Κάβειρος: Ο άγνωστος πολιούχος της Θεσσαλονίκης και ο χορός του στον τάφο που ξόρκιζε τα φαντάσματα
Κάβειρος: Ο άγνωστος πολιούχος της Θεσσαλονίκης και ο χορός του στον τάφο που ξόρκιζε τα φαντάσματα
«Σε εξορκίζω να χορέψεις τον χορό του Καβείρου» Μια πολύ παλιά υπόθεση… Επιτύμβια στήλη από τα μέσα του 2ου μ.Χ. αιώνα αποκαλύπτει μια ιστορ...
«Σε εξορκίζω να χορέψεις τον χορό του Καβείρου» Μια πολύ παλιά υπόθεση…
Επιτύμβια στήλη από τα μέσα του 2ου μ.Χ. αιώνα αποκαλύπτει μια ιστορία μυστικισμού κι έναν οργιαστικό χορό, μπροστά από τους τάφους, που ξόρκιζε τον φόβο του θανάτου.
Η Κλεοπάτρα «στεκόταν» ακίνητη στην οδό Μοναστηρίου 131 στη Θεσσαλονίκη, πριν από 19 αιώνες. Κι όποιος περαστικός σταματούσε για να μάθει περισσότερα για την ταυτότητά της, εκείνη του απηύθυνε ένα επιτακτικό αίτημα: να χορέψει. Και ίσως η απαίτησή της να μη φάνταζε τόσο παράλογη, αν η Κλεοπάτρα δεν ήταν νεκρή. Κι αν την προσταγή της δεν τη διατύπωνε διά μέσου της επιγραφής του επιτύμβιου μνημείου της, στη δυτική νεκρόπολη της Θεσσαλονίκης.
«Εγώ η Κλεοπάτρα (Κλευπάτρα) σε εξορκίζω στο όνομα του Καβείρου· όταν το διαβάσεις αυτό να χορέψεις» αναφέρει μεταξύ άλλων η επιγραφή του σχεδόν τετράγωνου επιτύμβιου αναγλύφου, χαραγμένη κάτω από την προτομή της νεκρής που βρέθηκε το 1970, απευθυνόμενη στους περαστικούς.
Ποιο νόημα έχει η προτροπή σε κάποιον που παρατηρεί ένα επιτάφιο μνημείο και έρχεται έτσι σε επαφή με μια νεκρή να χορέψει έναν χορό που να μιμείται με τις κινήσεις του έναν συγκεκριμένο θεό, αφού ο χαρακτήρας αυτών των χορών ήταν μιμητικός;
Η επιτύμβια στήλη που βρέθηκε το 1970 στην οδό Μοναστηρίου, στη δυτική νεκρόπολη της Θεσσαλονίκης και φυλάσσεται στις αποθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου φέρνει στο φως τη λατρεία ενός άγνωστου στους περισσότερους θεού της πόλης.
Ο ομότιμος καθηγητής Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Α.Π.Θ., Εμμανουήλ Βουτυράς παρουσίασε τον Κάβειρο και τη λατρεία του κατά τους Αυτοκρατορικούς Χρόνους στη Θεσσαλονίκη, έναν θεό που είχε εξέχουσα θέση για τους Εθνικούς, τους Έλληνες δηλαδή που λάτρευαν τους ολύμπιους θεούς και διώχτηκαν κατά τους πρώτους αιώνες μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού.
Ποιος ήταν ο Κάβειρος; Γιατί θεωρούνταν πολιούχος της Θεσσαλονίκης; Πώς μαρτύρησε και γιατί η λατρεία του συνδέεται με έναν οργιαστικό χορό; Σε αυτά τα ερωτήματα απάντησε ο κ. Βουτυράς, στην εισήγηση που παρουσίασε με θέμα «Ο χορός στον τάφο», το βράδυ της περασμένης Πέμπτης στη διάρκεια του Επιστημονικού Συμποσίου «Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης - 60 Χρόνια».
Η προτροπή της Κλευπάτρας στον άγνωστο περαστικό
Τα επιτύμβια μνημεία της αρχαιότητας, που συχνά είχαν ανεγερθεί δίπλα σε δρόμους, φέρουν επιγραφές, με παραινέσεις προς τους περαστικούς να τα κοιτάξουν από κοντά, ώστε να μάθουν ποιος, ποια ή ποιοι ήταν θαμμένοι εκεί και ενδεχομένως τι ήταν όταν ζούσαν και πώς είχαν πεθάνει.
Κάποιες φορές όμως οι επιτύμβιες επιγραφές έχουν ιδιόμορφες ή απρόσμενες για τα σημερινά δεδομένα παραινέσεις. Μια τέτοια περίπτωση είναι η επιγραφή ενός σχεδόν τετράγωνου επιτύμβιου ανάγλυφου, χαραγμένη κάτω από την προτομή μιας γυναίκας με το όνομα Κλευπάτρα (Κλεοπάτρα). Το επιτύμβιο ανάγλυφο βρέθηκε το 1970 στη δυτική νεκρόπολη της Θεσσαλονίκης (οδός Μοναστηρίου 131) και χρονολογείται λίγο μετά τα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ.
Ἐπίγονος Κλευπάτρᾳ τῇ γλυκυτάτῃ
καὶ Παραμόνα τὸ τέκνον τῇ μητρὶ μνείας χάριν.
ἐγώ, Κλευπάτρα, ἐξορκίζω σε
τὸν Κάβειρον ἀναγνοὺς ὄρχησε
Η επιγραφή αρχίζει με τη συνηθισμένη πληροφορία ότι το μνημείο το έστησαν ο σύζυγος και η κόρη της νεκρής. Απρόσμενη και ασυνήθιστη είναι, αντίθετα, η δεύτερη φράση, με την οποία η ίδια η Κλευπάτρα απευθύνει προς ένα τρίτο πρόσωπο (προφανώς τον περαστικό που διαβάζει την επιγραφή) την έντονη προτροπή να χορέψει τον χορό του Κάβειρου.
Η λατρεία του Κάβειρου στη Θεσσαλονίκη και η δολοφονία του
[.............................................]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου