Με αφορμή το βιβλίο "Στο ντιβάνι "

Είναι η ψυχανάλυση μία επιστημονική μέθοδος
ικανή να οδηγήσει το πάσχον ψυχικά άτομο στην ανακούφιση
και τελικά στην ίασή του ή μήπως ανήκει στην κατηγορία
των παραϊατρικών "θεραπειών", που το μόνο όφελος που
προσκομίζουν συνδέεται με την τσέπη των "θεραπευτών";
Στο ερώτημα αυτό, κυρίαρχο στους ανθρώπους των σύγχρονων
κοινωνιών, που ταλανίζονται από τις νευρώσεις και
της ψυχώσεις των ασφυκτικών ρυθμών ζωής, έρχεται
να μας απαντήσει ο Ίρβινγκ Γιάλομ, ψυχοθεραπευτής
στο επάγγελμα ο ίδιος και συγγραφέας μερικών από τα πιο
δημοφιλή μυθιστορήματα της εποχής.
Ο Γιάλομ , σε μια εκ βαθέων και αναλυτικότατη εκμυστήρευση
που κάνει στο μυθιστόρημά του με τον τίτλο Στο ντιβάνι
(Lying on the Couch),δε μας κρύβει ότι το επάγγελμα του
ψυχοθεραπευτή, έτσι τουλάχιστον όπως ασκείται στις ΗΠΑ,
βρίσκεται ανάμεσα στα όρια της επιστήμης και του τσαρλατανισμού.
Το αν θα γέρνει προς τη μία ή την άλλη πλευρά,
εξαρτάται από την επιστημονική και ηθική συγκρότηση του
ψυχοθεραπευτή αλλά και μια σειρά από αντικειμενικούς
και υποκειμενικούς παράγοντες, που έχουν να κάνουν
όχι μόνο με τον "αναλυόμενο" ασθενή αλλά και με
τον ψυχαναλυτή ως άνθρωπο με σάρκα και οστά.
Η Ψυχοθεραπεία ως επιστήμη δεν έχει πολλά χρόνια ζωής.
Ο γενάρχης της Σ. Φρόιντ και οι συνοδοιπόροι του
Κ. Γιουνγκ, Ο. Ρανκ, Σ. Φέρεντσι, Β. Ράιχ έδωσαν
μεγάλες μάχες για να την καθιερώσουν ως ισότιμη
δίπλα στην καθαρή ψυχιατρική.
Μόλις το 1910 ιδρύθηκε η Διεθνής Ψυχαναλυτική Ένωση,
η οποία έκτοτε είδε να εγγράφονται στους κόλπους της
μεγάλες προσωπικότητες, όπως ο Κ. Άμπραχαμ, η Άννα Φρόιντ,
η Μέλανι Κλάιν, ο Ε. Τζόουν, ο Ζ. Λακάν κ. α., οι οποίοι
όμως "παρεξέκλιναν" από το δρόμο της ορθοδοξίας
του Φρόιντ και έφτιαξαν τις δικές τους θεωρίες και σχολές.
Παρ' όλα αυτά ο πυρήνας της αρχικής ψυχαναλυτικής θεωρίας
παραμένει: η απώθηση τραυματικών βιωματικών κατάστάσεων
της παιδικής ηλικίας είναι υπεύθυνη για την ψυχοπαθολογία
των ενήλικων ατόμων. Και εκεί στοχεύει ο ψυχαναλυτής, να
βοηθήσει δηλαδή το άτομο να βγάλει στην επιφάνεια όλα τα
κρυμμένα στοιχεία και να συμφιλιωθεί, κατά κάποιον
τρόπο, με τον εαυτό του.
Ο Γιάλομ οικοδομεί ένα μυθιστόρημα που δε διαθέτει
ούτε τη "μαγική τμόσφαιρα" του "Όταν έκλαψε ο Νίτσε"
ούτε τη συγκινησιακή φόρτιση του "Η θεραπεία του
Σοπενάουερ", που διαβάσαμε.
Το Ντιβάνι του είναι ένα βιβλίο που πάσχει
εμφανώς στον τομέα της δραματουργικής "οικονομίας"
του υλικού του , με τρεις , στην ουσία, πρωταγωνιστές,
άφθονους και σχοινοτενείς διαλόγους και , πάνω απ'
όλα, απουσία σχεδόν της δράσης. Όλα μοιάζουν στατικά,
καθηλωμένα στο μυαλό των ηρώων, που κατατρύχονται
συνεχώς από αισθήματα αμφιβολίας γι' αυτό που είναι
και για όσα κάνουν.
Μολαταύτα είναι ένα ενδιαφέρον βιβλίο , γιατί μας μυεί
στον τρόπο με τον οποίο δουλεύουν οι αμερικανοί
ψυχαναλυτές, τις μεθόδους με τις οποίες
προσεγγίζουν τον ψυχικό κόσμο των ασθενών τους,
που όλοι τους είναι εξουθενωμένοι από τις
συνθήκες ζωής που επικρατούν στη σύγχρονη αμερικανική
κοινωνία, όπου κυρίαρχες αξίες είναι το χρήμα και
ο άκρατος ατομικισμός, και δημιουργούν
ένα κουβάρι από ψυχοσυναισθηματικά προβλήματα.
Παράλληλα , κι εδώ βρίσκεται η ουσιαστική αξία του βιβλίου,
ο Γιάλομ δε διστάζει να εμφανίσει δημόσια
το ψυχογράφημα του ίδιου του του κλάδου, ο οποίος
δοκιμάζεται από τα ίδια αισθήματα που οδηγούν τα αγχωμένα
και νευρωτικά άτομα στα ντιβάνια των ψυχαναλυτών.
Οι αμερικανοί ψυχαναλυτές , μας λέει εμμέσως ο Γιάλομ, χρειάζονται
επειγόντως ψυχανάλυση, μια και ο ίδιοι δεν έχουν καταφέρει
να γιατρέψουν τα δικά τους τραύματα.
Αυτό άλλωστε αποδεικνύουν τα άπειρα περιστατικά
παραβίασης της ιατρικής δεοντολογίας ανάμεσα στα μέλη τους
αλλά και η θρυμματισμένη προσωπική τους ζωή, είτε
είναι αυτή οικογενειακή είτε ερωτική.
Διαβάστε το βιβλίο Στο ντιβάνι και θα καταλάβετε τι εννοώ.