Η ΠΑΡΗΓΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

 

«Οδυσσέας» για την ψυχή και τον νου

Του Νίκου Α. Δοντά

Η Καθημερινή,15/7/2012

Το φετινό Φεστιβάλ Αθηνών εγκαινιάστηκε με την «Ολυμπιάδα», ένα μουσικό συμπίλημα, στο οποίο άριες από όπερες διαφόρων συνθετών, εμπνευσμένες από το ίδιο ποιητικό κείμενο, παρατέθηκαν με βασικό στόχο την αισθητική απόλαυση. Η «Επιστροφή του Οδυσσέα» που παρουσίασε η βερολινέζικη Σάουμπινε στις 23 Ιουνίου στην Πειραιώς 260, ήταν ένα ακόμα συμπίλημα, όμως με διαφορετική στόχευση. Με αφετηρία την ομώνυμη διασημότατη όπερα του Κλάουντιο Μοντεβέρντι, ο Ούγγρος σκηνοθέτης Ντάβιντ Μάρτον επιχείρησε να συνδέσει τη συγκίνηση που δημιουργούν ιστορικά γραπτά και μουσικά κείμενα με το συναίσθημα του θεατή σήμερα, αξιοποιώντας επίσης σύγχρονα κείμενα και μουσικές.

Με μεγάλη μαεστρία ο Μάρτον έφερε σε διάλογο λόγο και μουσική, τον Ομηρο με τον Μπαχ, τον Φερνάντο Πεσόα με τον Ροσίνι, τον Πέτερ Εστερχαζι με τους Πινκ Φλόιντ. Υποβλητική, βαθιά συγκινητική, η μουσική του Μοντεβέρντι συνέδεε τις εικόνες. Την απέδιδαν μουσικοί και ηθοποιοί, ερμηνευτές εντυπωσιακής κουλτούρας, όχι επειδή καθένας τους έπαιζε δύο-τρία όργανα και τραγουδούσε σωστά τα πολυφωνικά έργα, αλλά επειδή όλα αυτά γίνονταν κάθε φορά με το κατάλληλο ύφος, χωρίς υπερβολή ή προφανή προσπάθεια.

Αναμφίβολα, μεγαλύτερο κέρδος έχει ο θεατής όταν αντιλαμβάνεται τις πολλαπλές αναφορές, δηλαδή όχι μόνον από πού προέρχεται το κάθε απόσπασμα αλλά και ποιο είναι το ειδικό του βάρος στην αρχική του θέση: Αλλωστε για τη φόρτιση αυτή το επέλεγε κάθε φορά ο Μάρτον. Ωστόσο, η παράσταση δεν είχε στόχο να θέτει διαρκώς γρίφους προς επίλυση. Λειτουργούσε άμεσα χάρη στην αντιδιαστολή και τη «μετάφραση» σκέψεων σε συναισθήματα.

Στο επίκεντρο βρισκόταν η Πηνελόπη, όπως και στην όπερα του Μοντεβέρντι. Η αναμονή της περιγράφεται από τη γεμάτη θλίψη μουσική του Ιταλού συνθέτη και οδηγεί στο αναμενόμενα εκρηκτικό ξέσπασμα, όταν εμφανίζεται ο Οδυσσέας: «Wish you were here». Προφανές όσο και άμεσο. Στο ενδιάμεσο η αμφιβολία, η καθημερινότητα, κάθε είδους συναισθήματα αποτελούν πρόκληση για τη δύναμη του έρωτα που αισθάνεται. Εκείνος, ο πολεμιστής, αφηγείται τη μάχη με βάση το ομηρικό κείμενο, αποφεύγοντας το τραγούδι. Οταν επιστρέφει, όμως, τον ενδιαφέρει αποκλειστικά το συναίσθημα: «Με αγαπάς;». Η παράσταση κλείνει γύρω από το τραπέζι, όπως άρχισε. Στη θέση της ασυνεννοησίας η επιβεβαίωση της επί μακρόν αναμενόμενης επανένωσης.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ=>

Ενας Γερμανός περπατά στην Αθήνα