Τα ελληνικά θέρετρα δεν υποδέχονται απλώς επισκέπτες ή «επενδυτές», έχουν περάσει στη δικαιοδοσία ατόμων με δάφνες στο οργανωμένο έγκλημα των χωρών τους, σε απόμαχους ή ανακυκλωμένους Μυστικών Υπηρεσιών, σε οικογένειες κλεπτοκρατών και μαφιόζων.
Ένας κανονικός αφελληνισμός
Νικόλας ΣεβαστάκηςΣΤΙΣ ΤΡΕΙΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ του προηγούμενου αιώνα, αφού πρώτα περιπλανήθηκαν κάποια καλοκαίρια στη χώρα κολλώντας τελικά σε έναν τόπο, τουρίστες από τη δυτική Ευρώπη και πολύ λιγότερο από τις ΗΠΑ, αποφάσιζαν την αγορά κάποιου σπιτιού. Κατά κανόνα ήταν σπίτια που χρειαζόταν σοβαρές επισκευές ή το χωριό όπου βρισκόταν είχε μισοερημώσει σαν αποτέλεσμα της μαζικής φυγής των νεότερων προς τα αστικά κέντρα.
Εμφανίστηκε και στο δικό μου νησί αυτός ο ανθρωπότυπος αρχικών επισκεπτών και στη συνέχεια μαγεμένων, καλλιτέχνες μιας μποεμίας που έφθινε ή γινόταν όλο και πιο ανασφαλής στην τότε γιάπικη Δύση, νεαρότερους ή μεγαλύτερους μύστες του ελληνικού τοπίου, περιπατητές των ορεινών περασμάτων και γνώστες της χλωρίδας και των βοτάνων για τα οποία εμείς, προσανατολισμένοι στις μεγαλουπόλεις και στα γκάζια, επιφυλάσσαμε μονάχα κάποιες γκριμάτσες περιφρόνησης. Αυτός ο αλλοδαπός κόσμος αναδυόταν από τον μετα-χιπισμό της του ΄60, είχε όμως και καταβολές από παλαιότερες γενιές, λόγιους, δασκάλους ή και συνταξιούχους από κάποια πόλη της Γερμανίας ή της Σουηδίας.
Τμήματα του αστικού ιστού αλλά και περισσότεροι ειδυλλιακοί θύλακες στη νησιωτική και ηπειρωτική χώρα δεν υποδέχονται απλώς επισκέπτες ή «επενδυτές» έχουν περάσει στη δικαιοδοσία ατόμων με δάφνες στο οργανωμένο έγκλημα των χωρών τους, σε οικογένειες κλεπτοκρατών και μαφιόζων
Πάντως δεν εκπροσωπούσαν κάποια «ξένη εισβολή». Υψώθηκαν φυσικά κατά καιρούς λίγες ντόπιες φωνές διεκτραγωδώντας τον αφελληνισμό χωριών ή τόπων, ιδίως στη Μάνη, στην Κρήτη και σε κάποια άλλα σημεία της χώρας. Εντάσσονταν κυρίως σε ιδιοτελείς στρατηγικές, σε πρώιμες τουριστικές αψιμαχίες ή σε καχυποψίες σχετικές με το κλίμα της εποχής- πολλοί από τους ξένους είχαν θεωρηθεί πράκτορες και κατάσκοποι εχθρικών δυνάμεων.
Ο τρόπος όμως με τον οποίο οι περισσότεροι από αυτές τις φουρνιές Ευρωπαίων πρόσφεραν στην παρατημένη ύπαιθρο έγινε πιστεύω και η αιτία για να αγαπηθούν σιγά-σιγά από τους περισσότερους ντόπιους. Και αν όχι να αγαπηθούν, να αποτελέσουν οικείες, συμπαθείς φιγούρες. Με τον καιρό, μάλιστα, μεταβλήθηκαν σε αληθινούς κατοίκους των νησιωτικών κοινωνιών, γράφοντας ιστορία ως μέλη συλλόγων για τη διάσωση παραλιών και μνημείων, χαράσσοντας δασικά μονοπάτια και διαδρομές στα πιο δύσβατα μέρη.
Εκεί που οι Έλληνες έβλεπαν απλώς ανεπιθύμητη και «αναξιοποίητη» αγριάδα, ηλικιωμένοι Άγγλοι, Γάλλοι ή Ολλανδοί έλιωναν τα πεζοπορικά τους πέδιλα. Από την Αίγινα, το Πήλιο, την Άνδρο, το ανατολικό Αιγαίο και αλλού, αρκετοί από αυτές τις γενιές ήπιας (με εξαιρέσεις) καταβύθισης στην ελληνική ζωή, αποδείχτηκαν περισσότερο «πατριώτες» – σε σχέση με τον δημόσιο χώρο και τα αγαθά του- από ένα μεγάλο τμήμα των ντόπιων κατοίκων και των Ελλήνων επισκεπτών. Με τον ένα ή άλλο τρόπο, έδειξαν ευγνωμοσύνη σε ό,τι κατάφεραν να απολαύσουν. Δεν ήταν άλλωστε προνομιούχοι σε μια θάλασσα στερημένων από χαρές ντόπιων γιατί μιλάμε για τις δεκαετίες όπου αγόρασαν και έχτισαν πολλοί Έλληνες της διευρυμένης μεσαίας τάξης, των εφάπαξ και των ευκαιριών μέχρι τις αρχές της νέας χιλιετίας όπου όλο το οικοδόμημα ευδαιμονικών διασταυρώσεων άρχισε να ραγίζει και να γίνεται όλο και πιο ανέφικτο για τους επόμενους, για τις λεγόμενες γενιές της κρίσης.
Τώρα όμως θα μιλήσω για κάτι άλλο, γι’ αυτό που μας έχει πέσει στο κεφάλι την τελευταία δεκαετία. Τα συζητάμε διαρκώς μεταξύ μας, το θέμα έχει γίνει δημοσιογραφικό και επιστημονικό πεδίο έρευνας, ιδίως από το 2020 και έπειτα. Τι έχει συντελεστεί; Είτε με τα διάφορα σχήματα της golden visa, είτε μέσα από real estate επεκτάσεις και φυσικά με την μετατροπή ολόκληρων πολυκατοικιών και αστεακών συνόλων σε Airbnb, ένας πραγματικός αφελληνισμός γίνεται πραγματικότητα. Τμήματα του αστικού ιστού αλλά και περισσότεροι ειδυλλιακοί θύλακες στη νησιωτική και ηπειρωτική χώρα δεν υποδέχονται απλώς επισκέπτες ή «επενδυτές» έχουν περάσει στη δικαιοδοσία ατόμων με δάφνες στο οργανωμένο έγκλημα των χωρών τους, σε απόμαχους ή ανακυκλωμένους Μυστικών Υπηρεσιών, σε οικογένειες κλεπτοκρατών και μαφιόζων. Σημαντικές περιουσίες και ακίνητα στη Βόρεια Ελλάδα ελέγχονται από Βαλκάνιους εμπόρους ναρκωτικών ενώ σε περιοχές «ιδιαίτερου κάλλους» φυτρώνουν συνέχεια περίφραχτα οικιστικά συμπλέγματα όπου funds και εταιρείες φαντάσματα αξιοποιούν τη βασική ιδεολογία των κρατούντων: Αυτό το μίγμα πελατειακού κρατισμού και μεταχρονολογημένου νεοφιλελευθερισμού με το οποίο κινείται ένα κομμάτι της Ελλάδας έχοντας αρκετά ερείσματα πολύ πέραν από τις ανώτερες ελίτ.
Έτσι, στη θέση λοιπόν εκείνων των ξένων που καλλιεργούσαν μια αληθινή σχέση με την Ελλάδα, πολλαπλασιάζονται τα φιμέ τζάμια των υπερπολυτελών τζιπ, αόρατοι και αδιάφοροι μεσάζοντες, αγοραστές επαύλεων που υπενοικιάζονται ή έχουν γίνει φρούρια με μικρούς ιδιωτικούς στρατούς τραμπούκων. Ένας κόσμος αλαζόνων που, πέραν από κάποια Instagram stories, χρησιμοποιούν τον τόπο με τον ίδιο τρόπο που ο Ντόναλντ Τραμπ ή ο Τόνι Μπλερ (όπως αποκαλύφτηκε πρόσφατα) ονειρεύονται να αξιοποιήσουν την έρημη Γάζα μετά την καταστροφή της.
Θα σκεφτεί κανείς, το είπα ήδη, πως και Έλληνες συμμετέχουν ως ευτυχή συμβαλλόμενα μέρη στην ίδια πάνω-κάτω ιστορία. Εδώ δεν υπάρχει κανένα μυστήριο: ο σύγχρονος αφελληνισμός είναι περισσότερο μια αποξένωση από ανθρώπινες και κοινωνικές κλίμακες παρά κάτι στενά «εθνικό». Συνδέεται κυρίως με την απόδοση χρηματικών αξιών ή με ένα επιδεικτικά πληρωμένο wellness. Ο αφελληνισμός αυτός, χρόνο το χρόνο, εγκαινιάζει μια άλλη χώρα, μια ανυπόφορα ακριβή, επηρμένη, με πολλές ζώνες αποκλεισμών χώρα. Έχει ήδη γεννήσει νέες μορφές διαφθοράς που προστίθενται στις πιο παραδοσιακές εκδοχές κακής χρήσης των πόρων και των δημοσίων αγαθών.
Αυτή η σειραϊκή μετάλλαξη είναι κάτι άλλο από μια αλλαγή εποχής που, εύλογα, φέρνει μαζί της καινούρια φαινόμενα, συμπεριφορές και τρόπους ζωής. Πέφτει άλλωστε στην πλάτη των νεότερων, υψώνοντας περισσότερα εμπόδια ζωής στον ενοικιαστή, στις νέες χρεωμένες οικογένειες και γενικά σε όλους τους ανθρώπους που ζουν από το μισθό τους και όχι από άλλα, παράλληλα και μαύρα εισοδήματα.
Δεν είναι ο «ελληνικός λαός» που βγαίνει στη σκηνή σαν «θύμα της παγκοσμιοποίησης». Ζούμε μάλλον τις συνέπειες της συμφωνίας κάποιων μερίδων της κοινωνίας μας με τους γενικούς όρους του αφελληνισμού. Πρόκειται για άτυπες και τυπικές συμπράξεις, πράγμα που το βλέπει κανείς καλύτερα στην μικρή κλίμακα ενός χωριού ή μιας κωμόπολης όπου τα «ονόματα είναι γνωστά». Μπορεί να είναι εδώ κι εκεί λίγοι ή περισσότεροι οι ωφελούμενοι, οι μετέχοντες και όσοι έπειτα να αναλαμβάνουν να δικαιολογήσουν τη συλλογική απαλλοτρίωση στο όνομα μιας προόδου και μιας ανάπτυξης που τη διαβάζουν, ακόμα, με τα εργαλεία των μπαζωμάτων και των πανωσηκωμάτων.
Στο τέλος έρχεται σκληρό το ερώτημα αν θα μπορούσε κάποια κυβέρνηση, οι δήμοι, οι θεσμικές εκπροσωπήσεις των επιστημονικών σωματείων να κάνουν κάτι περισσότερο. Αν υπάρχουν πρακτικές δυνατότητες για σοβαρή παρέμβαση στο σύνθετο πλέγμα των συναλλαγών, των διευθετήσεων και αναδιατάξεων το οποίο, εδώ και καιρό, επισπεύδει μια ανέκκλητη μεταμόρφωση. Παρακολουθώντας πιο συστηματικά ορισμένες καταστάσεις, επανεκτιμώ πολύ τις ανεπίσημες συμβολές στο πρόβλημα. Ορισμένες φωνές, επιστημονικές και πολιτικές, ιδίως όμως τον λόγο και την δράση απλών πολιτών που φαίνεται να νιώθουν ως επείγον, προσωπικό τους τραύμα τις δημόσιες πληγές και τα κοινωνικά προβλήματα. Είναι άνθρωποι που έχουν μια σχεδόν υπαρξιακή σχέση με την επιθυμία διάσωσης τόπων και περιοχών. Δεν είναι ηθικολόγοι ψευτοεθνικιστές αλλά της έμπρακτης μέριμνας και της προσωπικής δαπάνης χρόνου για πράγματα που αφορούν το σύνολο.
Μόνο αν δούμε τον αφελληνισμό ως ισοδύναμο μιας εμπειρίας αποστέρησης και αποξένωσης, θα μπορέσουμε εντέλει να αναστοχαστούμε και το τι μπορεί να σωθεί από όσα σώζονται. Αν μπορεί να σωθεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου