«Η βαρβαρότητα του διαφωτισμού» : ένα «προκλητικό δοκίμιο» του Αντώνη Χαριστού ( Εκδόσεις Υψικάμινος)

Το βιβλίο «Η βαρβαρότητα του διαφωτισμού» του Αντώνη Χαριστού (εκδ. Υψικάμινος) αποτελεί μια κριτική προσέγγιση του Διαφωτισμού, αναδεικνύοντας τις αντιφάσεις και τις σκοτεινές πλευρές μιας εποχής που συχνά εξιδανικεύεται. Οι βασικές του ιδέες περιλαμβάνουν:

1. Κριτική στον ορθολογισμό:
   Ο Χαριστός αμφισβητεί ως αφελή και επικίνδυνη τη διαφωτιστική πεποίθηση ότι η λογική και η επιστήμη μπορούν να οδηγήσουν απευθείας στην πρόοδο και την ελευθερία. Τονίζει ότι ο υπερβολικός ορθολογισμός μπορεί να οδηγήσει σε νέες μορφές καταπίεσης, αγνοώντας τη σύνθετη φύση του ανθρώπινου περίγυρου.

2. Η σκιά της βαρβαρότητας:
   Ο τίτλος του βιβλίου υπογραμμίζει τη διαλεκτική μεταξύ φωτός και σκότους: ο Διαφωτισμός, παρόλο που προωθεί την απελευθέρωση, κουβαλά και τα στοιχεία  βαρβαρότητας (π.χ. αποικιοκρατία, ρατσισμός, εθνοκεντρισμός). Ο Χαριστός εστιάζει στο πώς οι «πεφωτισμένες» ιδέες χρησιμοποιήθηκαν για να δικαιολογήσουν καταπιέσεις κάθε είδους από την Εξουσία.

3. Αμφισβήτηση της γραμμικής προόδου:
   Ο συγγραφέας αρνείται τη νοητική της Ιστορίας ως γραμμική πορεία προς την τελειότητα, υποστηρίζοντας ότι ο Διαφωτισμός ενίοτε επαναπαύθηκε σε αφηγήματα υπεροχής (Ευρώπη vs. «άγριοι») με ολέθρια αποτελέσματα .

4. Κριτική στον παγκοσμιοποιημένο πολιτισμό του Διαφωτισμού:
   Το βιβλίο εξετάζει πώς οι καθολικές αξίες του Διαφωτισμού (ανθρώπινα δικαιώματα, δημοκρατία) συχνά επιβλήθηκαν με απολυταρχικά μέσα, αγνοώντας πολιτισμικές διαφορετικότητες, δικαιώματα εθνοτήτων, γηγενών πληθυσμών κ.λπ..

5. Ηθική και πολιτική διπροσωπία του Διαφωτισμού:
   Αναδεικνύει την υποκρισία φιλελεύθερων κρατών που προάγουν την ισότητα, ενώ ταυτόχρονα εμπλέκονται σε εκμετάλλευση (π.χ. δουλεία, καπιταλιστική εκμετάλλευση).

6. Εναλλακτικές οπτικές:
   Προτείνει μια πιο δομική κριτική του μοντέρνου κόσμου, εμπνεόμενη από σκεπτικιστές, όπως ο Νίτσε, ο Αντόρνο ή ο Φουκώ, που αποκαλύπτουν τις εξουσιαστικές δομές πίσω από το φιλελεύθερο λόγο.

Το βιβλίο, πράγματι προκλητικό, προτρέπει  τον αναγνώστη να αναθεωρήσει ριζικά τη διαφωτιστική κληρονομιά και τις συνέπειές της στον σύγχρονο κόσμο.

Βιβλιοκριτικές

Τζαμπαλάτης, Ευστράτιος, Για το τέλος τής δυστυχίας: Ο αγνός αναρχισμός στην επιστημονική μελέτη τού Α. Ε. Χαριστού, fractalart, 20/05/2025

Γράφει ο Ευστράτιος Τζαμπαλάτης // * Αντώνης Ε. Χαριστός «Η βαρβαρότητα του Διαφωτισμού», εκδ. Υψικάμινος «Η ελευθερία χωρίς σοσιαλισμό είναι προνομιακή και άδικη. Ο σοσιαλισμός χωρίς ελευθερία είναι σκλαβιά και βαρβαρότητα.» Μιχαήλ Μπακούνιν «Η κατοικία είναι ένα εργαλείο, που με αυτό αντιμετωπίζουμε κατά μέτωπο τον κόσμο που προστατεύει τον άνθρωπο από όλες τις καταιγίδες τού ουρανού.» ... >>>

Γιώτα Βάσση, «Αμφισβητώντας καθιερωμένες πεποιθήσεις», fractalart, 22/04/2025

Γράφει η Γιώτα Βάσση // * Αντώνης Ε. Χαριστός, «Η βαρβαρότητα του Διαφωτισμού: Ιδιοκτησία και αναγκαιότητα. Από την κατασκευή τού δημόσιου χώρου στην πολιτική προβληματική τού σώματος», εκδόσεις Υψικάμινος, Αθήνα, 2024 Τον Αντώνη Χαριστό γνωρίζω από τον Φιλολογικό Όμιλο και τις πλείστες δραστηριότητές του στον χώρο τής λογοτεχνίας, τής κριτικής και των εκδόσεων. Με το ανά χείρας εκτεταμένο δοκίμιο μας υποχρεώνει να τον αντιμετωπίσουμε κριτικά από τη σκοπιά τής ιστορίας των ιδεών και τής φιλοσοφίας. >>>

Λίχνος, Κωνσταντίνος, Ελευθερία δεν υπάρχει, ούτε υπήρξε ποτέ για τον άνθρωπο, fractalart, 11/03/2025

Γράφει ο Κωνσταντίνος Λίχνος // Αντώνης Ε. Χαριστός «Η βαρβαρότητα του Διαφωτισμού», εκδ. Υψικάμινος O Ζαν-Ζακ Ρουσσώ ξεκινά το «Κοινωνικό συμβόλαιο» με τη φρά­ση: «Ο άνθρωπος γεννιέται ελεύθερος και είναι παντού αλυ­σο­δε­μένος», και ο Ζίγκμουντ Φρόιντ συνηγορεί λέγοντας πως: «Η ελευ­θερία τού ατόμου δεν είναι αγαθό τού πολιτισμού. Ήταν στο μέ­γι­στο σημείο πριν από κάθε πολιτισμό»· παρόλα αυτά, ο Αντώ­νης Ε. >>>

Δενδρινός, Γεράσιμος Γ., Κριτικά Φύλλα: Αντώνης Χαριστός, Η βαρβαρότητα του Διαφωτισμού, fractalart, 25/02/2025

Γράφει ο Γεράσιμος Δενδρινός  //  Κριτικά Φύλλα: Αντώνης Χαριστός,1 Η βαρβαρότητα του Διαφωτισμού, ΥΨΙΚΑΜΙΝΟΣ, 2024 1] ΓΕΝΙΚΑ: Οι περισσότεροι από μας γνωρίζουμε  πως ο Διαφωτισμός ή Εποχή του Διαφωτισμού, γνωστός και ως Εποχή του (Ορθού) Λόγου, ήταν η σπουδαιότερη ιδεολογική και  φιλοσοφική  κίνηση στην  Ευρώπη  τον  17ο και 18ο αιώνα που συνετέλεσε στην πνευματική και πολιτική απελευθέρωση ... >>>

 ***************************

Οι εκδόσεις Υψικάμινος διοργάνωσαν την Παρασκευή 4 Απριλίου, 2025 στο βιβλιοπωλείο Επί Λέξει (Ακαδημίας 32, Αθήνα) την παρουσίαση του βιβλίου του Αντώνη Χαριστού «Η βαρβαρότητα του διαφωτισμού. Ιδιοκτησία και αναγκαιότητα». 

Για το βιβλίο μίλησαν οι: 

🔸 Φάνης Παπαγεωργίου, Αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών, 

🔸 Γιώτα Βάσση, Δρ. φιλοσοφίας, συγγραφέας, 

🔸 Κωνσταντίνος Λίχνος, συγγραφέας, 

🔸 Χρήστος Μιάμης, πολιτικός επιστήμονας και ο συγγραφέας του βιβλίου 

🔸 Αντώνης Χαριστός, Φιλόλογος, απόφοιτος Φιλοσοφικής Σχολής ΑΠΘ, δημοσιογράφος κι επικεφαλής του Φιλολογικού Ομίλου Ελλάδος. 

🔸 Συντονισμός εκδήλωσης: Λουκάς Αναγνωστόπουλος, ποιητής και συγγραφέας Περισσότερες πληροφορίες για το βιβλίο: https://www.biblionet.gr/%CE%B7-%CE%B...