Ολοκαύτωμα Γιαννιτσών: Η τελευταία μεγάλη θηριωδία των Ναζί
Γερμανοί και ταγματασφαλίτες εκτελούν 112 κατοίκους και καίνε την πόλη
του
Σπύρου Κουζινόπουλου
farosthermaikou.blogspot.com
Στις
14 Σεπτεμβρίου 1944, ενάμιση μόλις μήνα πριν το τέλος της Κατοχής και
την αποχώρηση των Ναζί από την Ελλάδα, συντελέστηκε ένα απίστευτης
αγριότητας Ολοκαύτωμα: Το μακελειό των Γιαννιτσών από τα γερμανικά
στρατεύματα και
τους ταγματασφαλίτες συνεργάτες τους. Μία θηριωδία, η οποία
συμπεριλήφθηκε με τα μελανότερα γράμματα στο βιβλίο των εγκλημάτων που
διέπραξαν
οι χιτλερικοί δήμιοι στη χώρα μας κατά τη μαύρη περίοδο της τριπλής
Κατοχής.
 | |||||
| Ένα απίστευτης θηριωδίας ντοκουμέντο: Οι ναζί βάζουν τα θύματα να σκάψουν το λάκκο τους πριν την εκτέλεση! |
Τα Γιαννιτσά, μαζί με τον Χορτιάτη, την Κλεισούρα
Καστοριάς, το Μεσόβουνο Κοζάνης, το Ασβεστοχώρι, τους Πύργους Εορδαίας, τα Άνω
και Κάτω Κερδύλια, τη Δράμα με τα χωριά της, συνθέτουν ένα ατέλειωτο
μαρτυρολόγιο αλλά και ένα απτό δείγμα της εγκληματικής δραστηριότητας του Γ΄
Ράϊχ στη χώρα μας.
Όλα τα ιστορικά στοιχεία που υπάρχουν και οι μαρτυρίες
επιζώντων που καταγράφτηκαν, συγκλίνουν στην αδιαφιλονίκητη βεβαιότητα ότι η
σφαγή των κατοίκων των Γιαννιτσών από τους Ναζί και τους ελληνόφωνους
συνεργάτες τους, στις 14 Σεπτεμβρίου 1944 και ο εμπρησμός, τέσσερις μέρες
αργότερα, που προκάλεσε την καταστροφή των μισών περίπου κατοικιών της πόλης,
έγινε για να τρομοκρατηθούν οι Γιαννιτσιώτες και οι κάτοικοι των γύρω περιοχών
και να πάψουν να ενισχύουν το κίνημα της Εθνικής Αντίστασης.
Και πράγματι: Στα μαύρα χρόνια της τριπλής φασιστικής
Κατοχής, οι κάτοικοι των Γιαννιτσών και της γύρω περιοχής, συνεχίζοντας τις
λαμπρές παραδόσεις των αγωνιστών του 1821, των Μακεδονομάχων και των μαχητών
του Βάλτου, όχι μόνο δεν έσκυψαν το κεφάλι, αλλά πύκνωσαν τις γραμμές των
ΕΑΜικών αντιστασιακών οργανώσεων, αντιπαλεύοντας τους χιτλερικούς κατακτητές
και τους ελληνόφωνους συνεργάτες τους. Ενώ παράλληλα, έδιναν τη μάχη της
επιβίωσης και ταυτόχρονα ενίσχυαν με κάθε τρόπο τους ηρωϊκούς αντάρτες του ΕΛΑΣ
που δρούσαν στο κοντινό Πάϊκο, στο Καϊμακτσαλάν και στο Βέρμιο.
 |
| Γιαννιτσά |
Οι Ναζί, από τις πρώτες κιόλας μέρες που εισήλθαν στην
πόλη των Γιαννιτσών, τον Απρίλιο του 1941, σε συνεργασία με τους δοσίλογους,
άρχισαν να εφαρμόζουν σκληρά μέτρα σε όλη την περιοχή, με κατασχέσεις,
πλιάτσικο, την καθιέρωση του χαρατσιού της «Δεκάτης» στα αγροτικά προϊόντα, την
καθιέρωση δελτίου τροφίμων, την επιβολή αγγαρείας για πολεμικά έργα, τις
συλλήψεις, τις φυλακίσεις κ.α.
Όπως προκύπτει από τα αρχεία του Ληξιαρχείου, τους
πρώτους κιόλας μήνες της Κατοχής, οι Γερμανοί είχαν κάνει τέσσερις εκτελέσεις
σε διάφορα σημεία οικισμών των Γιαννιτσών. Μεταξύ των εκτελεσμένων, ήταν οι
Γιαννιτσιώτες Θεόφιλος Βακτανίδης και Παναγιώτης Γιαλαμάς που τουφεκίσθηκαν
επειδή κατείχαν όπλα. 1
Βγαίνουν αντάρτες
Μπροστά σ΄αυτή την κατάσταση των διώξεων, δεκάδες στην αρχή και εκατοντάδες στη συνέχεια Γιαννιτσιώτες αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να βγουν αντάρτες στα γειτονικά βουνά, ακολουθούμενοι πολλές φορές από αμούστακα παιδιά, όπως τον ηλικίας 13 μόλις ετών Νίκο Συρίδη, το γενναίο ανταρτόπουλο με το ψευδώνυμο Βενιαμίν.
Αλλά και οι κάτοικοι που παραμένουν στην πόλη τους, δεν
σταματούν τον αγώνα, αλλά με κάθε τρόπο αγωνίζονται για να ανταπεξέλθουν στις
δυσκολίες της ναζιστικής σκλαβιάς.
Όπως διαβάζουμε στην μυστική εφημερίδα Ελευθερία, που εκδίδονταν από την
Παμμακεδονική Επιτροπή του ΕΑΜ και τυπώνονταν κρυφά στο παράνομο τυπογραφείο
που λειτουργούσε στην Ξηροκρήνη Θεσσαλονίκης, «στα Γιαννιτσά, στα μέσα Νοεμβρίου 1943,
πραγματοποιήθηκε το πρώτο αγροτικό συνέδριο της
περιοχής, όπου 200 αντιπρόσωποι με προσοχή συζήτησαν πάνω στα φλέγοντα ζητήματα του αγροτικού κόσμου.
Πάρθηκαν μια σειρά αποφάσεις που θα διεκδικηθούν με επιτροπές και υπομνήματα
προς τη Γενική Διοίκηση Μακεδονίας και στις αρμόδιες υπηρεσίες». 2
 |
| Η φωτογραφία είναι του 1982, όταν μετά την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, έγινε η πρώτη δημόσια εκδήλωση για το Ολοκαύτωμα των Γιαννιτσών (φωτο από το αρχείο Σπ. Κουζινόπουλου) |
Η
υπεράσπιση της σοδειάς
Κάποιες φορές η υπεράσπιση της σοδειάς, από τη ληστεία
που επιχειρούν οι κατακτητές και οι συνεργάτες τους, γίνεται με δυναμικό τρόπο.
Σύμφωνα με νεότερο δημοσίευμα της εφημερίδας του ΕΑΜ Ελευθερία, οι αγρότες της επαρχίας Γιαννιτσών, μετά από προτροπή
των εθνικοαπελευθερωτικών οργανώσεων, έδιωξαν τους εφοριακούς αλλά και άντρες
του Πούλου, όταν πήγαν να εισπράξουν χαράτσι μετά τον αλωνισμό. Με συνέπεια «οι
κατακτητές να μην τολμήσουν να φορολογήσουν την παραγωγή».3
Οι αντιδράσεις κορυφώνονται την άνοιξη και το καλοκαίρι
του 1943, όταν οι γερμανικές αρχές κατοχής προχωρούν στο μέτρο της πολιτικής
επιστράτευσης των Ελλήνων, αλλά και στην επέκταση της βουλγαρικής κατοχής ως
τον Αξιό ποταμό. Με πρωτοβουλία του ΕΑΜ, οργανώνεται στα Γιαννιτσά, στις 12
Ιουλίου 1943 παλλαϊκή συγκέντρωση χιλιάδων λαού, σε ένδειξη διαμαρτυρίας κατά
της σχεδιαζόμενης «πολιτικής επιστράτευσης» για την αποστολή Ελλήνων στο
ανατολικό μέτωπο προκειμένου να ενισχύσουν τα γερμανικά στρατεύματα. Ανάλογες
συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας είχαν πραγματοποιηθεί εκείνη τη μέρα στην Έδεσσα,
την Αριδαία, τη Βέροια, τη Νάουσα και τον Γιδά. 4
 |
| Αφίσα του ΕΑΜ που καλούσε σε συστράτευση κατά των κατακτητών |
Η διαδήλωση
κατά της καθόδου των Βουλγάρων στη Μακεδονία
Δύο μήνες αργότερα, στις 16
Σεπτεμβρίου 1943 ο Δήμος Γιαννιτσών με επικεφαλής το Δήμαρχο, Θωμά Μαγκριώτη
και τη βοήθεια των τοπικών αθλητικών συλλόγων αλλά και των αντιστασιακών
οργανώσεων, διοργανώνουν μεγαλειώδη διαδήλωση στην πόλη και επιδίδουν στο
Γερμανό Φρούραρχο κείμενο διαμαρτυρίας κατά της πρόθεσης των Γερμανών να
παραχωρήσουν την Κεντρική Μακεδονία στους Βουλγάρους. Θορυβημένοι οι
Γερμανοί κατακτητές από εκείνη τη μαζική εκδήλωση διαμαρτυρίας, συλλαμβάνουν
στις 13 Νοεμβρίου 1943, μετά από έφοδο της Μυστικής Αστυνομίας
Στρατού γύρω
στους 100 πολίτες των Γιαννιτσών, τους οποίους μεταφέρουν στο ναζιστικό στρατόπεδο
συγκέντρωσης Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη. 5
 |
| Εφημερίδα Ελευθερία, φύλλο 21, 17 Δεκεμβρίου 1943 (αρχείο Σπ. Κουζινόπουλου) |
Οι Ναζί που ήθελαν πλήρως υποταγμένους τους Έλληνες,
δούλους στην κυριολεξία, προσπαθούν να καταπνίξουν το κίνημα αντίστασης, να
σβήσουν κάθε ελεύθερη φωνή. Στο πλαίσιο αυτό, ήταν και η εκτέλεση, στις 13
Ιανουαρίου 1944, σαράντα πατριωτών που ήταν κρατούμενοι στο στρατόπεδο «Παύλου
Μελά», μεταξύ των οποίων και 13
Γιαννιτσιώτες. Η εφημερίδα του ΕΑΜ Ελευθερία, που κυκλοφορούσε μυστικά και
με μύριους κινδύνους σε όλη την κατεχόμενη από τους Ναζί Μακεδονία, δημοσίευε στην 1η της σελίδα την είδηση της εκτέλεσης αυτών των μαρτύρων και ηρώων: «Όλοι τους έπεσαν
ζητωκραυγάζοντας για την Ελλάδα, καλώντας το λαό στον αγώνα και ζητώντας
εκδίκηση! Όλο το Έθνος, σύσσωμος ο λαός, ας γονατίσει πάνω στο μνήμα των
εθνομαρτύρων και ας ορκισθεί εκδίκηση!». 6
Το ίδιο διάστημα οι Γερμανοί εισβάλουν για πρώτη φορά στο Ελευθεροχώρι
Γιαννιτσών. Επιδίδονται σε πλιάτσικο, αρπάζουν και καταστρέφουν. Στις 23
Μαρτίου 1944 οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους επιστρέφουν, εκτελούν κατοίκους
και πυρπολούν το χωριό. Τα χωριό καίγεται, ο τόπος ερημώνει. Το Ελευθεροχώρι
έδωσε 19 νεκρούς στον αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία.
Συνολικά, στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής,
εκτελέστηκαν από τους χιτλερικούς δημίους, εκτός από τα θύματα του μπλόκου των Γιαννιτσών, άλλοι 52 κάτοικοι του
νομού Πέλλας, από τους οποίους οι 13 ήταν Γιαννιτσιώτες και οι υπόλοιποι από
άλλα χωριά της Πέλλας, ηλικίας 20 ετών ο
νεότερος και 82 ετών ο γηραιότερος.
 |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου