«Οι νέοι ναζί είναι χίπστερ»: Ο Κρίστιαν Σβόκοφ του Je Suis Karl μιλά στο Flix
Mιλήσαμε με τον σκηνοθέτη που σόκαρε στη φετινή Berlinale.
Πόλυ Λυκούργου
Το «Je Suis Karl» διαδραματίζεται στο σύγχρονο Βερολίνο, αλλά κι όχι μόνο. Ξεκινά από τις βάρκες στη Λέσβο, με έναν Σύριο μετανάστη που γνωρίζεται με ένα ζευγάρι ακτιβιστών Γερμανών και του προσφέρουν λύση για τη Δύση και την γεμάτη ελπίδες Ευρώπη. Συνεχίζει τη δράση του στη γερμανική μητρόπολη, που το ζευγάρι υποδέχεται από τις σπουδές της στο Παρίσι την 20χρονη Μάξι, την κόρη τους. Ήρθε για διακοπές στους γονείς και τα 5χρονα δίδυμα αδέλφια της. Μόνο που μια βομβιστική επίθεση στο κτίριο τους σκοτώνει όλους: εκτός από την Μάξι και τον (στα μάτια της) αδύναμο, άβουλο, δειλό πατέρα της. Όταν την πλησιάζει ο Καρλ, ένας όμορφος νεαρός που της προτείνει να τον ακολουθήσει σε καλοκαιρινές διακοπές στην Πράγα, «σε κατασκήνωση νέων που ενδυναμώνονται και ονειρεύονται μια άλλη Ευρώπη», η Μάξι χωρίς να το καταλάβει γίνεται μέλος μιας ναζιστικής νεολαίας. Μιας νεολαίας που μιλάει για μία «βιασμένη» Ευρώπη από τον ισλαμισμό και τους μετανάστες που δεν τη σεβάστηκαν. «Μια Ευρώπη που θα ξυπνήσει ασφαλής, δυνατή, με σεβασμό στα νιάτα τους, τα όνειρά τους, την αριστεία, τη διαφορετικότητα...»
Παρακολουθώντας την ταινία (η οποία έχει ένα δυνατό, τολμηρό, μοντέρνο θέμα, αλλά δεν καταφέρνει κι ένα παρόμοιων χαρισμάτων σινεμά) αυτή η λέξη μένει να κρέμεται, να εκρεμμεί, ενώ η σκηνή έχει αλλάξει, η δράση έχει προχωρήσει. «Διαφορετικότητα;» Μιλούν οι νέοι φασίστες για σεβασμό στη διαφορετικότητα;
Ήταν και η πρώτη ερώτηση που κάναμε στον Κρίστιαν Σβόκοφ, σκηνοθέτη 3 ακόμα ταινιών αλλά και τηλεοπτικών σειρών (μάλιστα έχει υπογράψει και 2 επεισόδια του τρίτου κύκλου του «The Crown»), o οποίος μοιάζει να αγωνιά ιδιαίτερα για την οπισθοδρόμηση της χώρας του στο φασισμό: και η προηγούμενη ταινία του, «Germany: History X», ασχολείται με τις ναζιστικές νεολαίες, αλλά, και η επόμενη φέρει τον τίτλο «Μόναχο '38».
Γελούσαμε. Τους λέγαμε καραγκιόζηδες. Λάθος μας. «Οκτώ χρόνια πριν, όταν ξεκίνησα την έρευνα για την προηγούμενη ταινία μου, το "Germany: History X", πολλά δείγματα στην πολιτική ατμόσφαιρα έμοιαζαν με φιξιόν εφιάλτη. Δεν είχε ιδρυθεί το νεοναζιστικό Κόμμα «AFD» (σ.σ. Alternative for Germany). Δεν είχε φτάσει να το ψηφίζει ένα 12% του γερμανικού πληθυσμού και να έχει 96 έδρες στη Βουλή. Σήμερα βρισκόμαστε εδώ. Και ήθελα να καταλάβω πώς βρεθήκαμε εδώ. Ξέρετε, όπως και με την Αμερική του Τραμπ ή τη Μ. Βρετανία του Τζόνσον, η αντίδραση των αριστερών ήταν "όλοι αυτοί είναι βλάκες". Γελούσαμε. Τους λέγαμε καραγκιόζηδες. Λάθος μας. Γιατί το νέο πρόσωπο του φασισμού θα πατήσει σε αυτή την κοροϊδία και θα παίξει το χαρτί του "underdog". Οι νέοι φασίστες θα βρουν ένα λαό ταλαιπωρημένο από την οικονομική κρίση, φοβισμένο και θα του πουλήσουν χαρακτηρισμούς που θα είναι διαστρεβλωμένοι. "Ασφάλεια". "Νέα" Γερμανία/Αγγλία/Αμερική. Και, ναι, "σεβασμό στη διαφορετικότητα". Μιλούν και για μια Ευρώπη με "διαφορετικότητα". Αλλά εννοούν: λευκούς, χριστιανούς, δεξιούς "διαφορετικούς" Γερμανούς, Ιταλούς, Ισπανούς, Ελληνες. Να κλειδώσει η Ευρώπη τα σύνορά της στην Ανατολή, το Ισλάμ, τους μετανάστες. Να ζήσουμε "οι διαφορετικοί" μεταξύ μας.»
Περισσότερη Berlinale 2021: To «Tina» είναι το ντοκιμαντέρ - παρακαταθήκη της Τίνα Τέρνερ
Οι νέοι ναζί δεν είναι με ξυρισμένα κεφάλια και χωρίς λαιμό «Εχει μεγάλο ενδιαφέρον ότι το νέο κύμα φασισμού έχει υιοθετήσει εντελώς άλλη φορεσιά, ένα εντελώς διαφορετικό πλασάρισμα. Νέοι άνθρωποι με μακριά μαλλιά και γένια, vegans, φυσιολάτρες, ακούν μαύρη hip hop (την κατεξοχήν μουσική της "μη άριας φυλής"), μιλούν για την ενδυνάμωση της γυναίκας, το φεμινισμό. Ιδρυτικό μεγαλοστέλεχος του AFD είναι μία λεσβία γυναίκα, παντρεμένη με γυναίκα σκηνοθέτη από τη Σρι Λάνκα και υιοθετημένα παιδιά. Οι νέοι ναζί είναι χίψτερ! Είναι πολύ σύνθετο το πώς έχουν μεταλλαχθεί σε κάτι που μπερδεύει τον κοινωνικό ιστό, που έλκει πολύ διαφορετικούς ψηφοφόρους. Πώς οικειοποιήθηκαν λέξεις, σύμβολα, φορεσιές αριστερών κινημάτων. Αλλά στην ουσία είναι δεξιοί εξτρεμιστές.»
Ναι η ταινία μιλάει για την άνοδο του φασισμού σε όλο τον κόσμο, αλλά ντρέπομαι για τη χώρα μου «Πιστεύω ότι ο ρατσισμός, ο φασισμός, η άκρα δεξιά και οι ιδεολογίες "καθαρότητας" δεν ξεριζώθηκαν ποτέ από τη Γερμανία. Τις θάψαμε, μέσα στις τύψεις, και ζήσαμε δύο ακόμα γενιές με αυτές. Να που ξεθάφτηκαν. Να που επιστρέψαμε. Ντρέπομαι που το λέω: η γιαγιά μου, όσο ζούσε, πετούσε πράγματα που έδειχναν ότι ο Χίτλερ είχε κάνει καλή δουλειά στο να σπείρει ιδέες στα θεμέλια του έθνους. Για αυτό επιμένω: το θέμα δεν είναι να ακυρώσουμε ένα Κόμμα. Αλλά να καταλάβουμε βαθιά από που ξεκινούν όλα. Θέλει χρόνο και πολλή δουλειά. Δεν το αντιμετωπίσαμε ποτέ ριζικά.»
Ερευνα πίσω από τις κλειστές (;) πόρτες των ναζιστικών νεολαίων «Το μεγαλύτερο κομμάτι της έρευνας το είχα κάνει για την προηγούμενη ταινία. Επειδή είχε δημιουργήσει ένα σκάνδαλο όταν βγήκε, το όνομα και το πρόσωπό μου ήταν γνωστά. Δεν μπορούσα να κινηθώ εύκολα. Χρησιμοποίησα λοιπόν ερευνητές δημοσιογράφους, αλλά και μέλη που αποχώρησαν από τις νεολαίες όταν κατάλαβαν που έμπλεξαν. Φυσικά, δεν μπορώ να αποκαλύψω καμία πηγή μου. Ημουν όμως και τυχερός. Οι νέοι φασίστες δεν κρύβονται. Αντιθέτως, θέλουν να τα κινηματογραφούν όλα. Να τα ποστάρουν στα κοινωνικά δίκτυα. Είναι περήφανοι. Κάνουν καμπάνιες. Δημοσιοποιούν τα μανιφέστα τους. Οι λόγοι και τα συνέδριά τους είναι στο youtube. Ετσι διαφημίζονται, έτσι εξαπλώνονται, έτσι προσηλυτίζουν...»
Μπορεί το σινεμά να αλλάξει τον κόσμο; (αιφνιδιάζεται, γελάει αμήχανα) «Βαριά λέξη το "αλλάζω". Το πολιτικό σινεμά σίγουρα μπορεί να ξεκινήσει το διάλογο. Εναν διάλογο απαραίτητο. Να σε βάλει να σκεφτείς, να προβληματιστείς, να θέλεις να πάρεις ενεργή θέση. Ναι, ίσως αλλάζουμε μία ταινία τη φορά. Εναν διάλογο τη φορά. Μία απόφαση τη φορά.»
Πόσο περίεργη η πρεμιέρα της νέας ταινίας σε μία... online Berlinale;» «Πάρα πολύ περίεργο είναι όλο αυτό που ζούμε. Σας μιλάω από το ΖΟΟΜ, η πρεμιέρα μου είναι σε μία ώρα αλλά εγώ δεν είμαι "εκεί". Που δεν υπάρχει "εκεί". Δεν παίζεται σε αίθουσα. Θα τη δουν online. Και ποιοι θα τη δουν; Δεν είναι ανοιχτές οι προβολές για το κοινό. Πολύ περίεργο. Από την άλλη: όλος ο πλανήτης ζει κάτι πολύ περίεργο, οπότε τι να κάνουμε. Να είμαστε ευχαριστημένοι που τουλάχιστον η τεχνολογία βοηθάει στο να γίνονται, έστω κι έτσι, τα πράγματα...»
Θα επιβιώσει το σινεμά μετά από αυτό το γερό χτύπημα της πανδημίας; «Ναι το σινεμά έχει δεχθεί ένα πολύ γερό χτύπημα. Οι αίθουσες είναι εδώ κι ένα χρόνο κλειστές σε όλο τον κόσμο. Χιλιάδες ταινίες είναι έτοιμες και δεν μπορούν να συναντήσουν το κοινό τους. Αλλες έχουν καθυστερήσει ή σταματήσει την παραγωγή τους. Μεγάλο οικονομικό κόστος, μεγάλο ψυχολογικό κόστος. Αλλά πάντα το σινεμά ήταν καθρέφτης της κοινωνίας. Η κοινωνία έχει δεχθεί γερό χτύπημα. Αλλά είμαι αισιόδοξος. Πολύ. Και θα σας πω γιατί: εδώ κι ένα χρόνο βλέπουμε "σινεμά" από τις πλατφόρμες. Και διαπιστώνουμε και πόσο μέτριο το περιεχόμενό τους. Και πόσο περιοριστική η εμπειρία. Διψάμε τώρα να τρέξουμε στην αίθουσα. Νομίζω ότι όταν τις ανοίξουν, όταν νιώσουμε ασφαλείς, θα τρέξουμε. Εγώ αυτό περιμένω: κάποιος να γυρίζει το διακόπτη και να επιστρέψουμε στις αίθουσες και τις ζωές μας...»
Πόσο περήφανος για το θρίαμβο του "The Crown" στις Χρυσές Σφαίρες; «Ω, ναι. Είμαι μέρος της οικογένειας της σειράς. Μιας σειράς που εξετάζει μια τόσο δυσλειτουργική και τόσο ανθεκτική μέσα στα χρόνια Οικογένεια. Πόσο περίεργο αυτό και πόσο ενδιαφέρον. Ακόμα και σήμερα, η επικαιρότητα τους έχει στα πρωτοσέλιδα. Συνεχίζουν να μάς απασχολούν. Ισως είναι μέρος της γοητείας τους - παραμένουν επίκαιροι. Πάντως, όσο αφορά στο κομμάτι το δημιουργικό, είμαι ναι πολύ περήφανος για τη συμμετοχή μου σε μια τέτοια παραγωγή. Με υπέροχους συνεργάτες και δημιουργούς και εξαιρετικό ταλέντο μπροστά και πίσω από τις κάμερες...»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου