Η δομική κρίση των πολιτικών υποκειμένων της Αριστεράς (Ανάλυση)

 

Κώστας Ελευθερίου: «Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια δομική κρίση των πολιτικών υποκειμένων της Αριστεράς» 

| Εφημερίδα η Εποχή

epohi.gr 

Ιωάννα Δρόσου

11–14 λεπτά

---

Ο Κώστας Ελευθερίου, επίκουρος καθηγητής Πολιτικής και Ιστορικής Κοινωνιολογίας στο ΔΠΘ, συντονιστής του Κύκλου Πολιτικής Ανάλυσης, του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ μιλά στην "Εποχή" για τη συζήτηση για την ανασύνταξη της λεγόμενης Κεντροαριστεράς και για τη θέση της Αριστεράς στο πολιτικό σύστημα. Εστιάζει στην κρίση εκπροσώπησης και στην δομική κρίση που διαπερνά το πολιτικό σύστημα και τα κόμματα της Αριστεράς. Το βιβλίο του Κ. Ελευθερίου «Κρίση, Κομματικό Σύστημα, Αριστερά. Κριτικά σημειώματα» που κυκλοφορεί από το Ινστιτούτο ΕΝΑ διαπερνά τη βαθιά και πολυεπίπεδη κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, με κείμενα και συνεντεύξεις του ίδιου που δημοσιεύτηκαν και στην «Εποχή».

Στον ΣΥΡΙΖΑ γίνεται μία «επιχείρηση-σκούπα» θα μπορούσαμε να πούμε, με απολύσεις, με το κλείσιμο του καθημερινού της «Αυγής». Παράλληλα αποδομείται το παρελθόν του, με δηλώσεις περί «μαύρων ταμείων», και τα όργανα υπολειτουργούν. Η λεγόμενη μετεξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ έγινε μετάλλαξη;

Πρόκειται για την απόληξη μιας διαδικασίας μετάλλαξης του ΣΥΡΙΖΑ. Το έχουμε ξαναπεί από τις σελίδες της «Εποχής», ο Στ. Κασσελάκης δεν είναι η αιτία, αλλά το σύμπτωμα, η εκδήλωση της κρίσης του ΣΥΡΙΖΑ. Προηγήθηκε μια διαδικασία προγραμματικής, ιδεολογικής και οργανωτικής μετάλλαξης, η οποία οδήγησε στην εκλογή Κασσελάκη και έχει εξελιχθεί στη σημερινή εκφυλιστική συνθήκη. Ήδη από το 2019 τα κομματικά όργανα δεν λειτουργούσαν, κυριαρχούσαν προσωποπαγή χαρακτηριστικά στην οργάνωση, προωθούταν μια ασαφής στροφή προς το κέντρο και υποβαθμίζονταν τα ΜΜΕ του κόμματος. Η διαφορά είναι ότι στην προηγούμενη φάση δεν εκφραζόταν εύκολα κριτική απέναντι στην ηγεσία για αυτήν την κατάσταση. Το βασικό που διαφοροποιεί τον Στ. Κασσελάκη από την προηγούμενη ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ είναι δεν έχει κανένα ιστορικό δεσμό με τον συγκεκριμένο χώρο και επομένως ούτε φραγμούς και δισταγμούς στην εφαρμογή των επιλογών του.  Κινείται θα λέγαμε σε ένα ιστορικό κενό.

Αυτή η κατάσταση εξαίρεσης που περιγράφεις δεν απομάκρυνε μαζικά τους ψηφοφόρους. Σαφώς έχασε, αφού δεν πέτυχε τους στόχους του και έχασε μερίδα ψηφοφόρων, αλλά δεν κατέρρευσε εκλογικά.

Το εντυπωσιακό είναι ότι οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά με την παραδοσιακή βάση του ΣΥΡΙΖΑ: είναι περισσότεροι στις ηλικίες 17-34 και τις γυναίκες, στους μισθωτούς δημόσιου τομέα, τους ανέργους και τους φοιτητές, λιγότεροι στα μεσαία στρώματα και άνω του εθνικού μέσου όρου στο λεκανοπέδιο και πιο ειδικά στις λαϊκότερες περιφέρειες (Δυτικός Τομέας και Β’ Πειραιά). Από το exit poll των ευρωεκλογών ο ΣΥΡΙΖΑ δεν παρουσίαζε την εικόνα ενός κόμματος το οποίο υφίσταται μετάλλαξη στη βάση του. Φαίνεται ότι εξακολουθεί να διατηρείται ένα πολιτικό υποκείμενο και μια σχέση εκπροσώπησης, πέραν των όσων συμβαίνουν στα ανώτερα κλιμάκια του κόμματος. Και αυτό μάλλον δεν συνειδητοποιείται επαρκώς από την κομματική ελίτ του ΣΥΡΙΖΑ.

Το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ επίσης δεν πέτυχε τους στόχους του και τώρα η ηγεσία του αμφισβητείται, με τη συζήτηση να γίνεται μιντιακά και πάλι, παρότι έχει ισχυρούς κομματικούς μηχανισμούς. Μπαίνει σε νέα φάση;

Πράγματι το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ δεν πέτυχε τον στόχο της δεύτερης θέσης, παρότι εμφανίζει μια ορατή βελτίωση στην εκλογική του επιρροή από το 2023 μέχρι σήμερα. Ο Ανδρουλάκης έχει μεγάλη συμβολή στην ανασυγκρότηση της οργάνωσης του ΠΑΣΟΚ, ιδίως στην περιφέρεια και στην επανάκαμψη του κόμματος σε μια πιο κεντρική θέση στον κομματικό ανταγωνισμό. Ωστόσο, δεν αξιοποίησε προς όφελός του την κρίση του ΣΥΡΙΖΑ, κυρίως γιατί δεν έχει ένα σαφές πολιτικοϊδεολογικό σχήμα. Γενικά θεωρώ ότι έχασε μια μεγάλη ευκαιρία να βρεθεί ως εναλλακτικός πόλος απέναντι στην ΝΔ, κυρίως αλλά όχι αποκλειστικά λόγω του συντηρητικού και εξισορροπητικού τρόπου με τον οποίο προέβαινε σε πολιτικές επιλογές. Δεν είναι τυχαίο ότι πρόσωπα που ο ίδιος ευνόησε στις εθνικές εκλογές του 2023 βρέθηκαν απέναντί του, ενώ την ίδια στιγμή στελέχη της δικής του ομάδας βρέθηκαν εκτός, με αποκορύφωμα την μη εκλογή του Ανδρέα Σπυρόπουλου ως ευρωβουλευτή. 

Ο Ανδρουλάκης εκλέχτηκε στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ ως κάτι «νέο» και «άφθαρτο». Τώρα αμφισβητείται από τον «νέο» και «άφθαρτο» Δούκα. Είναι μια μίμηση του ΣΥΡΙΖΑ;