«Τέσσερις γωνίες και επτά θανάσιμα αμαρτήματα» του Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή (κριτική)
Για
τη συλλογή διηγημάτων του Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή 
«Τέσσερις γωνίες και
επτά θανάσιμα αμαρτήματα» (εκδ. Κέδρος). Στην κεντρική εικόνα, μέρος
του τρίπτυχου έργου του Ιερώνυμου Μπος «Ο κήπος των επίγειων
απολαύσεων».
Γράφει ο Κώστας Λογαράς
Τέσσερα (αυτό)βιογραφικά διηγήματα είναι αφιερωμένα, το καθένα χωριστά, σε τέσσερις μεγάλους συγγραφείς αλλά και σε άμεση σχέση με το έργο τους 1) τον Γιόζεφ Ροτ για τις «Φράουλες», 2) στην μνήμη του Μπρούνο Σουλτς «που ευκαίρησα να αντιγράψω», 3) στον Φελίππε Αλφάου «για Το Καφενείο των Τρελών» και 4) στον Αλέξανδρο Δουμά «για τον Κόμη Μοντεχρίστο». Τα τέσσερα αυτά διηγήματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρη ενός ενιαίου όλου, μιας νουβέλας.
Πού κολλάει η αφιέρωση στον Γιόζεφ Ροτ για τις «Φράουλες»;
Στο πρώτο, με τίτλο «Σκόρδο», γίνεται η πιο παράδοξη περιγραφή τόπου γέννησης και, κατ’ επέκταση, καταγωγής. Η φαντασία οργιάζει, πλήθος εικόνες αναμειγνύονται με έθιμα, πρόσωπα και συνήθειες περασμένων χρόνων, τύπους ανθρώπων που δεν υπάρχουν πια, καρπούς της γης και εποχικές ασχολίες ανθρώπων της υπαίθρου λησμονημένες από τον πολυπληθή σύγχρονο κόσμο των αστών. Στιγμές-στιγμές διαβάζοντας έφερνα στο μυαλό μου «τον κήπο των επίγειων απολαύσεων» του Ιερώνυμου Μπος, αυτού του επινοητή τεράτων και αλλόκοτων πλασμάτων. Πού κολλάει λοιπόν η αφιέρωση στον Γιόζεφ Ροτ για τις Φράουλες; Μα κι εκείνος κάνει αναφορά σε μία πατρίδα που είναι χαμένη, σε έναν τόπο όπου κανείς δεν χαίρεται πια, κανείς δεν αισθάνεται ηρεμία. Μιλάει για χρόνια περασμένα που όσοι τα έζησαν, τα θυμούνται κι έχουν, γι’ αυτό, στην ψυχή τους μια πίκρα.
Ένα ακόμα διήγημα τολμηρό, σουρεαλιστικό περί οσμών και ανθρώπινων εκκριμάτων με τον εύγλωττο τίτλο «Το ψιλό και το χοντρό» αναφέρεται στην αέναη εναλλαγή της ύλης. (Η αφιέρωση δε, στον Μπρούνο Σούλτς συνάδει με μια από τις βασικές απόψεις που διατυπώνει ο Σουλτς στα έργα του ότι «στην ύλη έχει δοθεί μια ατελείωτη γονιμότητα, μια ανεξάντλητη ζωική ισχύς και συγχρόνως μια γοητευτική δύναμη πειρασμού που μας παρασύρει στο να δημιουργούμε μορφές.»).
Με σαρκαστική πάντα διάθεση και γλώσσα περιπαιχτική ο Φίλιππος Δρακονταειδής έχει γράψει ευφορικά διήγηματα.
Περιστατικά και λεπτομέρειες ζωής στην επαρχία, πρόσωπα της εποχής που όμως ανάγονται σε ανθρώπινους τύπους, αναδύονται στο τρίτο διήγημα με τίτλο «Έφταιγαν τα πράγματα». Σχεδόν γενικευμένοι χαρακτήρες εποχής, περσόνες της Κομέντια ντελ άρτε ξαναζωντανεύουν κι ανασαίνουν σε μακροσκελείς περιόδους λόγου και σχήματα ασύνδετα. Αλλά, που χάρη σ’ αυτόν τον μακρόσυρτο λόγο, μοιάζουν οι εικόνες να περνούν μπροστά στα μάτια σου σαν σε κινηματογραφική ταινία. Με σαρκαστική πάντα διάθεση και γλώσσα περιπαιχτική ο Φίλιππος Δρακονταειδής έχει γράψει ευφορικά διήγηματα. Οργιάζει η φαντασία και μέσα στις 90 σελίδες των 4 πρώτων διηγημάτων περνάει στο φτερό η ιστορία της Ελλάδας του αιώνα, άλλοτε σε λεπτομέρειες κι άλλοτε σε θεματικές ενότητες.
Η ικανότητα του αφηγητή να εμπλέκει αυτοβιογραφικά του στοιχεία με τη δράση των ηρώων από τα έργα των συγγραφέων στους οποίους αφιερώνει τις δικές του δημιουργίες, είναι εντυπωσιακή. Έτσι ο κόμης Μοντεχρίστο και η Εϊντέ συμπλέουν με πρόσωπα της οικογένειας του συγγραφέα Φίλιππου Δρακονταειδή: έναν θείο του αριστερό και την ξαδέλφη του Χρυσάνθη!
Το β μέρος των διηγημάτων της συλλογής, τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα, συγκροτούν πιο ανοιχτές ιστορήσεις, ενώ η θεματική τους ελάχιστα αφορά σε αυτοβιογραφικό υλικό. Ο αφηγητής εξακολουθεί ωστόσο να αφηγείται με τρόπο ευφυή, με σαρκαστική διάθεση και πλούσια φαντασία. Με γλώσσα που μπορεί να υποσκάπτει τα πάντα – όσα χρειάζεται να ναρκοθετηθούν για να αναδυθεί ο σαρκασμός. (Από τα ωραιότερα «η Λαγνεία» και «Σατωβριάνδου 3»).
Η γλωσσική σκευή, στιβαρή και τολμηρή, κυρίως δε το προσωπικό ύφος, ανατρεπτικό και ιδιόμορφο, στα κείμενα του Φίλιππου Δρακονταειδή συνεπαίρνουν τον αναγνώστη του.
* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΛΟΓΑΡΑΣ είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο το μυθιστόρημα «Όταν βγήκε απ' τη σκιά» (εκδ. Καστανιώτη).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου