ΠΕΡΙ ΠΑΝΟΥΚΛΑΣ Ο ΛΟΓΟΣ
Η πανώλη, ή η ευρύτατα γνωστή σε όλους μας από το παρελθόν "πανούκλα", είναι μία ασθένεια η οποία εξακολουθεί να ενδημεί σε πολλές τροπικές και υπό-τροπικές περιοχές του πλανήτη.
Τι είναι η πανώλη
Η πανώλη, ή ευρέως γνωστή ως πανούκλα, είναι μία ζώο-νόσος των τρωκτικών και των ψύλλων τους, που προκαλείται από τον gram-αρνητικό βάκιλο Yersinia pestis.
Δύο μεγάλες πανδημίες πανώλης (6ος και 14ος αιώνας) προκάλεσαν περισσότερα ανθρώπινα θύματα από οποιονδήποτε άλλο λοιμώδη παράγοντα στην ανθρώπινη ιστορία. Η νόσος εμφανίζεται ακόμη στις μέρες μας στην Αφρική, την Ασία, τη Νότια Αμερική και τις ΗΠΑ, όπου κατά μέσο όρο αναφέρονται δέκα περιστατικά κάθε χρόνο, κυρίως την περίοδο από Μάιο έως Οκτώβριο. Στην Αφρική, τα τελευταία χρόνια ξέσπασαν αρκετές επιδημίες πανώλης στην Κένυα, την Τανζανία, το Ζαΐρ, τη Μοζαμβίκη και την Μποτσουάνα. Στην Ευρώπη δεν έχει εμφανιστεί κρούσμα πανώλης μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Υπολογίζεται ότι σε ολόκληρο τον κόσμο εμφανίζονται περίπου 1.000-6.000 κρούσματα (περίπου 1.500/έτος, κατά μέσο όρο).
Πώς μεταδίδεται
Οι άγριοι και οι οικιακοί ποντικοί θεωρούνται ως οι πιο σημαντικές δεξαμενές πανώλης και περιστασιακά οι σκίουροι, τα κουνέλια και οι γάτες, οι οποίες μάλιστα είναι εξαιρετικά ευαίσθητες στην πανώλη. Οι άνθρωποι γίνονται ξενιστές μετά από δείγμα ψύλλου τρωκτικών, οι οποίοι αποβάλλουν τον μολυσμένο οργανισμό στο δέρμα του ασθενούς κατά τη διάρκεια της απομύζησης αίματος. Ένας άλλος τρόπος έκθεσης είναι κατά την επαφή με άρρωστα ζώα ή με το κρέας τους. Η πανώλη μπορεί να μεταδοθεί από άτομο σε άτομο μόνο εάν ο ασθενής έχει την πνευμονική μορφή της και ο εκτεθειμένος βρίσκεται σε επαφή μαζί του για περισσότερο από μισή ώρα σε απόσταση δύο μέτρων (για παράδειγμα μέσα από το βήχα και το φτάρνισμα).
Τα συμπτώματα της ασθένειας
Η πανώλη χαρακτηρίζεται από πυρετό, ρίγη, κεφαλαλγία, κακουχία, βαριά γενική κατάσταση και λευκοκυττάρωση που εκδηλώνεται με μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες κύριες κλινικές μορφές:
*
Τοπική λεμφαδενίτιδα (βουβωνική πανώλη)
*
Σηψαιμία χωρίς εμφανή λεμφαδενίτιδα (σηψαιμική πανώλη)
*
Πνευμονική πανώλη
*
Φαρυγγίτιδα και τραχηλική λεμφαδενίτιδα
Στη βουβωνική μορφή, το άτομο είναι βαριά άρρωστο με πυρετό, ρίγη και επώδυνους διογκωμένους λεμφαδένες, που συνήθως βρίσκονται στη βουβωνική χώρα.
Στη σηψαιμική μορφή, ο ασθενής έχει υψηλό πυρετό, ρίγη, αδυναμία, πονοκέφαλο και εάν δε χορηγηθούν αντιβιοτικά γρήγορα, η κατάστασή του προχωρεί σε σοκ με χαμηλή αρτηριακή πίεση και τελικά, στο θάνατο. Δεν υπάρχουν διογκωμένοι λεμφαδένες.
Στην πνευμονική μορφή εκτός από τον πυρετό, τα ρίγη και το λήθαργο, οι ασθενείς έχουν βήχα, δύσπνοια και πόνο στο στήθος λόγω της πνευμονίας. Η μορφή αυτή είναι θανατηφόρος, εάν δεν αρχίσει η θεραπεία με αντιβιοτικά μέσα σε μία μέρα. Η πνευμονική μορφή παρατηρείται συχνότερα μετά από αερογενή διασπορά του βακτηρίου της πανώλης. Επίσης, η μορφή αυτή είναι εξαιρετικά μεταδοτική από άνθρωπο σε άνθρωπο, αν μείνει χωρίς θεραπεία.
Με την παρέλευση 48 ωρών σε αντιβιοτική θεραπεία, οι ασθενείς παύουν να είναι
μολυσματικοί.
Ποια είναι η θεραπεία
Όλα τα άτομα που έχουν επιβεβαιωμένα εκτεθεί στην πανώλη πρέπει να λάβουν
προφύλαξη με αντιβιοτικά όπως η δοξυκυκλίνη για εφτά ημέρες τουλάχιστον, μετά την τελευταία επαφή με τον ασθενή ή την αερογενή έκθεση.
Η έγκαιρη θεραπεία με αντιβιοτικά των ατόμων με συμπτώματα πανώλης, μειώνει σημαντικά τη θνητότητα από 50-90% σε λιγότερο από 5%.
Για την ιστορία
Σύμφωνα με την ιστορική αναφορά στην πολιορκία της Κάφφας το 1347, οι Τάταροι πολιορκητές έριχναν με καταπέλτες μέσα στην πόλη, τους νεκρούς από πανούκλα συντρόφους τους για να πλήξουν τον εχθρό τους.
Επίσης, υπάρχουν αναφορές ότι οι Ιάπωνες κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκόσμιου Πολέμου μελέτησαν το μικρόβιο αυτό ως βιολογικό όπλο και πιθανά να το χρησιμοποίησαν εναντίον της Κίνας.
Η πανώλη, ή η ευρύτατα γνωστή σε όλους μας από το παρελθόν "πανούκλα", είναι μία ασθένεια η οποία εξακολουθεί να ενδημεί σε πολλές τροπικές και υπό-τροπικές περιοχές του πλανήτη.
Τι είναι η πανώλη
Η πανώλη, ή ευρέως γνωστή ως πανούκλα, είναι μία ζώο-νόσος των τρωκτικών και των ψύλλων τους, που προκαλείται από τον gram-αρνητικό βάκιλο Yersinia pestis.
Δύο μεγάλες πανδημίες πανώλης (6ος και 14ος αιώνας) προκάλεσαν περισσότερα ανθρώπινα θύματα από οποιονδήποτε άλλο λοιμώδη παράγοντα στην ανθρώπινη ιστορία. Η νόσος εμφανίζεται ακόμη στις μέρες μας στην Αφρική, την Ασία, τη Νότια Αμερική και τις ΗΠΑ, όπου κατά μέσο όρο αναφέρονται δέκα περιστατικά κάθε χρόνο, κυρίως την περίοδο από Μάιο έως Οκτώβριο. Στην Αφρική, τα τελευταία χρόνια ξέσπασαν αρκετές επιδημίες πανώλης στην Κένυα, την Τανζανία, το Ζαΐρ, τη Μοζαμβίκη και την Μποτσουάνα. Στην Ευρώπη δεν έχει εμφανιστεί κρούσμα πανώλης μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Υπολογίζεται ότι σε ολόκληρο τον κόσμο εμφανίζονται περίπου 1.000-6.000 κρούσματα (περίπου 1.500/έτος, κατά μέσο όρο).
Πώς μεταδίδεται
Οι άγριοι και οι οικιακοί ποντικοί θεωρούνται ως οι πιο σημαντικές δεξαμενές πανώλης και περιστασιακά οι σκίουροι, τα κουνέλια και οι γάτες, οι οποίες μάλιστα είναι εξαιρετικά ευαίσθητες στην πανώλη. Οι άνθρωποι γίνονται ξενιστές μετά από δείγμα ψύλλου τρωκτικών, οι οποίοι αποβάλλουν τον μολυσμένο οργανισμό στο δέρμα του ασθενούς κατά τη διάρκεια της απομύζησης αίματος. Ένας άλλος τρόπος έκθεσης είναι κατά την επαφή με άρρωστα ζώα ή με το κρέας τους. Η πανώλη μπορεί να μεταδοθεί από άτομο σε άτομο μόνο εάν ο ασθενής έχει την πνευμονική μορφή της και ο εκτεθειμένος βρίσκεται σε επαφή μαζί του για περισσότερο από μισή ώρα σε απόσταση δύο μέτρων (για παράδειγμα μέσα από το βήχα και το φτάρνισμα).
Τα συμπτώματα της ασθένειας
Η πανώλη χαρακτηρίζεται από πυρετό, ρίγη, κεφαλαλγία, κακουχία, βαριά γενική κατάσταση και λευκοκυττάρωση που εκδηλώνεται με μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες κύριες κλινικές μορφές:
*
Τοπική λεμφαδενίτιδα (βουβωνική πανώλη)
*
Σηψαιμία χωρίς εμφανή λεμφαδενίτιδα (σηψαιμική πανώλη)
*
Πνευμονική πανώλη
*
Φαρυγγίτιδα και τραχηλική λεμφαδενίτιδα
Στη βουβωνική μορφή, το άτομο είναι βαριά άρρωστο με πυρετό, ρίγη και επώδυνους διογκωμένους λεμφαδένες, που συνήθως βρίσκονται στη βουβωνική χώρα.
Στη σηψαιμική μορφή, ο ασθενής έχει υψηλό πυρετό, ρίγη, αδυναμία, πονοκέφαλο και εάν δε χορηγηθούν αντιβιοτικά γρήγορα, η κατάστασή του προχωρεί σε σοκ με χαμηλή αρτηριακή πίεση και τελικά, στο θάνατο. Δεν υπάρχουν διογκωμένοι λεμφαδένες.
Στην πνευμονική μορφή εκτός από τον πυρετό, τα ρίγη και το λήθαργο, οι ασθενείς έχουν βήχα, δύσπνοια και πόνο στο στήθος λόγω της πνευμονίας. Η μορφή αυτή είναι θανατηφόρος, εάν δεν αρχίσει η θεραπεία με αντιβιοτικά μέσα σε μία μέρα. Η πνευμονική μορφή παρατηρείται συχνότερα μετά από αερογενή διασπορά του βακτηρίου της πανώλης. Επίσης, η μορφή αυτή είναι εξαιρετικά μεταδοτική από άνθρωπο σε άνθρωπο, αν μείνει χωρίς θεραπεία.
Με την παρέλευση 48 ωρών σε αντιβιοτική θεραπεία, οι ασθενείς παύουν να είναι
μολυσματικοί.
Ποια είναι η θεραπεία
Όλα τα άτομα που έχουν επιβεβαιωμένα εκτεθεί στην πανώλη πρέπει να λάβουν
προφύλαξη με αντιβιοτικά όπως η δοξυκυκλίνη για εφτά ημέρες τουλάχιστον, μετά την τελευταία επαφή με τον ασθενή ή την αερογενή έκθεση.
Η έγκαιρη θεραπεία με αντιβιοτικά των ατόμων με συμπτώματα πανώλης, μειώνει σημαντικά τη θνητότητα από 50-90% σε λιγότερο από 5%.
Για την ιστορία
Σύμφωνα με την ιστορική αναφορά στην πολιορκία της Κάφφας το 1347, οι Τάταροι πολιορκητές έριχναν με καταπέλτες μέσα στην πόλη, τους νεκρούς από πανούκλα συντρόφους τους για να πλήξουν τον εχθρό τους.
Επίσης, υπάρχουν αναφορές ότι οι Ιάπωνες κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκόσμιου Πολέμου μελέτησαν το μικρόβιο αυτό ως βιολογικό όπλο και πιθανά να το χρησιμοποίησαν εναντίον της Κίνας.
Το άρθρο γράφτηκε από τον Απόστολο Βεΐζη, διευθυντή ιατρικού τμήματος ΓΧΣ
και περιλαμβάνεται στο Blog ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΗΤΙΚΗ
http://night-flights.pblogs.gr
και περιλαμβάνεται στο Blog ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΗΤΙΚΗ
http://night-flights.pblogs.gr
Η ΠΑΝΟΥΚΛΑ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου