Η 25η Μαρτίου στο σινεμά / Άνευροι ηρωισμοί και φτωχές ιδέες στις ταινίες για το 1821
Ίσως η πιο αξιοπρεπής απόπειρα ταινίας που συνδέεται με την Ελληνική Επανάσταση να ήταν το «Μπάιρον, η μπαλάντα ενός δαιμονισμένου», του Νίκου Κούνδουρου.
Δεν έτυχε τόσο καλής μεταχείρισης το ιστορικό έπος από τους Έλληνες σκηνοθέτες. Ίσως γιατί μια ταινία με εξεγερμένους και κατακτητές θα όφειλε να έχει εξωτερικά γυρίσματα, εκτεταμένα σκηνικά και πολλούς κομπάρσους προκειμένου να πετύχει την αληθοφάνεια, κάτι που θα εκτόξευε μοιραία τον προϋπολογισμό. Ίσως η πιο αξιοπρεπής απόπειρα ταινίας που συνδέεται με την Ελληνική Επανάσταση να ήταν το «Μπάιρον, η μπαλάντα ενός δαιμονισμένου», την οποία γύρισε το 1992 ο Νίκος Κούνδουρος. Η ταινία περιγράφει την άφιξη του φιλέλληνα διπλωμάτη στο Μεσολόγγι και με πομπώδες ύφος ερευνά όσα ταλάνιζαν τη φαντασία του καταραμένου ποιητή, με μια ενδιαφέρουσα μουσική επένδυση του Γιάννη Μαρκόπουλου.
Επίσης, η πρόσφατη ταινία «Άνεμος ελευθερίας» (2021), που σκηνοθέτησε ο Στέλιος Χαραλαμπόπουλος, κατάφερε με ελάχιστα μέσα να ισορροπήσει ανάμεσα στη μυθοπλασία, στη λαϊκή αντίληψη και στην τεκμηριωμένη αναπαράσταση χωρίς να ξοδέψει ενέργεια σε τερτίπια περηφάνιας.
Πίσω στην εποχή του παλιού κινηματογράφου, η ηρωική βιογραφία της «Μπουμπουλίνας» (1959) διέθετε μια γοητεία, καθώς η Ειρήνη Παπά πήρε πάνω της το έργο και χάρισε πειθώ σε ένα μάλλον προχειρογραμμένο σενάριο, σε μια ταινία που θεωρούνταν για δεκαετίες χαμένη, μέχρι προσφάτως που αποκαταστάθηκε.
Απ’ την άλλη, δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο για τη «Μαντώ Μαυρογένους» (1971) με την Τζένη Καρέζη, καθώς ο χρόνος δεν φέρθηκε καλά σ’ αυτή τη ματαιόδοξη δημιουργία, που πνίγηκε στους εθνοτονωτικούς σκοπούς του σεναρίου (γυρίστηκε στην καρδιά της Χούντας) και στη μανία του σκηνοθέτη να βγάζει την πρωταγωνίστρια ατσαλάκωτη στην οθόνη.
Τίποτα όμως δεν φτάνει σε επίπεδο κακογουστιάς τον «Παπαφλέσσα» του 1971, με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ να προσπαθεί υπέρ το δέον να φανεί παθιασμένος σε κάθε σκηνή.
Ο Ερρίκος Ανδρέου σκηνοθετεί άψυχα (όπως έκανε πάντα) μια σειρά από σκηνές με τον μπουρλοτιέρη ρασοφόρο που προκαλούν μόνο καγχασμούς, ενώ αφήνει αναξιοποίητους ηθοποιούς όπως τον Αλεξανδράκη και τον Λογοθέτη.
Τον τελευταίο τον συναντάμε και σε μια σχετικά αξιόλογη ηθογραφία της ίδιας περιόδου, την υποτιμημένη «Βαβυλωνία» (1970), που διαδραματίζεται σε ένα ουζερί στο Ναύπλιο το 1825, με το ενδιαφέρον να έγκειται στο ότι οι συζητήσεις των ανθρώπων με διαφορετική διάλεκτο προκαλούν παρανοήσεις.
Υπάρχει ακόμα και η στεγνή δερματουργικά «Λίμνη των στεναγμών» (1959) με θέμα τον Αλή Πασά, η καλλιτεχνικά αποτυχημένη -παρά την παρουσία του Μάνου Κατράκη- «Έξοδος του Μεσολογγίου» (1965), αλλά και οι «Σουλιώτες» (1972), ένα πατριωτικό δράμα που χάνεται μέσα στην τραγική κακοτεχνία των σκηνών δράσης (ειδικά στις εκρήξεις στο Κούγκι).
Από αυτή τη σοδειά ταινιών, αν υπάρχει κάποια που διαθέτει ένα ιστορικό ενδιαφέρον, αυτή είναι ο «Αστραπόγιαννος» (1970), που, χωρίς τις αχρείαστες δραματικές εξάρσεις του αρματολού στις στιγμές που μάχεται τους τσιφλικάδες του χωριού, θα μπορούσε να αποτελεί ένα αξιοπρεπές υβριδικό γουέστερν.
ΔΕΙΤΕ
Μπάιρον: Μπαλάντα Για Έναν Δαίμονα (1992)
Ιανουάριος 1824. Ο Λόρδος Μπάιρον φτάνει στο Μεσολόγγι, όπου οι επαναστατημένοι εναντίον της Οθωμανικής αυτοκρατορίας Έλληνες τον υποδέχονται σαν Μεσσία.
Εξόριστος από την πατρίδα του, εξοστρακισμένος από την κοινωνία λόγω των ερωτικών του περιπετειών, κουρασμένος από τα ανούσια πάρτι της Λονδρέζικης αριστοκρατίας, ο Μπάιρον είναι πρόθυμος να πολεμήσει για τον αγώνα και να πεθάνει σαν ένας ομηρικός ήρωας. Αλλά σε αυτή την πικραμένη γη, βρίσκει μόνο λάσπη, κουνούπια και την προσμονή ενός πολέμου. Οι Έλληνες τον κάνουν στρατηγό ενός λόχου χωρικών, περιπλανώμενων, μισθοφόρων και τυχοδιωκτών.
Ο Μπάιρον ετοιμάζει τους άντρες του για μια μάχη που δεν θα γίνει ποτέ, όμως είναι αποφασισμένος να δώσει την τελευταία του παράσταση, οδηγημένος από την ομορφιά και τη μαγεία των αρχαίων ελληνικών μύθων.
Μέσα στο χάος της επανάστασης, εξαντλημένος από τον πυρετό, τα φαντάσματα του παρελθόντος και τον έρωτα του για τον νεαρό Έλληνα Λουκά, ο ποιητής ακολουθεί τη μοίρα του αψηφώντας το θάνατο, που πλησιάζει.
Κάποτε στο Αμπερντίν ένας μάντης του είχε πει πως θα πεθάνει στα 37.
_______________
Έτος: 1992
Διάρκεια: 138'
Είδος: Ιστορική
Νίκος Κούνδουρος (1926-2017) - Βικιπαίδεια
Σενάριο: Νίκος Κούνδουρος
Φωτογραφία: Νίκος Καβουκίδης
Μουσική σύνθεση: Γιάννης Μαρκόπουλος
Εταιρία παραγωγής: Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου , Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση (ΕΡΤ) Ηθοποιοί: Μάνος Βακούσης , Βέρα Σαρτνίκοβα , Βασίλης Λάγγος , Άκης Σακελλαρίου , Μανώλης Σορμαϊνης , Θεοδόσης Ζαννής , Ηλίας Τσέχος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου