The Adventures of Baron Munchausen - Οι περιπέτειες του (μεγαλύτερου ψεύτη όλων των εποχών) Βαρόνου Μινχάουζεν: Από το βιβλίο στον κινηματογράφο (1988)

 

1785

Οι Περιπέτειες του Βαρώνου Μυνχάουζεν

• Ο Ιερώνυμος Καρλ Φρήντριχ βαρώνος φον Μυνχάουζεν (1720-1797)
  
• O Μυνχάουζεν,
  
  
• Οι Περιπέτειες του Βαρώνου Μυνχάουζεν
  

• Previous
• Next

Πρώτη κυκλοφορία του Βαρώνου Μυνχάουζεν! Ο οποίος ήταν υπαρκτό πρόσωπο! Ο Ιερώνυμος Καρλ Φρήντριχ βαρώνος φον Μυνχάουζεν (1720-1797) ήταν γερμανός αριστοκράτης και διαβόητος ψεύτης. Υπηρέτησε στον τσαρικό στρατό και πήρε μέρος σε δύο εκστρατείες εναντίον των Οθωμανών Τούρκων. Επιστρέφοντας στην πατρίδα του άρχισε να διηγείται απίστευτες περιπέτειες, που ξεπερνούσαν κάθε όριο φαντασίας. Ο Ράσπε δημοσιεύει στο Λονδίνο την πρώτη λογοτεχνική εκδοχή των Περιπετειών του Βαρώνου Μυνχάουζεν στη Ρωσσία σε μορφή βιβλίου. Έχει ήδη προηγηθεί μια πρώτη δημοσίευση δεκαεπτά ιστοριών στο περιοδικό Vademecum. Δεν είναι ξεκάθαρο πόσες απ’ αυτές τις ιστορίες βασίζονταν σε πραγματικές περιπέτειες του πραγματικού βαρώνου φον Μυνχάουζεν! Πολλές πάντως αντλούν το υλικό τους σε προφορικές παραδόσεις και θρύλους, που κυκλοφορούσαν αιώνες πριν γεννηθεί ο ίδιος ο φον Μυνχάουζεν. Ένα χρόνο αργότερα η ιστορία θα καθιερωθεί με την γερμανική μετάφραση-διασκευή του Γκότφριντ Αουγκούστ Μπύργκερ, που της δίνει μεγαλύτερη έκταση και την κυκλοφορεί με τον τίτλο «Θαυμαστά ταξίδια σε θάλασσες και στεριές: εκστρατείες κι αστείες περιπέτειες του βαρώνου Μυνχάουζεν». Ο πραγματικός βαρώνος (1720-1797), που ζούσε ακόμα, ενοχλήθηκε πολύ που το όνομά του θεωρήθηκε πια συνώνυμο του μυθομανούς και του ψεύτη. Τα επόμενα χρόνια η ιστορία γνώρισε πολυάριθμες μεταφράσεις και διασκευές σ’ όλον τον κόσμο. Στις αρχές του εικοστού αιώνα ο Μυνχάουζεν αναδείχθηκε και κινηματογραφικός ήρωας. Το 1911 έχουμε την πρώτη βουβή ταινία με τις περιπέτειές του, με την υπογραφή του πρωτοπόρου Ζωρζ Μελιέ, ενώ το 1915 γυρίζει τις Περιπέτειες και ο άγγλος σκηνοθέτης Φλόιντ Μάρτιν Θόρντον. Το 1988 βγαίνει στις αίθουσες η κινηματογραφική εκδοχή του Τέρυ Γκίλιαμ, με τον Τζων Νέβιλ στο ρόλο του βαρώνου. Ο Μυνχάουζεν έχει γίνει κλασσικό εικονογραφημένο, γκράφικ νόβελ, γραμματόσημο, τηλεταινία, διαδικτυακό παιχνίδι ρόλων, παιχνίδι κρυμμένου θησαυρού. Τις περιπέτειές του εικονογράφησαν πολλοί διάσημοι καλλιτέχνες, με σπουδαιότερο ανάμεσά τους τον Γκυστάβ Ντορέ.

Δες εδώ ένα απόσπασμα από την ταινία του Ζωρζ Μελιέ (1911) με τίτλο Το όνειρο του Βαρώνου Μυνχάουζεν: https://www.youtube.com/watch?v=0hN83ykX644

Διαβάστε σχετικά:

Ακούστε κύριοι σοβαροί κι αγέλαστες κοπέλες!
Στους έξυπνους αρέσουνε τα ψέματα κι οι τρέλες.

Εισαγωγή

Αγαπητοί αναγνώστες! Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας γράφτηκε για να βάλει τα πράγματα στη θέση τους. Για να βάλει επιτέλους ένα τέλος στα παραμύθια όλων εκείνων, που ξεστομίζουν το ένα ψέμα μετά το άλλο, το δεύτερο μεγαλύτερο από το πρώτο και σέβας κανένα προς την αλήθεια δεν δείχνουνε. Λένε, λοιπόν, πως είναι οι ιστορίες μου απίστευτες πολύ για να ‘ναι αληθινές κι έφτασαν να διαδίδουν, οι αθεόφοβοι, πως καλά-καλά ούτε εγώ ο ίδιος δεν υπήρξα στ’ αλήθεια!
Πως δεν γεννήθηκα, λέει, ποτέ μου! Και πως οι ιστορίες μου είναι φανταστικές από την πρώτη ίσαμε την τελευταία! Ε, λοιπόν, όχι. Τις ιστορίες αυτές τις έζησα, καθώς κι άλλες πολλές, όπως σας βλέπω και με βλέπετε. Η σεμνότητα και η μετριοφροσύνη μου δεν μ’ άφησαν ως τα τώρα να τις γράψω στο χαρτί. Μα τώρα θα το κάνω. Μόνο και μόνο για να φανεί, ποια είναι η αλήθεια και ποια τα παραμύθια.
Το όνομά μου είναι Ιερώνυμος, βαρώνος Μυνχάουζεν. Γεννήθηκα το 1720 στο Μπόντενβέρντερ, στον πύργο του πατέρα μου. Στα νιάτα μου κατατάχτηκα στο στρατό, μαζί με τ’ αδέρφια μου. Υπηρέτησα στο παλάτι, υπασπιστής του πρίγκηπα Αντώνιου. Το 1738 ταξίδεψα στη Ρωσία, απ’ όπου γύρισα το 1750. Οι ιστορίες, λοιπόν, που θα σας διηγηθώ, είναι αλήθεια από το πρώτο ως το τελευταίο γράμμα τους.

Ιστορίες της πρώτης βραδιάς

Πώς ο βαρώνος Μυνχάουζεν ξεκίνησε χειμώνα για τη Ρωσία, πώς έδεσε το άλογό του στο καμπαναριό, πώς έζεψε έναν λύκο στο έλκυθρό του, πώς γνώρισε τον στρατηγό Σκρμπντάνσκυ.

Δεν ήταν τυχαίο το οτι ξεκίνησα για τη Ρωσία χειμώνα καιρό. Γιατί, βλέπετε, με το μυαλό μου είχα κάνει πολύ σωστά τους λογαριασμούς μου: είχα ακουστά πως οι δρόμοι στα μέρη εκείνα είναι σε άθλια κατάσταση, όλο λάσπες και λακούβες και χαντάκια αναπάντεχα, που εμποδίζουν άλογα και καβαλάρηδες. Σκέφτηκα, λοιπόν, να ταξιδέψω χειμώνα, που το χιόνι σκεπάζει βουνά και κάμπους και δρόμους και μονοπάτια. Και τα κάνει όλα ίσωμα!
Έτσι τ’ αποφάσισα και καβάλα στο άλογό μου πήρα το δρόμο για τον απέραντο παγωμένο Βορρά. Ο τόπος όλος ήταν στρωμένος με χιόνι σκληρό και κάτασπρο και το άλογό μου δεν έτρεχε, καλέ μου αναγνώστη. Όχι. Πετούσε! Πετούσε σαν να είχε φτερά! Σαν τον άνεμο προχωρούσαμε και το χιόνι γινότανε όλο και περισσότερο, τόσο που στο τέλος άρχισα να πιστεύω οτι είχε καταπιεί κυριολεκτικά τη Ρωσία ολόκληρη μ’ όλους τους όμορφους ανθρώπους της: γιατί όσο έφτανε το μάτι μου τίποτα δεν έβλεπα γύρω μου, μόνο χιόνι και χιόνι και πάλι χιόνι.
Οι μέρες περνούσαν και δεν είχα απαντήσει στο δρόμο μου ούτε σπίτι, ούτε δέντρο, ούτε πέτρα μοναχή. Μια ερημιά έβλεπα γύρω μου - κι ας είχε σημειωμένα ο χάρτης μου στα μέρη εκείνα ένα σωρό χωριουδάκια. Δεν ανησυχούσα, πάντως. Ήμουνα παραπάνω κι από βέβαιος πως τραβούσα κατά το βορρά. Γιατί ο ήλιος την ημέρα και τ’ άστρα τη νύχτα δείχνουν πάντα το δρόμο, σ’ όποιον ξέρει τα κατατόπια του ουρανού.
Ξένοιαστος, λοιπόν, συνέχιζα το δρόμο μου κι οι μέρες περνούσαν κι οι νύχτες περνούσαν κι αυτές. Ώσπου η κούραση μας νίκησε, κι εμένα και το άλογό μου. Κι είπα να σταθούμε ένα βράδυ να ξαποστάσουμε. Για καλή μου τύχη βρέθηκε τότε μπροστά μου ένα χοντρό ξύλο, όρθιο μέσα στο χιόνι. Πάνω-πάνω είχε κάτι σαν σιδερένιο καπελάκι. Μα νυσταγμένος όπως ήμουν, δεν κάθισα να το σκεφτώ δεύτερη φορά: έδεσα το άλογό μου γερά κι έπεσα κι εγώ δίπλα του να κοιμηθώ. Τόση ήταν η κούρασή μας, που τα όνειρα μας πήραν πριν προλάβουμε καλά-καλά να κλείσουμε τα μάτια μας. Και παρ’ όλο το κρύο και την παγωνιά, κοιμηθήκαμε, άλογο και καβαλάρης, τον ύπνο του δικαίου.
Εδώ τώρα θα ζητήσω την προσοχή σας, αξιοσέβαστοι αναγνώστες μου: γιατί τόσο βαθύς και γλυκός ήταν ο ύπνος μου, που κοιμόμουνα, κοιμόμουνα, κοιμόμουνα… και δεν έλεγα να ξυπνήσω. Κι αν δεν με ξυπνούσε η καμπάνα της εκκλησίας, μπορεί και να κοιμόμουν ακόμα!
Τα ‘χασα, καθώς καταλαβαίνετε: πού είχε βρεθεί καμπάνα, κι ακόμα περισσότερο, εκκλησία ολόκληρη μέσα στην χιονισμένη ερημιά; Ζαλισμένος ακόμα από τον ύπνο σηκώθηκα… και έμεινα με το στόμα ανοιχτό! Γιατί σ’ άλλον τόπο είχα κοιμηθεί και σ’ άλλον είχα ξυπνήσει. Όπου κι αν ήμουν το περασμένο βράδυ, το πρωί με είχε βρει καταμεσίς στην πλατεία ενός ρώσικου χωριού! Όσο για το άλογό μου, κοίταξα δεξιά, αριστερά, πίσω, μπρος… πουθενά δεν ήταν. Είχε γίνει άφαντο. Ήμουν ολομόναχος στα σκαλιά μιας εκκλησίας. Μόνο ένα χλιμίντρισμα ακουγότανε σιγανό και λυπημένο. Μα όσο κι αν έψαχνα, δεν μπορούσα να καταλάβω από πού ερχόταν.
Τότε με ζύγωσαν οι χωριάτες, με χαιρέτισαν μ’ ευγένεια και σεβασμό πολύ, και με νοήματα μου ‘δειξαν το καμπαναριό της εκκλησίας. Σήκωσα το κεφάλι μου να δω…. και τι νομίζετε πως είδα; Το άλογό μου, κρεμασμένο από το σταυρό του καμπαναριού, να κρέμεται και να κλωτσάει τον αέρα το δύστυχο, μη βρίσκοντας πουθενά να πατήσει και να στηριχτεί![...................................]

ΣΥΝΕΧΙΣΤΕ 

 

Οι Περιπέτειες του Βαρώνου Μυνχάουζεν

******************

Οι περίφημες ιστορίες του Μινχάουζεν, του μεγαλύτερου και διασημότερου ψεύτη όλων των εποχών, εκδόθηκαν για πρώτη φορά το 1785 στην Αγγλία, ανώνυμα, από τον Ρούντολφ Έρικ Ράσπε (1739-1794). Ο ήρωας αυτών των ιστοριών ήταν υπαρκτό πρόσωπο - ο βαρόνος Κάρολος Φρειδερίκος Ιερώνυμος φον Μινχάουζεν (1720-1797), ένας άνθρωπος που το ταλέντο του στην αφήγηση φανταστικών περιπετειών ήταν ευρύτατα γνωστό. 

Η συλλογή των ιστοριών του Ράσπε μεταφράστηκε στα γερμανικά από τον ποιητή Γκόττφριντ Άουγκουστ Μπύργκερ (1747-1794) και εκδόθηκε το 1786. Οι γεμάτες αδιανόητες ψευδολογίες αυτές ιστορίες μετατράπηκαν με την πάροδο του χρόνου σε δημοφιλέστατο λαϊκό ανάγνωσμα. Ειδικά τον 19ο αιώνα ο Μινχάουζεν ήταν κλασικός: σχεδόν δεν περνούσε χρόνος χωρίς να εμφανιστεί κάποια καινούργια έκδοσή του. Πολλοί καλλιτέχνες εμπνεύστηκαν και εικονογράφησαν τις γοητευτικότατες ιστορίες του. Ένας απ αυτούς, ο σπουδαιότερος ίσως, είναι ο Γκουστάβ Ντόρε, που οι εκπληκτικές ξυλογραφίες του κοσμούν αυτή την έκδοση - η μάλλον ξαναδιηγούνται χωρίς λόγια, με την ευγλωττία της εικόνας, τις ιστορίες. Τον 20ό αιώνα οι περιπέτειες του Μινχάουζεν δεν μπορούσαν βέβαια ν' αφήσουν ασυγκίνητη και την καινούργια τέχνη των κινούμενων εικόνων, τον κινηματογράφο.
 

Ο πραγματικός Μινχάουζεν γεννήθηκε στο Ανόβερο. Υπηρέτησε ως μισθοφόρος αξιωματικός του ιππικού στο ρωσικό στρατό, πήρε μέρος στις εκστρατείες του 1740 και του 1741 εναντίον των Τούρκων και αποστρατεύθηκε το 1760. Ύστερα εγκαταστάθηκε στη γενέτειρά του και περνούσε τον καιρό του διηγούμενος σε παρέες φίλων τις περιπέτειες του, που η αχαλίνωτη φαντασία του τις διάνθιζε με τις απίστευτες υπερβολές που τις έκαναν αξιαγάπητες.
Οι ιστορίες του περιφρονούν τους κανόνες της λογικής, υπερβαίνουν τους νόμους της επιστήμης, αδιαφορούν για τα όρια του πιθανού. Τα πάντα μπορούν να συμβούν - και συμβαίνουν. Από τις πρώτες κιόλας σελίδες του βιβλίου, όλα τα γνωστά μας από την εμπειρία πράγματα πάνε περίπατο κι έρχονται τα πάνω κάτω. Βρισκόμαστε πια στο βασίλειο του Μινχάουζεν, σ' ένα μαγικό κόσμο που επαναστατεί ενάντια στην καταπίεση και στην πλήξη της πραγματικότητας και της λογικής. Οι πιο απίθανες τερατολογίες παρουσιάζονται με αθωότητα και αφέλεια σαν τα φυσικότερα πράγματα του κόσμου, και πρέπει να είσαι παιδί, ποιητής ή Μινχάουζεν για ν' αξιωθείς να τα γνωρίσεις. (...) (Από την εισαγωγή της έκδοσης)
Περιεχόμενα
Κεφάλαιο 1
Ταξίδι στη Ρωσία και στην Αγία Πετρούπολη
Κεφάλαιο 2
Κυνηγετικές ιστορίες
Κεφάλαιο 3
Σχετικά με τα σκυλιά και τα άλογα του βαρόνου Μινχάουζεν
Κεφάλαιο 4
Περιπέτειες του βαρόνου Μινχάουζεν στον πόλεμο με τους Τούρκους
Κεφάλαιο 5
Περιπέτειες του βαρόνου Μινχάουζεν κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας του από τους Τούρκους.
Επιστροφή στην πατρίδα
Κεφάλαιο 6
Πρώτη περιπέτεια στην θάλασσα
Κεφάλαιο 7
Δεύτερη περιπέτεια στην θάλασσα
Κεφάλαιο 8
Τρίτη περιπέτεια στην θάλασσα
Κεφάλαιο 9
Τέταρτη περιπέτεια στην θάλασσα
Κεφάλαιο 10
Πέμπτη περιπέτεια στην θάλασσα
Κεφάλαιο 11
Έκτη περιπέτεια στην θάλασσα
Κεφάλαιο 12
Έβδομη περιπέτεια στην θάλασσα, μαζί με την αυθεντική ιστορία της ζωής ενός ακολούθου του βαρόνου, που μετά την αποχώρησή του παίρνει τη θέση του ομιλητή
Κεφάλαιο 13
Η συνέχεια της διήγησης του βαρόνου
Κεφάλαιο 14
Όγδοη περιπέτεια στην θάλασσα
Κεφάλαιο 15
Ένατη περιπέτεια στην θάλασσα
Κεφάλαιο 16
Δέκατη περιπέτεια στην θάλασσα.
Δεύτερο ταξίδι στο φεγγάρι
Κεφάλαιο 17
Ταξίδι μέσα από τη γη και άλλες παράξενες περιπέτειες

 

*************************

Ευρώπη, 18ος αιώνας. Σε μια πόλη που πολιορκείται από τους Τούρκους ένας θίασος παρουσιάζει το παραμύθι με τις περιπέτειες του Μινχάουζεν. Ένας ηλικιωμένος διακόπτει την παράσταση. Διατείνεται ότι είναι ο ίδιος ο βαρόνος και ότι είναι ο μόνος που μπορεί να σώσει την πόλη από τους βομβαρδισμούς. Για να το αποδείξει, φτιάχνει ένα αερόστατο και ξεκινά να βρει τους βοηθούς του... Director: Terry Gilliam Writers: Charles McKeown (screenplay), Terry Gilliam (screenplay) Stars: John Neville, Eric Idle, Sarah Polley

Οι περιπέτειες του βαρώνου Μυνχάουζεν είναι βρετανική ταινία -κωμωδία και περιπέτεια φαντασίας- αμερικανικής παραγωγής του 1988 σε σκηνοθεσία Τέρυ Γκίλιαμ. Βικιπαίδεια

Ημερομηνία κυκλοφορίας: 9 Δεκεμβρίου 1989 (Ελλάδα)

Διευθυντής: Τέρι Γκίλιαμ

Προσαρμογή από: Baron Munchausen's Narrative of His Marvellous Travels and Campaigns in Russia

Πρώτη προβολή: 1988