Ιωάννα ΛιούταΤην περίοδο 2015-2019, υπό καθεστώς μνημονίου, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να μειώσει φτώχεια και ανισότητες και να περιορίσει σταδιακά το κόστος στέγασης
Η 21η Αυγούστου 2018, ημερομηνία εξόδου της χώρας από τα μνημόνια, αποτελεί ορόσημο όχι μόνο για τη δημοσιονομική σταθερότητα αλλά και για την κοινωνική πολιτική. Η επέτειος αυτή μας δίνει τη δυνατότητα να συγκρίνουμε δύο διακριτές περιόδους. Θα σκιαγραφήσουμε έναν οικονομικό και κοινωνικό απολογισμό των δύο περιόδων.
Τι κληρονόμησε και τι άφησε η κάθε κυβέρνηση, μια συγκριτική αποτίμηση 2015-2019 και 2020-2025:
-2015-2019, περίοδος διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, με περιορισμένο βαθμό δημοσιονομικής ελευθερίας λόγω μνημονίων.
-2020-2025, περίοδος διακυβέρνησης Ν.Δ., με πολύ μεγαλύτερα περιθώρια άσκησης επεκτατικής πολιτικής, σημαντική ροή ευρωπαϊκών πόρων και χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων λόγω πανδημίας.
Η σύγκριση αυτή είναι ενδεικτική για τον τρόπο με τον οποίο οι διαφορετικές πολιτικές επιλογές επηρεάζουν τους κοινωνικούς δείκτες και την αναδιανομή του πλούτου.
Σύμφωνα με ανάλυση του Ινστιτούτου ΕΝΑ (βάσει στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ), η Ελλάδα από το 2015 μέχρι το 2018-2019 σημείωσε σημαντική μείωση του ποσοστού πληθυσμού που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Η χώρα κινήθηκε σε τροχιά σύγκλισης με τον μέσο όρο της Ε.Ε., ο οποίος παρέμενε σταθερά χαμηλότερος.
Ωστόσο, από το 2020 και μετά, η τάση αυτή ανακόπτεται. Η φτώχεια παραμένει σε υψηλά επίπεδα, ενώ η Ελλάδα δεν καταφέρνει να συνεχίσει την πορεία σύγκλισης. Αυτό συμβαίνει παρά τις πρωτοφανείς δυνατότητες που διέθετε η κυβέρνηση της Ν.Δ. λόγω ευρωπαϊκών πόρων και χαλαρότερων δημοσιονομικών κανόνων.
Ανισότητες / Δείκτης Gini (εργαλείο μέτρησης εισοδηματικής ανισότητας ή ανισότητας πλούτου)
Ο δείκτης Gini παρουσίασε αξιοσημείωτη πτώση στην τριετία 2016-2018, καταγράφοντας βελτίωση στην κατανομή εισοδήματος. Η βελτίωση αυτή σταμάτησε το 2020. Το πρώτο έτος της πανδημίας υπήρξε εκ νέου αύξηση των ανισοτήτων, ενώ στη συνέχεια η πορεία παραμένει στάσιμη. Αντίθετα, ο μέσος όρος της Ε.Ε. κινήθηκε πτωτικά, γεγονός που καταδεικνύει ότι η ελληνική απόκλιση δεν ήταν αναπόφευκτη αλλά προϊόν συγκεκριμένων επιλογών πολιτικής.
Κόστος στέγασης
Το κόστος στέγασης στην Ελλάδα, ήδη ιδιαίτερα υψηλό σε σχέση με την Ε.Ε., μειώθηκε με αργό αλλά σταθερό ρυθμό την περίοδο 2015-2019, φτάνοντας σε σαφή αποκλιμάκωση το 2021 (34,2%). Όμως, από το 2022 και έπειτα παρατηρείται ξανά ανοδική τάση, με το ποσοστό να φτάνει το 35,5% το 2024.
Ιδιαίτερα για τα φτωχότερα νοικοκυριά, το βάρος αυτό είναι δυσανάλογο. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΝΑ, σχεδόν τα 2/3 του διαθέσιμου εισοδήματός τους κατευθύνονται σήμερα σε έξοδα στέγασης και λογαριασμούς.
Αναδιανομή κερδών και εισοδήματος
Τα στοιχεία της τελευταίας πενταετίας δείχνουν μια σαφή μετατόπιση μεριδίου του ΑΕΠ από τη μισθωτή εργασία και το κράτος προς τα εταιρικά κέρδη. Συγκεκριμένα, συγκρίνοντας το Α’ τρίμηνο του 2019 με το Γ’ τρίμηνο του 2023:
-Οι μισθοί έχουν χάσει περίπου 3 ποσοστιαίες μονάδες ΑΕΠ.
-Το κράτος έχει χάσει 2 μονάδες.
-Τα κέρδη έχουν κερδίσει 5 μονάδες.
Αυτό καταδεικνύει μια «ανάποδη» αναδιανομή σε βάρος της κοινωνικής πλειοψηφίας, η οποία επιταχύνθηκε τόσο κατά τη διάρκεια της πανδημίας όσο και στην περίοδο πληθωρισμού 2022-23.
Φορολογική πολιτική
Ανάλυση της Eurobank δείχνει ότι η μη τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας σε συνθήκες υψηλού πληθωρισμού είχε ως αποτέλεσμα την επιβάρυνση σχεδόν όλων των μισθωτών, με εξαίρεση το ανώτερο 10% των εισοδημάτων. Αντίθετα, η κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης (μέτρο που υιοθετήθηκε) ωφέλησε κυρίως τα υψηλότερα εισοδηματικά στρώματα.
Συνεπώς, η φορολογική πολιτική λειτούργησε ενισχυτικά προς την ανισότητα, αντί να την μετριάσει.
Η αποτίμηση είναι ξεκάθαρη:
Την περίοδο 2015-2019, υπό καθεστώς μνημονίου, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να μειώσει φτώχεια και ανισότητες και να περιορίσει σταδιακά το κόστος στέγασης.
Την περίοδο 2020-2025, με πολύ ευνοϊκότερο οικονομικό πλαίσιο, η κυβέρνηση Ν.Δ. όχι μόνο δεν βελτίωσε τους κοινωνικούς δείκτες αλλά οδήγησε σε στασιμότητα ή επιδείνωση, με σαφή αναδιανομή πόρων υπέρ των ισχυρότερων.
Το παράδοξο είναι προφανές: η Κυβέρνηση της Αριστεράς, μέσα σε συνθήκες μνημονίων, μπόρεσε να συγκρατήσει την κοινωνική αποδιάρθρωση, ενώ η Κυβέρνηση της Δεξιάς, με πρωτοφανείς δυνατότητες, όξυνε τις ανισότητες και ενίσχυσε τη συγκέντρωση πλούτου.
* Πολιτική και Οικονομική Αναλύτρια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου