Τατουάζ, πλαστική χειρουργική και διαδίκτυο
«Τον κόσμο μας χαρακτηρίζει η αντικατάσταση της αυθεντικής κατανόησης, της βαθιάς κατανόησης από το “σερφάρισμα” (surfing): η μανία με την πλαστική χειρουργική και τα τατουάζ λειτουργούν στην επιφάνεια (surface) του σώματος και λίγοι σήμερα θα διαφωνούσαν για το φαινόμενο αυτής της επιφανειακότητας. […] Στη βάση αυτών των πρακτικών βρίσκουμε τη διαλεκτική του ανήκειν και του αυτοπροσδιορισμού». Αυτό γράφει ο μακαρίτης Ζίγκμουντ Μπάουμαν στο βιβλίο του «Γεννημένοι ρευστοί: μεταμορφώσεις της τρίτης χιλιετίας» (εκδόσεις Πατάκης), θέλοντας να περιγράψει τον γενικευμένο κομφορμισμό της εποχής μας.
Για τη δε χρήση του διαδικτύου, καθημερινή έξη σχεδόν όλων μας, αναφέρει ότι «τα πάντα στο ίντερνετ συγκλίνουν σε ένα καθολικό χαρακτηριστικό: τη μείωση του δημόσιου χώρου προς όφελος της ιδιωτικής σφαίρας. Αλλά αυτό ακριβώς αφαιρεί βάρος από τον πολίτη υπό την πολιτική του έννοια. […] Για άλλη μια φορά επιβάλλουμε το ιδιωτικό στο δημόσιο».
Η εμμονή με την ταυτότητα, ίδιον της εποχής μας, μας επιβάλλει την ψευδαίσθηση ότι είμαστε μοναδικοί: είτε μέσω της πλαστικής χειρουργικής, είτε μέσω της δερματοστιξίας, είτε μέσω των «πρωτότυπων» σχολίων μας στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης. Ωστόσο, το διαδίκτυο χρησιμοποιείται ευρέως, όπως λέει ο Μπάουμαν, σαν καταφύγιο. Οχι για ν’ ανοίγει πόρτες και ορίζοντες, αλλά για να περιχαρακώνει μια «ζώνη άνεσης» (comfort zone), «εντελώς ατομική και μακριά από τη φασαρία του χαοτικού και βρόμικου κόσμου της ζωής».
Εγκλωβισμένοι στον μικρόκοσμο του διαδικτύου, μοιάζουμε με τις κότες στο κοτέτσι που το παίρνουν για τον κόσμο ολόκληρο και δεν καταλαβαίνουν ότι περνούν όλη τους τη ζωή εκεί. Η ατομική συνειδητοποίηση κοστίζει και σε χρόνο και σε προσπάθεια και δεν είναι κάτι που σου χαρίζεται. Αντίθετα, πρέπει να την αναζητήσεις και, εάν δουλέψεις αρκετά, μπορεί και να την πετύχεις. Η μελέτη και τα βιβλία είναι αυτά που σου προσφέρουν το κλειδί της κατανόησης για τον κόσμο γύρω σου και όχι η επιφανειακότητα του διαδικτύου, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και του youtube. Αυτά τα μέσα βασίζονται κατά κύριο λόγο στην εικόνα και αδυνατούν, λόγω του μινιμαλιστικού χαρακτήρα τους, να συμβάλουν στην κατανόηση σε βάθος.
Η αντίληψη του εαυτού-επιχειρηματία που συσσωρεύει κάποιες γνώσεις, κάποιες «δεξιότητες», κάποιους πόρους και κάποιες εμπειρίες, δεν απαντά στο υπαρξιακό ερώτημα «τι στο καλό μπορώ να κάνω με όλα αυτά;». Η ζωή απαιτεί στοχοθεσία, ηθική δέσμευση και πολλή δουλειά. Χωρίς αυτά τα προαπαιτούμενα δεν πάμε πουθενά. Πάνω απ’ όλα απαιτεί μια φιλοσοφία και μια κοσμοθεωρία για το τι είναι καλό και κακό, τι επιτρεπτό και τι όχι, και, βεβαίως, ποια μέσα θα χρησιμοποιήσουμε για να πετύχουμε τους στόχους μας. Η αποσύνδεση των σκοπών από τα μέσα οδηγεί στον αμοραλισμό, στην ηθική έκπτωση και στη διαφθορά. Οδηγεί στον ατομικισμό, στον αθέμιτο ανταγωνισμό και στην αδιαφορία για την κοινωνία και τις υποθέσεις της. Με λίγα λόγια, στην ατομική και συλλογική παρακμή, στη φθορά της δημοκρατίας και των θεσμών, αλλά και στη μετατροπή της κοινωνίας σε αρένα του ρωμαϊκού Κολοσσαίου.
Η ισορροπία μεταξύ ατομικής αυτοπραγμάτωσης και κοινωνικής δικαιοσύνης ήταν πάντοτε πολύ λεπτή και εύθραυστη. Μια κοινωνία που καταφέρνει να τη διατηρήσει είναι ζητούμενο στις μέρες μας και μάλιστα τώρα που οι απειλές νέων ολοκληρωτισμών, αλλά και της κλιματικής αλλαγής, απαιτούν την εγρήγορση όλων μας και τα πλέον αυξημένα δημοκρατικά ανακλαστικά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου