υπηρέτας αφαιρούντας αφ’ υμών την σωματικήν ενέργειαν, εν ω η μαλθακότης αφαιρεί την διανοητικήν, είσθε ευτυχείς; Ουχί διότι φοβείσθε ημάς τους οποίους εις μάτην κατατρέχετε, διότι γίνεσθε πλεονέκται, διότι τρέμετε τον θάνατον, είσθε ενάρετοι; Πολλού γε και δει τα χρήματα ταύτα, αι οικίαι, οι κήποι, οι άμπελοι,οι αδάμαντες τις οίδε τίνι τρόπω απεκτήθησαν, ο ενάρετος δεν γίνεται πλούσιος, αλλά δύναται να κληρονομήση τα με ιδρώτα πολλών οικογενειών αποκτηθέντα χρήματα ταύτα, πλην προς τι τούτο αφού αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα;
Σεις δε οι πτωχοί είσθε ευτυχείς; Καταπατείσθε από τους πλούσίους και γίνεσθε όργανα των ορέξεων αυτών χωρίς καν να το αισθάνησθε δεν έχετε ούτε θέλησιν, ούτε όρεξιν, ούτε ελευθερίαν, εάν και πάλι νομίζητε εαυτούς ευτυχείς, κυλίεσθε εν τη ευτυχία σαν και μη φοβείσθε να σας ταράξη τις ποτέ.
Ληστής κακούργος! Οι πλούσιοι τους τρέμουσιν οι πτωχοί τους τιμώσι ,Τις του καταφρονεί; Ο νόμος; Όχι διότι δεν τους ετιμώρει.
Καθήκον μέγα επεβλήθη εφ’ ημάς να τιμωρώμεν τους πλουσίους τους δαφεύγοντας το βλέμμα του νόμου, να χύνωμεν το αίμα αυτών ομοίως, διότι το ερρόφησαν απ΄άλλων. Διατί προσπαθούσι να μας εξολοθρεύωσιν; Άρχοντες των ορέων επιβάλομεν φόρον εις τους διερχομένους εκείθε, καθώς και σεις οι εν τη κοινωνία επιβάλλετε χίλιους φόρους διατί μας υβρίζετε;
Ο νόμος δεν έπρεπε να προσπαθή να κατατετρέχη ημάς πριν φέρει τα βλέμματα αυτού τόσον μακράν.Έπρεπε πρώτον να παρατηρήση τους πέριξ αυτού αληθώς κακούργους. Πλην διατί δεν το κάμνει; Διότι ημείς φονεύομεν αναφανδόν, εκείνοι δε λάθρα, διότι εμείς εις μίαν στιγμήν απαλλάττομεν τον άνθρωπον του βαρέως της ζωής φορτίου, εκείνοι βραδέως και απαθώς ροφώσιν το αίμα των θυμάτων των, διότι ημείς καλούμεθα λησταί, εκείνοι ευγένει, πεπολιτισμένοι, αγαθοί , και ενάρετοι ανθρώποι.
Η δε κοινωνία πριν καταρασθή ημάς, έπρεπε πρώτον φέρουσα τα βλέμματά της εις τους κόπους αυτής να ίδη τα’ αποτελέσματα π’ αυτή παρήγαγε και παράγει.
Η κοινωνία μας αποσκορακίζει, πλην όμως νομίζεται ότι ημείς έχομεν ανάγκη αυτής;[.........]

Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος (1843-1873),

Πρωτότυπη φωτογραφία του συγγραφέα: περιοδ. Νέα Εστία, τχ.1115

***********************************

Διαβάστε ολόκληρο το εξαιρετικά ενδιαφέρον για την επικαιρότητά του κείμενο του Δ.Π.:

Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος (1843-1873), "Σκέψεις ενός ληστού"