ΕΝΑΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΘΗΣΑΥΡΟΣ

Λεξικό 

αρχιτεκτονικής 

ορολογίας

Αν γνωρίζετε ότι η «ακροτεγίδα εποροφίας» είναι το ακραίο δοκάρι ξήλινης στέγης ή είστε σε θέση να περιγράψετε πού ακριβώς βρίσκεται ο άβακας σε ένα Θεοδοσιανό κιονόκρανο, περίφημα. Έχετε εξαιρετικές γνώσεις στην αρχιτεκτονική ορολογία.

Για όλους τους υπόλοιπους το εικονογραφημένο Λεξικό Ορων Βυζαντινής Αρχιτεκτονικής και Γλυπτικής είναι ένα ανεκτίμητο εργαλείο γνώσης, ένας πραγματικός θησαυρός αναφέρει η Ελευθεροτυπία (14/2/2011). Γιατί, πάνω σε σχέδια αρχιτεκτονικών μελών ή σε φωτογραφίες ναών, βωμών, αναγλύφων και γλυπτών επισημαίνει τι ακριβώς εννοεί ο ειδικός όταν αναφέρεται π.χ. σε ένα «ηλιακό μετέωρο» (κάτι σαν μπαλκόνι, όπως βλέπουμε στα παλάτια του Μυστρά) και σε τι διαφέρει από το «ηλιακό δωματηρό» (αυτό που λέμε στα χωριά λιακωτό).

Καταγράφονται περίπου χίλιοι όροι της διεθνούς βιβλιογραφίας. Πρώτα στα ελληνικά και μετά οι αντίστοιχοι όροι και τα συνώνυμά τους σε εννέα γλώσσες: αγγλική, αλβανική, γαλλική, γερμανική, ιταλική, ρουμανική, βουλγαρική, ρωσική και σερβική. Οι γλώσσες επελέγησαν με βάση τις χώρες που διαθέτουν στο έδαφός τους βυζαντινά μνημεία και όπου διδάσκεται η βυζαντινή επιστήμη.

Το λεξικό είναι προϊόν ερευνητικού μόχθου τριών δεκαετιών. Αρχισε να γράφεται το 1981, όταν οι καθηγήτριες Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Σοφία Καλοπίση-Βέρτη και Μαρία Παναγιωτίδη-Κεσίσογλου, που το επιμελήθηκαν, ένιωσαν την ανάγκη να εξηγήσουν στους φοιτητές τους τα αρχιτεκτονικά τμήματα οχυρώσεων, βυζαντινών αρχοντικών, ναών και έργων τέχνης.

Το αποτέλεσμα «θα αποτελέσει σταθμό στο χώρο των βυζαντινών σπουδών», σύμφωνα με το Γάλλο ακαδημαϊκό, καθηγητή του Πανεπιστημίου της Σορβόνης Ζαν-Πιερ Σοντινί. «Θα επιτρέψει στους ειδικούς και στους φοιτητές να κατανοούν καλύτερα τα κείμενα και να αποφεύγουν τις παρανοήσεις που μπορεί να προκληθούν από καθαρά γλωσσικούς λόγους».

Οι δύο βυζαντινολόγοι ανέλαβαν τη σύνταξη του λεξικού γιατί διαπίστωσαν μεγάλες «ελλείψεις σε θέματα ορολογίας στον τομέα της βυζαντινής αρχαιολογίας και τέχνης», όπως τονίζουν. «Σε μια εποχή μάλιστα που η εισβολή της ηλεκτρονικής τεχνολογίας απαιτεί τη διατύπωση όρων με το χαρακτήρα 'κλειδιού' -οι οποίοι πολλές φορές μάλιστα εκφράζονται τελείως συμβολικά- γίνεται ακόμη επιτακτικότερη η ανάγκη διατήρησης του γλωσσικού θησαυρού της ειδικής ορολογίας των εθνικών γλωσσών». Γι' αυτό κάλεσαν κορυφαίους ξένους ειδικούς, καθηγητές πανεπιστημίων, ερευνητές να δώσουν την αντίστοιχη ορολογία στη γλώσσα τους.

Τα σχέδια, που συνοδεύουν κάθε όρο, πολλές φορές δημοσιεύονται για πρώτη φορά και εκπονήθηκαν για το Λεξικό από τους αρχιτέκτονες αναστηλωτές Πέτρο Κουφόπουλο και Μαρίνα Μυριανθέως-Κουφοπούλου. Δεν παίζουν απλά διακοσμητικό ρόλο. Συνοδεύουν κάθε όρο και αντικαθιστούν το ερμηνευτικό κείμενο. Στις 667 σελίδες του λεξικού περιέχονται 835 φωτογραφίες και σχέδια.