Είναι αλήθεια πιο έξυπνοι οι άθεοι από του πιστούς;

Tvxs.gr| 14 Ιουνίου  2017

Για περισσότερο από μια χιλιετία διάφορες έρευνες και επιστήμονες έχουν κάνει την συσχέτιση ότι οι αθεϊστές τείνουν να είναι πιο έξυπνοι από τους πιστούς. Και φυσικά αυτού του είδους οι μελέτες όπως πάντα βρίσκουν απέναντί τους θερμούς τόσο υποστηρικτές, όσο και πολέμιους.
Η τάση αυτή συνεχίζεται έως και σήμερα και οι ερευνητές μιας νέας μελέτης υποστηρίζουν, σύμφωνα με το Live Science, ότι αυτό συμβαίνει γιατί η θρησκεία είναι ένα ένστικτο και οι άνθρωποι που μπορούν να δρουν χωρίς να βασίζονται στα ένστικτά τους είναι πιο έξυπνοι από αυτούς που αποφασίζουν στηριγμένοι σε αυτά.
Η θεωρία της θρησκείας - ένστικτο δέχεται στον αντίποδα αμφισβήτηση σε φιλοσοφικό επίπεδο καθώς ορισμένοι εκτιμούν ότι ο αθεϊσμός αλλά ακόμη και τα κοσμικά κινήματα βασίζονται εν πολλοίς στην αξιοποίηση παρόμοιων ενστίκτων.
«Η νοημοσύνη - στην ορθολογική επίλυση των προβλημάτων - μπορεί να γίνει κατανοητή ως υπερπήδηση των ενστίκτων. Αν κάποιος το κάνει αυτό είναι διανοητικά περίεργος και άρα ανοιχτός σε μη ενστικτώδεις αντιδράσεις», λέει ο Έντουαρντ Ντάτον, ερευνητής στο Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών Ούλστερ της Βρετανίας.
Από το παρελθόν έως σήμερα 
Ο Ντάτον και ο συνεργάτης του Ντιμίτρι Βαν Ντερ Λίντεν, καθηγητής ψυχολογίας από το Erasmus University του Ρότερνταμ, γράφουν στην μελέτη τους ότι στην κλασική Ελλάδα αλλά και στη Ρώμη παρατηρήθηκε ευρέως ότι «ανόητοι» θεωρούνταν οι θρησκευόμενοι και «σοφοί» οι σκεπτικιστές.
Οι αρχαίοι δεν ήταν οι μόνοι που είδαν αυτό τον συσχετισμό. Μια ομάδα επιστημόνων πραγματοποίησαν μια μετά - ανάλυση με βάση 63 διαφορετικές έρευνες που κατέληγε επίσης στο ότι οι άθεοι είναι πιο έξυπνοι από τους πιστούς. Ο συλλογισμός αυτός ήταν ισχυρότερος μεταξύ των φοιτητών και του ευρύτερου κοινού από ότι μεταξύ των νέων της προ - πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Επίσης ο συλλογισμός αφορούσε περισσότερο τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και λιγότερο τη θρησκευτική συμπεριφορά των ανθρώπων. Η εν λόγω ανάλυση δημοσιεύτηκε το 2013 στο περιοδικό «Personality and Social Psychology Review».
Αλλά γιατί υπάρχει αυτός ο συσχετισμός; Ο Ντούτον άρχισε να ψάχνει την απάντηση, πιστεύοντας ότι η σχέση αυτή υπήρχε επειδή οι άθεοι ήταν πιο λογικοί από τους πιστούς και με βάση τη λογική κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει Θεός. Πρόσφατα όμως άρχισε να αναρωτιέται αν στην πραγματικότητα είχε κάνει λάθος, όπως λέει στο Live Science. Υποστηρίζει μάλιστα ότι βρήκε στοιχεία που δείχνουν ότι η νοημοσύνη συνδέεται θετικά με ορισμένα είδη προκατάληψης.
Για παράδειγμα, μια μελέτη του 2012 που δημοσιεύθηκε στο «Journal of Personality and Social Psychology» έδειχνε ότι οι φοιτητές πολλοί συχνά παίρνουν λάθος αποφάσεις βασισμένες στη λογική χωρίς να το συνειδητοποιούν. Αυτό το λεγόμενο «τυφλό σημείο προκατάληψης» υπάρχει όταν οι άνθρωποι δεν μπορούν να ανιχνεύσουν την προκατάληψη ή τα ελαττώματα στο πλαίσιο της σκέψης τους. «Ένα μεγαλύτερο τυφλό σημείο προκατάληψης συνδέθηκε με τις υψηλότερες γνωστικές ικανότητες», ανέφερε η μελέτη.
Αν οι ευφυείς άνθρωποι είναι λιγότερο πιθανό να αντιληφθούν τη δική τους μεροληψία ή προκατάληψη αυτό σημαίνει ότι είναι λιγότερο λογικοί από ορισμένες απόψεις, υποστηρίζει ο Ντάτον. Άρα λοιπόν γιατί η νοημοσύνη συνδέεται με τον αθεϊσμό; Ο ίδιος και ο συνεργάτης του υποστηρίζουν ότι η θρησκεία είναι ένα ένστικτο και χρειάζεται κανείς τη νοημοσύνη για να ξεπεράσει το ένστικτο.
Βασικό ένστικτο 
Η θεωρία ότι η θρησκεία είναι ένστικτο αποτελεί τροποποίηση μιας ιδέας που είχε αναπτύξει ο Σατόσι Καναζάβα εξελικτικός ψυχολόγος του London School of Economics, ο οποίος δεν συμμετείχε στη νέα μελέτη. Ονομάζεται «υπόθεση της αλληλεπίδρασης Savanna-IQ» και επιχειρεί να εξηγήσει τις διαφορές στη συμπεριφορά και τη στάση μεταξύ των ευφυών και λιγότερο ευφυών ανθρώπων, όπως εξηγεί ο Νάθαν Κόφνας, διδακτορικός φοιτητής της φιλοσοφίας της επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Η υπόθεση βασίζεται σε δύο αξιώσεις εξηγεί ο Κόφνας. «Πρώτον, ότι είμαστε ψυχολογικά προσαρμοσμένοι για να λύνουμε επαναλαμβανόμενα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι πρόγονοί μας, κυνηγοί - συλλέκτες στην αφρικανική σαβάνα. Και δεύτερον αυτή η ‘γενική νοημοσύνη’ (που μετράται με τον δείκτη IQ) εξελίχθηκε για να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τα έκτακτα προβλήματα για τα οποία δεν είχαμε εξελίξει τις αντίστοιχες ψυχολογικές αντιστάσεις».
Τελικά η υπόθεση υπονοεί ότι «οι ευφυείς άνθρωποι θα πρέπει να είναι καλύτεροι από τους λιγότερο ευφυείς στην αντιμετώπιση των εξελικτικών νεωτερισμών, δηλαδή των καταστάσεων και των οντοτήτων που δεν υπήρχαν στο προγονικό περιβάλλον», λέει ο Κόφνας. Οι Ντάτον και Βαν Ντερ Λίντεν τροποποίησαν αυτή τη θεωρία, υποδηλώνοντας ότι η εξελικτική καινοτομία είναι κάτι που αντιτίθεται στα εξελιγμένα ένστικτα.
Φιλοσοφική προσέγγιση 
Σύμφωνα με τον Κόφνας πάντως αυτή η προσέγγιση είναι ενδιαφέρουσα αλλά για να έχει σταθερή βάση θα πρέπει να εξηγηθεί τι ακριβώς εννοούμε με «το θρησκευτικό ένστικτο».
«Οι Ντάτον και Bαν Ντερ Λίντεν προτείνουν ότι αν η θρησκεία έχει μια ενστικτώδη βάση, οι ευφυείς άνθρωποι θα είναι σε θέση να την ξεπεράσουν και να υιοθετήσουν τον αθεϊσμό», υποστηρίζει ο Κόφνας. «Αλλά χωρίς να γνωρίζουμε την ακριβή φύση του θρησκευτικού ενστίκτου δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο ο αθεϊσμός ή τουλάχιστον ορισμένες μορφές του να αξιοποιούν ακριβώς το ίδιο ένστικτο».
Για παράδειγμα, ο συγγραφέας Κρίστοφερ Χίτσενς έκανε τη σκέψη ότι ο κομμουνισμός ήταν μια θρησκεία. Κοσμικά κινήματα, όπως ο βεγκανισμός, συνδέονται με πολλές από τις ίδιες παρορμήσεις και ενδεχομένως «ένστικτα», όπως οι παραδοσιακές θρησκείες, υποστηρίζει ο Κόφνας. Τα θρησκευτικά αλλά και τα μη θρησκευτική κινήματα βασίζονται στην πίστη και αναγνωρίζονται από μια κοινότητα πιστών με ζήλο. «Νομίζω ότι είναι παραπλανητικό να χρησιμοποιείς τον όρο θρησκεία σαν μομφή για ότι δεν σου αρέσει», καταλήγει ο Κόφνας.
Θρησκεία και άγχος
Οι δυο ερευνητές εξέτασαν επίσης τη σχέση μεταξύ ενστίκτου και άγχους, τονίζοντας ότι οι άνθρωποι τείνουν να λειτουργούν με το ένστικτο κατά τη διάρκεια στρεσογόνων καταστάσεων. Για παράδειγμα στρέφονται στη θρησκεία κατά τη διάρκεια μιας εμπειρίας που τους φέρνει κοντά στο θάνατο. Υποστηρίζουν επίσης ότι η νοημοσύνη βοηθά τους ανθρώπους να ξεπερνούν τα ένστικτά τους σε τέτοιες καταστάσεις.
«Αν η θρησκεία είναι πράγματι ένα εξελισσόμενο πεδίο - ένα ένστικτο - τότε η σχέση με αυτή θα αυξηθεί σε περιόδους άγχους, όταν οι άνθρωποι τείνουν να λειτουργούν ενστικτωδώς και υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι αυτό συμβαίνει», λέει ο Ντάτον. «Σημαίνει επίσης ότι η νοημοσύνη μας επιτρέπει να είμαστε σε θέση να αξιολογήσουμε την κατάσταση και τις πιθανές συνέπειες των πράξεών μας».
Ο Ντάτον προσθέτει ότι οι άνθρωποι που είναι σε θέση να δρουν έχοντας ξεπεράσει τα ένστικτά τους είναι πιθανότερα καλύτεροι στην επίλυση προβλημάτων. «Ας υποθέσουμε ότι κάποιος σας ειρωνεύεται, το ένστικτό σας θα σας πει να τον χτυπήσετε στο πρόσωπο. Ένας πιο έξυπνος άνθρωπος θα είναι σε θέση να σταματήσει τον εαυτό του, να μην το κάνει αυτό, να αξιολογήσει την κατάσταση και να λύσει καλύτερα το πρόβλημα, σύμφωνα με αυτά που θέλει».

 ___________________________________________
 

Atheists are more intelligent than religious people, say researchers

New paper sets out to explain negative correlation between faith and intellect found in dozens of past studies

____________________________
 

Πηγή: independent.co.uk


Religious people are less intelligent on average than atheists because faith is an instinct and clever people are better at rising above their instincts, researchers have claimed.
The theory — called the 'Intelligence-Mismatch Association Model' — was proposed by a pair of authors who set out to explain why numerous studies over past decades have found religious people to have lower average intelligence than people who do not believe in a god.
A 2013 analysis by University of Rochester found “a reliable negative relation between intelligence and religiosity” in 53 out of 63 historic studies.
A negative correlation between intelligence and religion makes sense if religion is considered an instinct, and intelligence the ability to rise above one's instincts, say researchers Edward Dutton and Dimitri van der Linden in their new paper published todayWriting for Springer’s journal of Evolutionary Psychological Science, the authors – who are based at the Ulster Institute for Social Research and Rotterdam University respectively – explained their model is based on the ideas of evolutionary psychologist Satoshi Kanazawa.
Mr Kanazawa's 'Savanna-IQ Principles' suggest human behaviour will always be guided by the environment in which their ancestors developed.
Mr Dutton and Mr van der Linden argue in keeping with this that religion should be considered an 'evolved domain' — or instinct.
Rising above instincts is advantageous, they said in a statement, because it helps people to solve problems.
“If religion is an evolved domain then it is an instinct, and intelligence — in rationally solving problems — can be understood as involving overcoming instinct and being intellectually curious and thus open to non-instinctive possibilities,” explained Mr Dutton.
According to the 2013 review, the more intelligent a child is —  even during early years — the more likely it is to turn away from religion.
In old age, above-average-intelligence people are less likely to believe in a god.
Mr Dutton and Mr van der Linden also investigated the link between instinct and stress, and the instinctiveness with which people tend to operate during stressful periods.
They argue that being intelligent helps people during stressful times to weigh up their options and act rationally rather than give in to knee-jerk responses.
“If religion is indeed an evolved domain — an instinct — then it will become heightened at times of stress, when people are inclined to act instinctively, and there is clear evidence for this,” said Mr Dutton.
“It also means that intelligence allows us to able to pause and reason through the situation and the possible consequences of our actions.”
The researchers believe that people who are attracted to the non-instinctive are potentially better problem solvers.
“This is important, because in a changing ecology, the ability to solve problems will become associated with rising above our instincts, rendering us attracted to evolutionary mismatches,” said Mr van der Linden.