ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΓΙΑ ΧΑΡΟΥΜΕΝΑ ΠΑΙΔΙΑ

Μανιφέστο για χαρούμενα παιδιά

Λοιπόν…Το ξυπνητήρι χτυπάει στις 7, στις 8 το αργότερο έχουν φύγει για το σχολείο όπου θα μείνουν μέχρι τις δύο. Ακολουθεί μεσημεριανό, μισή ώρα ξεκούραση, διάβασμα και μετά τα εξωσχολικά. Δευτέρα, Τετάρτη μπαλέτο, Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή πισίνα, Σάββατο πρωί θεατρικό παιχνίδι. Και πάει λέγοντας.Α, να μην ξεχάσω: τα απογεύματα του Σαββατοκύριακου, εάν δεν υπάρχουν κοινωνικές υποχρεώσεις ή αγώνες κολύμβησης, ξεκινάει ο εφιάλτης του διαβάσματος.Και μόνο που μαθαίνω για τα προγράμματα των μεγαλύτερων παιδιών των φίλων μου τρομάζω. «Αυτό είναι που περιμένει την κόρη μου;», σκέφτομαι. Ένας αγώνας ταχύτητας. Με νικητές… μια γενιά από κουρασμένα παιδιά. Πιο ευαίσθητα, πιεσμένα και λιγότερο χαρούμενα. Τα δικά μας παιδιά. Κι εμείς μαζί τους.Αισθάνομαι ανακούφιση που εκείνη δεν έχει μπει ακόμη σ’ αυτό το «λούκι» (όσο για μένα…). Έτσι μπορώ κάπως να ελπίζω ότι θα αντιδράσω, δεν θα αφήσω το ίδιο να της συμβεί στα χρόνια που έρχονται.
Μέσα σε αυτό το κλίμα των εσωτερικών αντιδράσεων, ένα βιβλίο με ακριβώς αυτό το θέμα ήρθε να με καθησυχάσει. «Το μανιφέστο της χαρούμενης παιδικής ηλικίας. Πώς να προστατεύσουμε τα παιδιά μας από τη νοοτροπία του υπερ-γονεϊσμού», του Αγγλου συγγραφέα και δημοσιογράφου Carl Honore (εκδ. Αερόστατο). Είναι ένα καταπληκτικό έργο αναφέρει η Καθημερινή (12/6/2010).
Ένα εγχειρίδιο για γονείς που έχουν αποφασίσει ότι κάτι πρέπει επιτέλους να αλλάξει. Αν αφήναμε τα παιδιά μας να παίζουν πολύ περισσότερο από το να διαβάζουν; Αν ελαττώναμε τις εξωσχολικές δραστηριότητες και βγαίναμε περισσότερες βόλτες στη Φύση για να μυρίσουμε τα λουλούδια και τη βροχή;
«Να βλέπεις μέσα σε έναν κόκκο άμμου ολάκερο τον κόσμο / και τον Παράδεισο μέσα σ’ ένα αγριολούλουδο / Να κρατάς την απεραντοσύνη στην παλάμη του χεριού σου / Και την αιωνιότητα σε μια μόλις ώρα». Κάπως έτσι συνοψίζει την παιδική ηλικία ο Γουίλιαμ Μπλέικ.
Ακολουθώντας τα ίχνη της σκέψης του ο Καρλ Ονορέ (ο οποίος συν τοις άλλοις είναι εμπνευστής του «slow parenting», «του κινήματος των χαλαρών γονιών») ταξίδεψε στα πέρατα του κόσμου για να μιλήσει με ανθρώπους που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στη μεταρρύθμιση ενός τρόπου ζωής και μιας παιδείας που ανατρέφει θλιμμένα παιδιά.Στο Ρέτζιο Εμίλια, μια μικρή πόλη στα βόρεια της Ιταλίας, υπάρχει ένα νηπιαγωγείο πολύ διαφορετικό από τα συνηθισμένα. Δημιούργημα ενός χαρισματικού δασκάλου, του Λόρις Μαλαγκούτσι, ο οποίος μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο μαζί με μια ομάδα παιδαγωγών άρχισε να ανοίγει σχολεία που «θα άλλαζαν την κουλτούρα της παιδικής ηλικίας». Στα νηπιαγωγεία του Ρέτζιο, όπως λέγονται, δεν διδάσκονται ανάγνωση, γραφή και αριθμητικά ούτε υπάρχει προκαθορισμένο πρόγραμμα μαθημάτων.
Αντιθέτως, οι μαθητές μελετούν θέματα ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους. Αν παρατηρήσουν ένα κοπάδι πουλιά στον φθινοπωρινό ουρανό, μπορεί να περάσουν τους επόμενους δύο ή τρεις μήνες μελετώντας τα διαφορετικά είδη. Για φανταστείτε… Το συγκεκριμένο σχολείο στην πόλη Ρέτζιο Εμίλια που επισκέφθηκε ο Καρλ Ονορέ βρίσκεται σε ένα πανέμορφο φυσικό χώρο. Με θέα λιβάδια και αμπελώνες της περιοχής, δίνει στα παιδιά τη δυνατότητα να παίζουν όλη μέρα στον κήπο του γεμάτο τριανταφυλλιές και βότανα.
Ένα ακόμη θαυμαστό παράδειγμα από τα πολλά που εξερεύνησε ο ίδιος ο Ονορέ στα ταξίδια του είναι το Highgate House, το μοναδικό νηπιαγωγείο της φιλελεύθερης μεθόδου Στάινερ, που υπάρχει στο Χονγκ Κονγκ.
Σε ένα κράτος όπου η πρώιμη ακαδημαϊκή εκπαίδευση αντιμετωπίζεται σχεδόν ως φετίχ, υπάρχουν γονείς που τολμούν να στείλουν τα παιδιά τους σε ένα σχολείο όπου κυριαρχεί το παιχνίδι.Από τη μακρινή Κίνα, την Κορέα των Game Boy και την Ιαπωνία του τελικά ανεπιτυχούς yutori (εναλλακτικού εκπαιδευτικού συστήματος) ο Ονορέ μας πηγαίνει σε ένα συναρπαστικό ανά τον κόσμο γύρο σχολείων και μαγαζιών με παιχνίδια (όπως το γνωστό Hamleys στο Λονδίνο και το International Play Association στην Αργεντινή) για να καταλήξει κάπου στη Βόρεια Σκωτία, στο «Secret Garden «(«Μυστικό Κήπο») …
Με την ιδιότητα του πρώτου υπαίθριου νηπιαγωγείου, το σχολείο αποτελεί πρόκληση για πολλά σλόγκαν που αφορούν την παιδική ηλικία. Οπως και άλλα που χρησιμοποιούν τη Φύση για τάξη, το Secret Garden προσφέρει στα παιδιά νέους τρόπους να παίζουν και να κοινωνικοποιούνται. Το συμπέρασμα νομίζω απ’ όλα αυτά είναι πεντακάθαρο. Κι ας μη φτάσουμε ποτέ οι ίδιοι μέχρι το Ρέτζιο Εμίλια ή τη Σκωτία.
Πολλές φορές, εξηγεί ο Καρλ Ονορέ, κάτω από ένα πιεστικό πρόγραμμα κρύβονται οι υπερβολικές γονεϊκές προσδοκίες. Τα κρατάμε απασχολημένα για να μη μπλέξουν με κακές παρέες. Από την άλλη, τα κλείνουμε στο σπίτι για να μην κρυολογήσουν ή χτυπήσουν.Επιπλέον, πρέπει κοινωνικά να κάνουμε ό, τι και οι άλλοι. Αν απλά αφήναμε τα παιδιά μας να ανακαλύψουν ποια είναι χωρίς να τους επιβάλουμε να γίνουν όπως εμείς θέλουμε; Θα είναι ωραίο να κοιτούν πίσω και να θυμούνται μια χαρούμενη παιδική ηλικία. Κι αυτό είναι ένα όνειρο που πρέπει να πραγματοποιηθεί.