Γέφυρα ή χάσμα;
Ας δούμε όμως το σκοτεινό αντικείμενο του σκανδάλου. Μια ομάδα πολιτών, μερικοί από τους οποίους ανήκαν σε κομματικούς σχηματισμούς (ΚΙΝ.ΑΛΛ., ΔΗΜΑΡ) και άλλοι, οι πλείστοι ανένταχτοι, αποφάσισαν να δημιουργήσουν έναν χώρο συζήτησης και διαβούλευσης προκειμένου ο προοδευτικός χώρος να επανεξετάσει τα μεγάλα διακυβεύματα της εποχής, σπάζοντας την υγειονομική ζώνη απομόνωσης του ΣΥΡΙΖΑ, που έχει στηθεί μεθοδικά και φρουρείται άγρυπνα.
Αν παρατηρήσουμε την πολιτική ιστορία αυτής της χώρας, θα δούμε βέβαια τα κόμματα ως πρωταγωνιστές. Εν τούτοις, και χωρίς να μπούμε στη συζήτηση για την κοινωνία των πολιτών στην Ελλάδα, θα δούμε ότι στον δημόσιο χώρο από τη δεκαετία του 1960, αλλά κυρίως από τη Μεταπολίτευση, δεν υπάρχουν μόνο τα κόμματα, αλλά και ομάδες πολιτών, όμιλοι συζήτησης, περιοδικά, τα οποία εκφράζονται αυτόνομα. Δίνουν συνήθως κριτική υποστήριξη στα κόμματα αλλά δεν ευθυγραμμίζονται με αυτά. Παράγουν ιδέες με τις οποίες μπολιάζουν τη δημόσια συζήτηση. Πρόκειται για έναν ανένταχτο αλλά πολιτικοποιημένο χώρο που μεταμορφώνεται συνεχώς.
Τι ήταν ο όμιλος «Αλέξανδρος Παπαναστασίου» και το περιοδικό «Νέα Οικονομία» πριν από τη δικτατορία; Πώς σχηματίστηκε η Κεντροαριστερά της δεκαετίας του ’60; Ακόμη και μεγάλο μέρος της αρθρογραφίας και των συζητήσεων στην «Επιθεώρηση Τέχνης» γραφόταν από αυτόν τον ανένταχτο χώρο. Στη δικτατορία, παρόμοιοι χώροι είχαν δημιουργηθεί ανάμεσα στους εξόριστους και στους φυλακισμένους, όπως οι «400» και το «Χάος», που αρνήθηκαν να ευθυγραμμιστούν με τα δύο διασπασμένα κομμάτια της Αριστεράς.
Τι ήταν στη Μεταπολίτευση ο «Πολίτης», το «Αντί», τα «Σύγχρονα Θέματα» και χώροι τακτικών συζητήσεων, περιβάλλοντα ανθρώπων, που καλό θα είναι κάποτε να καταγραφούν; Ακόμη και ο ΟΠΕΚ, παρά τη σύνδεση με τον Κ. Σημίτη, δεν αποτελούνταν από μέλη του ΠΑΣΟΚ, ούτε από πρόσωπα που συμφωνούσαν σε όλα, όπως φάνηκε άλλωστε μετά την κρίση. Και στα πρώτα χρόνια της κρίσης δημιουργήθηκαν πολλές ομάδες με διαφορετικές ακόμη και αντιθετικές αντιλήψεις ως προς το δέον γενέσθαι, όπως ήταν οι «Τολμήστε», η «Ελιά», οι «58», αλλά επίσης και η «Κοινωνία και Δημοκρατία», ο «Χρόνος» και άλλα, αρκετά, ηλεκτρονικά περιοδικά. Με το διαδίκτυο και τα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης, ο χώρος άνοιξε και μετασχηματίστηκε.
Ας σκεφτούμε πόσο φτωχότερος και καταθλιπτικότερος θα ήταν ο δημόσιος χώρος αν αποτελούνταν μόνο από κόμματα, αν ακουγόταν μόνο ο κομματικός λόγος με τα εκβιασμένα επιχειρήματα, αν υπήρχαν μόνο τα συγκροτήματα Τύπου με την καθοδηγούμενη ειδησεογραφία και αρθρογραφία!
Επομένως αυτός ο ανένταχτος δημόσιος χώρος που εκφράζεται εδώ και δεκαετίες στην Ελλάδα, που είναι εντός και εκτός πολιτικής, αποτελεί μια από τις καλύτερες πλευρές της σύγχρονης ιστορίας της, πολιτισμικό πλούτο, αντίδοτο στον ευθυγραμμισμένο φανατισμό. Πολλά κρίσιμα ζητήματα τέθηκαν πρώτα εκεί. Πρόκειται για έναν χώρο που η δυναμική του δεν μετριέται με την αριθμητική του δύναμη, όπως κάποιοι φωστήρες έσπευσαν να προκαταλάβουν, αλλά με το γεγονός ότι μπορεί να δημιουργεί ρηγματώσεις στο πολιτικό σύστημα επιτρέποντας την εξέλιξή του.
Επομένως δεν πρέπει να δημιουργεί έκπληξη το γεγονός ότι η «Γέφυρα» είναι μέρος αυτής της ιστορίας. Η δημιουργία της είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι ανάμεσα στις δύο όχθες της προοδευτικής παράταξης στην Ελλάδα, όπως δημιουργήθηκε ήδη από τα μεταπολεμικά χρόνια και συμπορεύτηκε παρά τις διαφορές έως σήμερα, επιχειρήθηκε να χτιστεί ένας διαχωριστικός τοίχος, να απομονωθεί η μία από την άλλη, να ακρωτηριαστεί ένας μεγάλος κοινωνικός, πολιτισμικός και πολιτικός με την ευρεία έννοια χώρος που αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της ιστορικής Ελλάδας. Επιχειρήθηκε ένα delete history, μια διαγραφή της Ιστορίας.
Η «Γέφυρα» δεν αποσκοπεί στη σοσιαλδημοκρατικοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ. Η ίδια η ευρωπαϊκή, αλλά και αγγλοσαξονική σοσιαλδημοκρατία επανεξετάζει τον ρόλο της, καθώς η γραμμή προσαρμογής των Σρέντερ και Μπλέρ έφερε μεν πρόσκαιρα εκλογικά κέρδη, μακροπρόθεσμα όμως την αποξένωσε από τα ερείσματά της. Η Ιστορία αφαίρεσε το κοινωνικό χαλί κάτω από τα πόδια και από τις δύο παλιές τάσεις της Αριστεράς, τα σοσιαλιστικά και τα κομμουνιστικά κόμματα.
Αυτό που βλέπουμε είναι κινήματα λαϊκά, όπως είναι τώρα τα «κίτρινα γιλέκα», όπως ήταν παλιότερα τα «κινήματα των πλατειών» στην Ελλάδα και αλλού, τα οποία ενώ εκφράζουν την κοινωνική δυσαρέσκεια, δεν μπορούν εν τούτοις να εκφράσουν ένα ελκυστικό όραμα για την επόμενη μέρα. Γι' αυτό και μέρος της δυσαρέσκειας διοχετεύεται στα ακροδεξιά κόμματα. Ο ΣΥΡΙΖΑ, από την άλλη, έμαθε να πορεύεται μέσω των θεσμών. Στο δίλημμα «επανάσταση ή μεταρρύθμιση;» που αποτέλεσε την αφετηρία της διάσπασης σοσιαλιστών-κομμουνιστών, στις αρχές του 20ού αιώνα, διάλεξε πλευρά. Τα προβλήματα επομένως είναι αλλού: Πώς θα συγκροτηθεί ένα όραμα προοδευτικό και ταυτόχρονα, ιστορικά ρεαλιστικό;
* ιστορικός, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου