100 χρόνια αμερικανικό νουάρ. Μέρος Α΄. 

 

του Μάρκου Κρητικού

Πηγή:  ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ

 oanagnostis.gr

---

του Μάρκου Κρητικού
Ο συνεργάτης μας και συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας Μάρκος Κρητικός κάνει μια αναδρομή σε 24 σπουδαίους συγγραφείς και σε 24 σπουδαία βιβλία τους που χαρακτήρισαν το αμερικανικό αστυνομικό μυθιστόρημα. Σήμερα δημοσιεουμε το Α΄ Μέρος που καλύπτει την περίοδο 1920- 1969 και αφορά σε 12 κλασικά αστυνομικά μυθιστορήματα.
1ο μέρος 1920-1969

1. Ο κόκκινος θερισμός (1927) – Ντάσιελ Χάμετ

Μετάφραση: Ανδρέας Αποστολίδης
Μεταίχμιο (2017)
σελ. 294
Αφήστε στην άκρη τις ιστορίες μυστηρίου και τους ερασιτέχνες ντετέκτιβ του σαλονιού και υποδεχτείτε το hard-boiled! Πρόκειται για νέο είδος –το σκληρό αμερικάνικο αστυνομικό μυθιστόρημα–, του οποίου η πατρότητα αποδίδεται στον σπουδαίο Ντάσιελ Χάμετ. «Είναι εκείνος που αξίζει το μεγαλύτερο μέρος του επαίνου, αν όχι ολόκληρο…» θα πει ακόμα και ο Ρέιμοντ Τσάντλερ. Γνωρίζοντας ότι ο Κόκκινος θερισμός είναι το πρωτότοκο τέκνο του συγγραφέα, κατανοούμε γιατί το βιβλίο αυτό χαρακτηρίστηκε ορόσημο στην ιστορία της αστυνομικής λογοτεχνίας, ενώ το περιοδικό Time το συμπεριέλαβε στα εκατό καλύτερα αγγλόφωνα μυθιστορήματα του προηγούμενου αιώνα. Ο αρχετυπικός, ανώνυμος ντετέκτιβ του Ηπειρωτικού γραφείου ερευνών –πρόδρομος του Σαμ Σπέιντ, που θα κάνει την παρθενική του εμφάνιση λίγο αργότερα στο θρυλικό Γεράκι της Μάλτας– φτάνει στην αφιλόξενη βιομηχανική πόλη Πόιζονβιλ για να συναντήσει τον εκδότη της τοπικής εφημερίδας, ο οποίος όμως δολοφονείται λίγο πριν το ραντεβού. O ντετέκτιβ αποφασίζει να παραμείνει για να βρει τους ενόχους ακόμα κι αν χρειαστεί να τα βάλει με τις άγριες συμμορίες που λυμαίνονται την πόλη. Ένα εξαιρετικά σκληρό, πολυ-φονικό μυθιστόρημα, με την αλόγιστη βία και την καθολική διαφθορά κοινωνίας και πολιτείας να είναι στο επίκεντρο της ιστορίας.

2. Ο ταχυδρόμος χτυπάει πάντα δυο φορές (1934) – Τζέιμς Κέιν

Μετάφραση: Ιωάννα Καρατζαφέρη
Μεταίχμιο (2018)
σελ. 184
Δεν υπάρχει περίπτωση να είσαι γύρω στα πενήντα και να μη θυμάσαι την ερωτική σκηνή –στο ριμέικ της ταινίας το 1981– του μοναδικού Τζακ Νίκολσον και της αισθησιακής Τζέσικα Λανγκ πάνω στο αλευρωμένο τραπέζι της κουζίνας. Μια εμβληματική ταινία του παγκόσμιου κινηματογράφου που ίσως ξεπέρασε τη φήμη και του ίδιου του βιβλίου. Ο ταχυδρόμος χτυπάει πάντα δυο φορές, το πρώτο μυθιστόρημα του Τζέιμς Κέιν, έγινε αμέσως μπεστ σέλερ, καταφέρνοντας να σοκάρει τη συντηρητική αμερικάνικη κοινωνία. Ο Φρανκ Τσέιμπερς, ένας περιπλανώμενος νεαρός φτάνει στην Καλιφόρνια και πιάνει δουλειά στο εστιατόριο του Έλληνα μετανάστη Νικ Παπαδάκη, ενώ παράλληλα συνδέεται ερωτικά με τη σύζυγό του Κόρα. Τυφλωμένοι από το παράφορο πάθος τους καταστρώνουν ένα σατανικό σχέδιο για να απαλλαγούν από τον Νικ. Ο συγγραφέας, αν και προϊδεάζει τον αναγνώστη για την αδιέξοδη πορεία των ηρώων, με την υπαινικτική γραφή του και την υποδειγματική κατανομή του σασπένς, κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον, ενώ εξαιρετική είναι και η περιγραφή της ζοφερής εικόνας της αμερικάνικης επαρχίας την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης. Ένα πρωτοποριακό για την εποχή του ερωτικό θρίλερ, που σήμερα θεωρείται ένα από τα κλασικά νουάρ μυθιστορήματα της αμερικάνικης λογοτεχνίας του Μεσοπολέμου.

3. High Sierra (1940) – W. R. Burnett

Μετάφραση: Ντίνα Σώτηρα
Μέδουσα (2017)
σελ. 294
O Ρόι Ερλ, το τελευταίο μέλος της συμμορίας του θρυλικού Ντίλινγκερ, αποφυλακίζεται με παρέμβαση ενός ηλικιωμένου γκάνγκστερ, για να αναλάβει το τελευταίο μεγάλο κόλπο, τη ληστεία ενός πολυτελούς ξενοδοχείου στο τουριστικό θέρετρο Τρόπικο Σπρινγκς της Καλιφόρνιας. Αν και το σχέδιο είναι καλά οργανωμένο, οι τριβές μεταξύ των συνεργών και ένας έρωτας εκτός προγράμματος προοιωνίζονται δυσκολίες στην εκτέλεσή του. Ένα ρεαλιστικό αστυνομικό μυθιστόρημα, χωρίς υπερβολές στη δράση και στην εξέλιξη της πλοκής, που εστιάζει στη νουάρ ατμόσφαιρα και στη διχασμένη προσωπικότητα του ήρωα –από τη μια ένας αδίστακτος δολοφόνος που βαδίζει σε δρόμο χωρίς επιστροφή και από την άλλη ένας ευαίσθητος άνθρωπος με συνείδηση που επιθυμεί μια φυσιολογική ζωή–, για να αναδείξει την εσωτερική διαμάχη του καλού με το κακό ως ζήτημα πρωτίστως υπαρξιακό. Το High Sierra μεταφέρθηκε την επόμενη κιόλας χρονιά στον κινηματογράφο και η ομότιτλη ταινία γνώρισε μεγάλη επιτυχία με τον Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ να υποδύεται τον «σκληρό» Ρόι Ερλ, στον πρώτο του πρωταγωνιστικό ρόλο.

4. Η γυναίκα φάντασμα (1942) – Cornell Woolrich

Μετάφραση: Γιάννης Χαραλαμπίδης
Μέδουσα (2016)
σελ. 278
Ο μηχανικός Σκοτ Χέντερσον συλλαμβάνεται για τη δολοφονία της συζύγου του. Μοναδικό του άλλοθι μια μυστήρια γυναίκα που γνωρίζει την ώρα του φόνου σε ένα μπαρ και εν συνεχεία τη συνοδεύει στο θέατρο. Από το σοκ που υφίσταται, αδυνατεί να δώσει μια αξιόπιστη περιγραφή της και παραδόξως κανείς από τους εξεταζόμενους μάρτυρες δεν την έχει δει μαζί του εκείνο το βράδυ. Μοιραία λοιπόν καταδικάζεται σε θάνατο. Η γραμματέας του, ο καλύτερος φίλος του και ένας έμπειρος αστυνομικός –που πιστεύει στην αθωότητά του γιατί «οι ένοχοι είναι πιο έξυπνοι»–, ψάχνουν απεγνωσμένα τη γυναίκα φάντασμα, σε μια ασφυκτική αντίστροφη μέτρηση μέχρι την ημέρα της εκτέλεσης της θανατικής ποινής. Ένα ατμοσφαιρικό νουάρ μυθιστόρημα, με στοιχεία ψυχολογικού θρίλερ, όπου η αγωνία εντείνεται μέσα από τη συνεχή αντιπαράθεση του πραγματικού με το αληθοφανές και κορυφώνεται σε μια εξαιρετικά απρόβλεπτη λύση του μυστηρίου. Η Γυναίκα φάντασμα μεταφέρθηκε δυο χρόνια αργότερα στη μεγάλη οθόνη και σήμερα θεωρείται μια από τις κλασικές ταινίες του νουάρ κινηματογράφου.

100 χρόνια αμερικανικό νουάρ. Μέρος Α΄.