Η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Χλιδή, γιοτ, ελικόπτερα αναψυχής, σουίτες, πισίνες, ιδιωτικές παραλίες· ξαπλώστρες ως το κύμα που νοικιάζονται για χιλιάδες ευρώ. Ο κόσμος των λίγων.
Στον αντίποδα, ο κόσμος των εργαζομένων, αυτός των κατοίκων των νησιών, ο κόσμος της ακρίβειας, της έλλειψης στέγης, των υποστελεχωμένων Κέντρων Υγείας, της έλλειψης νερού.
Δύο εκ διαμέτρου αντίθετες πραγματικότητες στον ίδιο τόπο: Κυκλάδες.
Η ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗ ΦΡΕΝΙΤΙΔΑ
Τα ρεπορτάζ των τελευταίων ημερών -ακόμη κι από φιλοκυβερνητικά Μέσα- αποκαλύπτουν το αδιέξοδο του υπάρχοντος “τουριστικού μοντέλου ανάπτυξης”. Κι όμως, παρά τις καταγγελίες, παρά τις διαμαρτυρίες, παρά τα σκάνδαλα διαφθοράς, παρά την εμπλοκή της μαφίας, παρά την αναγνώριση του οριακού σημείου στο οποίο βρίσκονται σειρά νησιών των Κυκλάδων, τίποτα δεν φαίνεται ικανό να καλμάρει τον οικοδομικό παροξυσμό που παρατηρείται εκεί.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο την πενταετία 2018-2022 και μόνο στη Σαντορίνη, οι άδειες για νέες οικοδομές και προσθήκες σε υφιστάμενα κτίρια άγγιξαν τις 450 χιλιάδες τ.μ., με τις νέες οικοδομικές άδειες στο νησί, όπως και στην Πάρο, να ξεπερνούν τις χίλιες!
Τα στοιχεία αυτά δόθηκαν στην δημοσιότητα από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία κα αφορούν σε 23 κατοικημένα νησιά των Κυκλάδων. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, δεν δίνουν την πλήρη εικόνα καθώς δεν συνυπολογίζονται οι νομιμοποιήσεις αυθαίρετων των ετών αναφοράς, “κρύβοντας” έτσι ένα σημαντικό κομμάτι της ραγδαίας αύξησης της δομημένης επιφάνειας των νησιών.
ΤΟ ΜΑΖΕΜΑ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΟΥΛΑΣ
Ουσιαστικά πρόκειται για μια διαδικασία μαζέματος της τράπουλας, λέει στο Magazine ο κύριος Δαμιανός Γαβαλάς, μέλος του Παρατηρητηρίου Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου (ΠΠΠΣ).
Ο ίδιος εξηγεί πως επιχειρηματικοί όμιλοι κυκλοφορούν στα νησιά του Αιγαίου “μαζεύοντας οτιδήποτε κινείται και ο,τιδήποτε πωλείται. Αυτό συμβαίνει για να μαζέψουν όλα τα ‘χαρτιά’ της περιοχής, επιδιώκοντας να ελέγχουν το επιχειρηματικό παιχνίδι στη συνέχεια”.
Το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα έντονο στην εστίαση, την διασκέδαση, μα και τη διαμονή. Εν τέλει δημιουργείται “μια ομογενοποιημένη πάστα όπου από ένα σημείο και έπειτα δεν ξεχωρίζεις σε ποιο νησί βρίσκεσαι”, απαντά ο συνομιλητής μου στη διαπίστωση πως από το 2021 που άφησα οριστικά τη Σύρο, στο νησί είχαν ήδη αρχίσει να εμφανίζονται τα πρώτα έντονα σημάδια “μυκονοποίησής” του.
Κάποιες μικρές τοπικές επιχειρήσεις “κρατούν ακόμη”, μου λέει. Παρόλα αυτά υποστηρίζει πως δεν είναι εύκολο να παρακολουθήσουν πάντα την ταχύτητα με την οποία σημειώνονται οι αλλαγές.
ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΟΥΝ ΤΑ ΝΗΣΙΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
Η φρενήρης οικοδομική δραστηριότητα στις Κυκλάδες μέσα σε πέντε χρόνια έχει σημάνει συναγερμό και στην πανεπιστημιακή κοινότητα της χώρας. Για τον Θάνο Παγώνη, αναπληρωτή καθηγητή στον τομέα του Πολεοδομικού Σχεδιασμού της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ: “Δεν υπάρχει καμία συσχέτιση της δόμησης με τον πολεοδομικό σχεδιασμό, τις υποδομές, τη φέρουσα ικανότητα των νησιών. Είναι μια σχεδόν άναρχη κατάσταση. Όλα αυτά οδηγούν σε μια ταχεία αλλοίωση του τοπίου και μια δυσανάλογη επιβάρυνση των κοινόχρηστων υποδομών των νησιών” [ “Η Καθημερινή”, 19/6/2023].
Ακόμη και σε νησιά στα οποία για την ώρα δεν καταγράφεται ραγδαία αύξηση του ρυθμού ανοικοδόμησης, όπως η Σύρος, η κατάσταση κάθε άλλο παρά καθησυχαστική είναι.
“Μπορεί να μην τρομάζουν οι αριθμοί”, ισχυρίζεται ο κύριος Γαβαλάς, “τρομάζουν όμως τα ποιοτικά στοιχεία της δόμησης”.
Επιχειρώντας να εξηγήσει το σκεπτικό του, το μέλος του ΠΠΠΣ αναφέρει ότι δεν παίζει ρόλο πόσα υδρόμετρα έχεις, αλλά πόσο σπάταλα είναι και, το κυριότερο, πού χτίζονται.
“Πηγαίνουν σε παρθένες περιοχές, ανοίγουν δρόμους, χτίζουν, φτιάχνουν πισίνες και πωλούν τη θέα. Όλα αυτά για μια φωτογραφία. Τον επόμενο χρόνο κάνουν το ίδιο αλλού”.
Ο ίδιος βλέπει αυτή τη δραστηριότητα ως κομμάτι ενός ευρύτερου επενδυτικού πλάνου: Μια “ασφαλής επένδυση, υψηλής απόδοσης”.
Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τους κατοίκους…
ΕΞΩ ΟΙ ΝΤΟΠΙΟΙ ΑΠ’ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ;
Ο υπερτουρισμός κι οι επιπτώσεις του, ουσιαστικά βαραίνουν τόσο τους πολίτες περιοχών όπως η Πάρος και η Νάξος στην Ελλάδα, η Βενετία και η Βαρκελώνη στο εξωτερικό • όσο και τους επισκέπτες των δημοφιλών αυτών προορισμών.
Δημοσίευμα της εφημερίδας “Καθημερινή” τον Μάιο του 2024 ανέφερε πως οι Κυκλάδες δεν μπορούν πλέον να αποτελέσουν έναν φιλόξενο χώρο για να απολαύσει κάποιος τις διακοπές του καθώς: “(…)Αν δεν έχεις δικό σου σπίτι ή δεν σε φιλοξενούν, πρέπει μάλλον να έχεις την άνεση ‘φορτωμένου’ Αμερικανού τουρίστα. (….) Γιατί για να φας, να πιείς, να κάνεις μπάνιο, θες γερό μπάτζετ. Γιατί μπλέκεις συχνάκις σε πυκνή κίνηση Κηφισίας. Γιατί δύσκολα βρίσκεις να παρκάρεις. Γιατί ακόμα και σε μικρότερα νησιά, όπου κάποτε ήσουν δακτυλοδεικτούμενος αν έφερνες αυτοκίνητο, πλέον όλοι κάνουν απόβαση με τα αμάξια τους. (….) Γιατί πασχίζεις να βρεις μια σπιθαμή ελεύθερης αμμουδιάς. Γιατί ακόμα και στις πιο μικρές Κυκλάδες γίνεται το αδιαχώρητο. Γιατί δεν αντέχεται η ταλαιπωρία που παράγει η πολυκοσμία. Γιατί δεν αντέχεται η αλλοίωση που επιφέρει η μαζικότητα”.
Ωστόσο, ίσως το απόσπασμα της εφημερίδας να εστιάζει κυρίως στο αίσθημα απόλαυσης του επισκέπτη που βλέπει “απ’ έξω” μόνο τα προβλήματα συμφόρησης. Όμως, το κύριο πρόβλημα παραμένει η καθημερινή ζωή των κατοίκων.
ΜΙΑ… ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
Ποια είναι αυτά τα διαχρονικά προβλήματα; Η απάντηση αν μη τι άλλο βρίσκεται στην πάγια υφαρπαγή της γης, μάλιστα ως αναγκαία συνθήκη για την κατασκευή των τουριστικών υποδομών, όπως και η οικειοποίηση των υδάτινων πόρων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου