Αριστερά και ψηφιακός μετασχηματισμός
|Ο λεγόμενος Ψηφιακός Μετασχηματισμός αποτελεί έναν από τους πυλώνες της πολιτικής Μητσοτάκη. Γι’ αυτό η οργανωμένη προπαγάνδα των συστημικών ΜΜΕ μας βομβαρδίζει συνεχώς με τα κατορθώματα της κυβέρνησης στον τομέα αυτό. Αν η Τάξη και Ασφάλεια δείχνουν «πυγμή», ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός «αποδεικνύει» ποιος είναι με την πλευρά της «προόδου», ποιος εκπροσωπεί το «μέλλον» και τη «νέα γενιά»! Ακόμη και με αυτές, τις πενιχρές ψηφιακές υπηρεσίες που διέθεσε η κυβέρνηση στον πολίτη, έδωσε την αίσθηση ότι επιτέλους το κράτος ασχολείται μαζί του. Ελάχιστα βήματα, που με την κατάλληλη επικοινωνιακή επένδυση φαντάζουν άλματα.
Αντίθετα ο ΣΥΡΙΖΑ δείχνει να μην αντιλαμβάνεται πλήρως ότι η Ψηφιακή Πολιτική, ο τρόπος δηλαδή με τον οποίο η ψηφιακή τεχνολογία αλλάζει την κοινωνία, δεν είναι επιφανειακός, αλλά οδηγεί σε δομικές αλλαγές1. Π.χ. η παγκοσμιοποίηση που οδήγησε σε τεκτονικές αλλαγές, ακόμη και στην επιδείνωση της κλιματική αλλαγής, δεν θα μπορούσε να υπάρξει χωρίς την Ψηφιακή Τεχνολογία. Τόσο σοβαρή και πολυεπίπεδη είναι η επίδρασή της.
Ενδεικτικός είναι ο τρόπος που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν αξιοποίησε τα μεγάλα δημόσια έργα που ολοκληρώθηκαν κατά διάρκεια της θητείας της. Αναφέρομαι σε εμβληματικά έργα, όπως το Government Cloud, το Rural Broadband, το Μητρώο του Πολίτη καθώς και τα έργα του Υπ. Πρόνοιας, όπως το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης2, που δεν κατάφερε να οργανώσει κάτω από μια συνεκτική πολιτική. Αντίθετα, τα αντιλαμβανόταν ως μεμονωμένα επιτεύγματα και δεν συνειδητοποίησε ότι έτσι, αποσπασματικά, τα έργα δεν έχουν σημασία για τον πολίτη, γιατί το σημαντικό ήταν τα απτά αποτελέσματα στην καθημερινότητά του. Είναι σαν να λέει κανείς, «κοιτάξτε έβαλα το πάτωμα και τους τοίχους, αλλά δεν έχετε σπίτι». Έρχεται λοιπόν ο επόμενος, βάζει την πόρτα και τα παράθυρα –πρόχειρα, όπως όπως– και λέει στους πολίτες: «Ιδού σας έφτιαξα ένα σπίτι». Η όποια διαμαρτυρία κατόπιν εορτής από μεριάς ΣΥΡΙΖΑ φέρνει μάλλον αρνητικό αποτέλεσμα.
Κοινωνικός και πολιτικός αντίκτυπος
Εκθειάζω τα έργα που κάνει η ΝΔ; Προφανώς και όχι. Αν σηκώσουμε λίγο το χαλάκι θα δούμε την ουσία, δηλαδή τον κοινωνικό και πολιτικό αντίκτυπο που έχουν:
Καταγράφεται ηλεκτρονικά πλέον η γέννηση στο ληξιαρχείο (μια μικρή προσθήκη χρειάστηκε στο Μητρώο του Πολίτη). Αλλά ποιος είναι ο κωδικός πολίτη που παίρνει το νεογέννητο; Το ΑΦΜ – όχι τον κωδικό Πολίτη! Αγαλλιάστε γονείς, γεννήσατε ένα νέο φορολογούμενο!
Βγάζουμε ηλεκτρονικά διάφορες βεβαιώσεις και πιστοποιητικά από το gov.gr; Εξαιρετική υπηρεσία! Ποιος μας ταυτοποιεί όμως; Οι τράπεζες! Η κατ’ εξοχήν αρμοδιότητα ενός κράτους, να γνωρίζει και να ταυτοποιεί τους πολίτες του, παραδόθηκε στον ιδιωτικό τομέα, και δη στις τράπεζες.
Το ιδεολογικό πλαίσιο καθορίστηκε, κράτος και ιδιώτης είναι ταυτόσημα. Το επόμενο βήμα είναι αυτονόητο: Οι τράπεζες απαιτούν πλέον να τους παραδίδουμε και τη φορολογική μας δήλωση. Έτσι εύκολα και απλά θολώνουν οι διαχωριστικές γραμμές και ανοίγει ο δρόμος για την περαιτέρω παράδοση των υπηρεσιών του δημοσίου στον ιδιωτικό τομέα.
Η οικονομία της προσοχής
Στο ερώτημα αν οι ψηφιακές υπηρεσίες είναι θετικές ή αρνητικές για την κοινωνία, η απάντηση είναι: εξαρτάται από το ποιες και πώς υλοποιούνται. Οδηγούν στην ενίσχυση ή στην ιδιωτικοποίηση του κοινωνικού κράτους; Οδηγούν στην απομόνωση και την αποξένωση ή στη συλλογική δράση; Οδηγούν στην επιτήρηση ή στην προστασία; Οδηγούν στη διευκόλυνση της σχέσης του πολίτη με το κράτος ή τον αποξενώνουν εσκεμμένα από τη διοίκηση; Κάθε ένα από αυτά τα ερωτήματα κρύβει μια ταξική σύγκρουση, της οποίας την ύπαρξη αγνοούμε.
Με άλλα λόγια, ο τρόπος με τον οποίο η τεχνολογία παρεμβαίνει στην κοινωνία σχετίζεται με πολυεπίπεδες επιλογές που αφορούν άμεσα τη ζωή μας. Δεν είναι κάτι εξωτερικό, αντίθετα, ενσωματώνεται στην καθημερινότητά μας. Από την καθημερινότητά του κινητού μας τηλεφώνου, μέχρι τους αλγορίθμους που εκμεταλλεύονται δημόσια και ιδιωτικά δεδομένα για να προβλέπουν και να επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας.
Η απομόνωση, που οφείλεται στα κινητά τηλέφωνα μπήκε ως θέμα στις Πανελλήνιες Εξετάσεις. Η κυρίαρχη αντίληψη δεν αγνοεί το γεγονός, αντίθετα το παρουσιάζει πολύ έξυπνα, ως ατομική επιλογή του χρήστη. Επιλογή πράγματι υπάρχει, αλλά βρίσκεται αλλού: στη μετατροπή του κινητού, από μέσο επικοινωνίας σε συνεχή μαγνήτη της προσοχής μας, με ενημερώσεις, μικρούς χαριτωμένους ήχους – κάποιος σας ανέφερε στο Facebook, έχετε μήνυμα στο email σας, κ.ο.κ. Γιατί με αυτό τον τρόπο κερδίζουν οι εταιρείες που παρέχουν «δωρεάν» εφαρμογές, ανάλογα με τον χρόνο που ξοδεύει ο χρήστης σε αυτές και στις διαφημίσεις που περιλαμβάνουν. Όλο αυτό έχει όνομα και λέγεται «Οικονομία της Προσοχής». Είναι επιλογή επομένως η απομόνωση και οι παρεπόμενες βλάβες στην ψυχική υγεία των παιδιών, εφήβων κ.λπ. Και μιας και μιλάμε για πολυεπίπεδες συνέπειες, η απομόνωση αυτή διαρρηγνύει ακατάπαυστα τη συλλογικότητα, που είναι η ψυχή της Αριστεράς. Θα ασχοληθεί επιτέλους η Αριστερά με τις ψηφιακές επιλογές που αφορούν την καθημερινότητα και την ποιότητα της ζωής μας, ή θα προσαρμόζεται αναγκαστικά στις επιλογές των εταιρειών, παπαγαλίζοντας ότι «ο κόσμος άλλαξε», χωρίς να καταλαβαίνει ότι κάποιοι τον αλλάζουν συνειδητά και τον αλλάζουν εναντίον της.
Συμπερασματικά, δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε την επίδραση της ψηφιακής τεχνολογίας στην κοινωνία σαν εξωγενή τεχνικό παράγοντα, αλλά μέσα από συγκεκριμένο ιδεολογικό πλαίσιο και ταξική στόχευση.
Ιδεολογικό πλαίσιο και ταξική στόχευση
Το ιδεολογικό πλαίσιο: Η κυρίαρχη ιδεολογία παρουσιάζει διαχρονικά την πορεία της τεχνολογίας ως αναπόφευκτη, ως «φυσική εξέλιξη» και ως «πρόοδο», και όχι ως οικονομική και πολιτική επιλογή. Και αφού κάθε νέα τεχνολογία αποτελεί «πρόοδο», κάθε αντίρρηση στην εισαγωγή της ενοχοποιείται αυτομάτως ως οπισθοδρομική και απορρίπτεται χωρίς συζήτηση.
Η ταξική στόχευση: Η Αριστερά οφείλει να επιλέγει τις τεχνολογικές αλλαγές που εκείνη θεωρεί πρόοδο, σύμφωνα με τις ανάγκες των πολιτών και όχι των εταιρειών. Χωρίς να φοβάται ότι θα θεωρηθεί οπισθοδρομική αν απορρίψει κάποια τεχνολογία.
Εν κατακλείδι, η ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών μέσα στην οικονομία και την κοινωνία, αυτό δηλαδή που ονομάζουμε Ψηφιακό Μετασχηματισμό, είναι πάνω από όλα μια ταξική διαδικασία.
Η στάση του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στην τεχνολογία, δεν μπορεί να είναι φοβική. Όμως, πρέπει να αναγνωρίζει ότι η κατεύθυνση, η πορεία του ψηφιακού μετασχηματισμού αποτελεί πεδίο ταξικής πάλης. Η έκβαση αυτής της σύγκρουσης κρίνει κάθε φορά τις πολιτικές που θα κυριαρχήσουν, τόσο στην επιλογή, όσο και στη χρήση μιας τεχνολογίας. Είναι μια μάχη για την καθημερινότητα του πολίτη, που την χάνουμε καθημερινά, είτε επειδή δεν την αναγνωρίζουμε ως τέτοια είτε επειδή αποφεύγουμε να αντιπαρατεθούμε με την κυρίαρχη άποψη της «προόδου».
Στρατηγική σύγκρουση
Τι σημαίνει στην πράξη, να αντιμετωπίζουμε την πορεία του ψηφιακού μετασχηματισμού ως πεδίο ταξικής σύγκρουσης; Σημαίνει ερωτήσεις όπως «τι πραγματικά θα προσφέρει το 5G;». Εξαντλήσαμε πραγματικά τα όρια της τρέχουσας τεχνολογίας 4G και χρειαζόμαστε νεότερη; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα μας οδηγήσει να αποφασίσουμε αν θα επενδύσουμε σε αυτή την τεχνολογία –αν συνάδει δηλαδή με τις ανάγκες των πολιτών– ή θα βάλουμε άλλες προτεραιότητες.
Τέτοιου είδους θαρραλέα ερωτήματα, αμφισβητούν τη συνολική στρατηγική του συστήματος, δηλαδή τον καταιγισμό των συνεχώς ανανεούμενων «νέων τεχνολογιών», που το κρατάνε ζωντανό (με τεράστιες επενδύσεις, πωλήσεις, έρευνα, κ.λπ.). Φανταστείτε να αρχίσουν όλοι να αντιμετωπίζουν κριτικά τις τεχνολογίες που καθημερινά πλασάρουν, που κάνουν «πιο εύκολη τη ζωή μας», «απεριόριστη την επικοινωνία μας», μας παρακολουθούν «για την ασφάλειά μας», κ.ο.κ. Αυτή είναι όμως τελικά η στρατηγική σύγκρουση που αμφισβητεί εκ θεμελίων την πορεία του Ψηφιακού Μετασχηματισμού και της τεχνολογίας γενικότερα και καθορίζει αν θα λειτουργεί προς το συμφέρον του πολίτη ή, στην καλύτερη περίπτωση, θα αδιαφορεί για αυτόν.
Σημειώσεις
1. Αυτό φάνηκε στο σχέδιο Προγράμματος, όπου για άλλη μια φορά, επελέγη η πατροπαράδοτη θεματική οργάνωση (Παιδεία, Οικονομία, Πολιτισμός, Δικαιώματα, κ.λπ.), χωρίς να αφιερωθεί ξε-χωριστή ενότητα στην Ψηφιακή Πολιτική, η οποία τα μετασχηματίζει συνεχώς και καθοριστικά.
2. Το πραγματικά εμβληματικό έργο, που αποτέλεσε τομή στο χώρο της Ψηφιακής Πολιτικής, ήταν η δημιουργία του Υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, στο οποίο όμως η Ενημέρωση είχε τη μερίδα του λέοντος, πιθανόν για λόγους συγκυρίας.
* 
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου