gerontakos

«Τέσσερα χρόνια αφότου εξαπέλυσε μια άνευ προηγουμένου επίθεση στη δημοκρατία και άφησε τον Λευκό Οίκο ντροπιασμένο, ο καταδικασμένος εγκληματίας και δύο φορές κατηγορούμενος πολιτικός θα επιστρέψει στην Ουάσιγκτον, D.C., ως ο 47ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών»(Vanity Fair, digital magazine)

Πέμπτη, Μαρτίου 02, 2023

Meet John Doe /Ο λαός προστάζει (1941): Μια ταινία του Φρανκ Κάπρα

Μια ταινία που είναι πάντα επίκαιρη, «Ο Λαός Προστάζει» (Meet John Do) του Φρανκ Κάπρα με ένα πανέξυπνο σενάριο, (υποψήφιο για Όσκαρ), το οποίο αντιμετωπίζει ένα ευαίσθητο κοινωνικό θέμα, με καυστικό χιούμορ αλλά και ανθρωπιά. Στα συν οι δύο υπέροχες ερμηνείες, από τον Γκάρι Κούπερ και την Μπάρμπαρα Στάνγουικ.

Η εφημερίδα «Μπούλετιν» αλλάζει διεύθυνση και στέλνει 40 εργαζόμενους στην ανεργία. Μια απ’ τις απολυμαίνεις, η δημοσιογράφος Αν Μίτσελ (Μπάρμπαρα Στάνγουικ), στην τελευταία της στήλη δημοσιεύει ένα επινοημένο γράμμα με αποστολέα έναν ανύπαρκτο άνεργο που τον ονομάζει «Τζον Ντο» – είναι το όνομα με το οποίο χαρακτηρίζονται στην Αμερική οι αγνώστου ταυτότητος άνθρωποι, συνήθως νεκροί.

Ο επινοημένος «Τζον Ντο», λοιπόν, σύμφωνα με το σενάριο της Μίτσελ, έχει φτάσει σε σημείο απόλυτης απελπισίας και απειλεί ν’ αυτοκτονήσει την παραμονή των Χριστουγέννων, διαμαρτυρόμενος για τα κοινωνικά προβλήματα που τον έχουν ωθήσει στην ανεργία.

Η διεύθυνση της εφημερίδας «τσιμπάει» με το «πιασάρικο» αυτό θέμα και επαναπροσλαμβάνει την Αν. Οπότε, η τελευταία βρίσκεται πλέον σε δύσκολη θέση, καθώς πρέπει πια να δημιουργήσει τον ανύπαρκτο υποψήφιο αυτόχειρα. Ο κατάλληλος άνθρωπος εντέλει θα βρεθεί στο πρόσωπο του πρώην παίκτη του ράγκμπι και νυν άστεγου Λονγκ Τζον Γουίλαμπι (Γκάρι Κούπερ).

Πλέον, τόσο η ίδια η δημοσιογράφος όσο και η εφημερίδα της θα εκμεταλλευτούν στο έπακρο την ιστορία και θα πληρώσουν τον Γουίλουμπι για να παριστάνει τον Τζων Ντο. Ωστόσο, ο διευθυντής της εφημερίδας (Έντουαρντ Άρνολντ) θα θελήσει να χρησιμοποιήσει το τεράστιο κίνημα κοινωνικής μεταρρύθμισης που δημιουργήθηκε γύρω από τις «ιδέες» του Τζων Ντο για τους δικούς του, επικίνδυνους πολιτικούς σκοπούς…

Η ταινία «Ο Λαός προστάζει» (Meet John Do) που στη χώρα μας έχει προβληθεί επίσης και με τον τίτλο «Ο Άνθρωπος του Δρόμου», είναι ουσιαστικά, το τρίτο και τελευταίο μέρος μιας τριλογίας «κοινωνικής κριτικής» του Φρανκ Κάπρα. Είχαν προηγηθεί οι ταινίες «Deeds Goes to Town» («Ο Πρίγκιπας των Δολαρίων», 1936) και «Μr Smith Goes to Washington» («Ο κ. Σμιθ πάει στην Ουάσινγκτον», 1939).

Βασισμένο το φιλμ σε ένα ευφυές σενάριο, που προτάθηκε για Όσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου το 1942, η κλασική αυτή κοινωνική σάτιρα του Φρανκ Κάπρα, παρότι γράφτηκε και προβλήθηκε πριν από 72 ολόκληρα χρόνια, εν μέσω του 2ου Παγκόσμιου Πολέμου, έχει αξία διαχρονική και τα νοήματά της παραμένουν επίκαιρα, ειδικά στις μέρες μας.

Εξαιρετικά επίκαιρη, η ταινία του Κάπρα μελετά την εξέλιξη μιας κατασκευασμένης δημοσιογραφικής ιστορίας η οποία γίνεται αντικείμενο στυγνής εκμετάλλευσης από τους φορείς της εξουσίας, σε μία χώρα που βιώνει μία κρίση όχι οικονομική αλλά πάνω απ’ όλα, αξιών…

Ο σκηνοθέτης σχολιάζει με καυστικότητα και σαρκαστική διάθεση τη δύναμη του Τύπου και την επιρροή σε βαθμό πλύσης εγκεφάλου συχνά πυκνά των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, που διαμορφώνουν στάσεις ζωής και απόψεις του κοινωνικού συνόλου, τη λεγόμενη και ως πολυσυζητημένη «κοινή γνώμη».

Παράλληλα με την κριτική που ασκεί στον Τύπο ο Κάπρα, δε διστάζει να δείξει μία άλλη Αμερική. Με διαρκείς αναφορές στη φτώχεια, στους άστεγους και τους άνεργους, αλλά και στη διαφθορά των αδίστακτων πολιτικών, ενώ παράλληλα εξυμνείται (σε σημείο σχεδόν «αγιοποίησης» στο τέλος) ο απλός άνθρωπος που καλείται να βιώσει στην καθημερινότητά του την εκμετάλλευση της τέταρτης εξουσίας…

Ο Αμερικανός σκηνοθέτης, Ιταλικής καταγωγής, Φρανκ Κάπρα (1897-1991) είναι μεταξύ άλλων κάτοχος τριών Όσκαρ σκηνοθεσίας, ενώ κατέχει κι άλλες τρεις ακόμα υποψηφιότητες.

Ο Κάπρα, φημίζεται κυρίως για τις κλασσικές του κωμωδίες «κοινωνικής κριτικής», με σημαντικότερες τις: «Συνέβη μια Νύχτα» (It happened one night, 1934), «Ο Πρίγκιπας των Δολαρίων» (Mr. Deeds goes to town, 1936), «Ο Κύριος Σμιθ πάει στην Ουάσινγκτον» (Mr. Smith goes to Washington, 1939), «Ο Λαός Προστάζει» (Meet Jojn Doe, 1941) και βέβαια το κλασσικό «Μια Υπέροχη Ζωή» (It’s a wonderful life, 1946).

Ο Φραντσέσκο Ροζάριο Κάπρα, όπως ήταν το πλήρες όνομά του γεννήθηκε το 1897 στη Σικελία. Οι γονείς του μετανάστευσαν στο Λος Άντζελες των ΗΠΑ, όταν αυτός ήταν έξι χρονών. Σε μικρή ηλικία γράφτηκε στο σχολείο των τεχνών του Λος Άντζελες και με το 1918 πήρε πτυχίο σαν χημικός μηχανικός. Όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος υπηρέτησε στον Αμερικάνικο στρατό, κόλλησε όμως την ισπανική γρίπη και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αμερική με βαθμό ανθυπολοχαγού.

Το 1920 του δόθηκε η Αμερικανική υπηκοότητα κι εκείνη την περίοδο ξεκίνησε να δουλεύει σε ταινίες του βωβού κινηματογράφου. Το 1924, με δύο συναδέλφους του, τον σεναριογράφο Ρόμπερτ Ρίσκιν και τον κάμεραμαν Τζόζεφ Γουόκερ, υπέγραψαν συμβόλαιο σαν ομάδα με την Columbia.

Μετά από μια σειρά επιτυχημένων ταινιών με την Columbia ήρθε η αναγνώριση με την πρώτη του υποψηφιότητα για Όσκαρ το 1933 με την ταινία «Κυρία για μια Μέρα» (Lady For A Day), και τον επόμενο χρόνο η επιβράβευση με το Όσκαρ για την ταινία «Συνέβη μια Νύχτα» (It happened one night, 1934).

Μάλιστα αυτή η ταινία με πρωταγωνιστές τον Κλαρκ Γκέιμπλ και την Κλοντέτ Κολμπέρ, ήταν η πρώτη στην ιστορία του θεσμού που τιμήθηκε και με τα πέντε βασικά βραβεία Όσκαρ (ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου κι ερμηνειών).

Τη δεκαετία του ’30 Φρανκ Κάπρα, κέρδισε άλλες δυο φορές το χρυσό αγαλματίδιο. Συγκεκριμένα το 1936 για το «Ο Πρίγκιπας των Δολαρίων» και το 1938 για το «Δεν θα τα Πάρεις Μαζί σου» (You Can’t Take it With You).

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Κάπρα γύρισε ντοκιμαντέρ και αντιπολεμικές ταινίες, υπηρετώντας στο στρατό ως ταγματάρχης. Επιστρέφοντας απ’ τον πόλεμο συνέχισε να δουλεύει ως σκηνοθέτης, κάνοντας ένα διάλειμμα οκτώ χρόνων τη δεκαετία του ’50. Τελευταία του ταινία ήταν το «Η Κόμισσα κι ο Γκάνγκστερ» (A pocketful of miracles) του 1961 με την Μπέτι Ντέιβις και τον Γκλεν Φορντ, ενώ στη συνέχεια αποσύρθηκε.

Το 1982 το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου τον τίμησε με βραβείο προσφοράς στην 7η Τέχνη. Ο Φρανκ Κάπρα, πέθανε στον ύπνο του το 1991 σε ηλικία 94 χρονών, αφήνοντας πίσω του ένα μοναδικό έργο.

*«Τζον Ντο» (είναι το όνομα με το οποίο χαρακτηρίζονται στην Αμερική οι αγνώστου ταυτότητος άνθρωποι, συνήθως νεκροί).