Κυριακή, Μαΐου 25, 2025

Οι αβίωτες συνθήκες ζωής στην αρχαία Σπάρτη -Η πόλη ως παράδειγμα προς αποφυγή για κάθε φιλελεύθερο και δημοκράτη πολίτη του καιρού μας

https://www.thoughtco.com/thmb/qPbVdRqmHR0MXjGfc6OMnbER4YY=/750x0/filters:no_upscale():max_bytes(150000):strip_icc()/Hoplite-56aa9fa43df78cf772b4582f.jpg*Θα ήθελες να ζεις  σε μία χώρα ανελεύθερη για τους πολίτες της , που θα λειτουργούσε ως στρατόπεδο εκπαίδευσης , όπου οι πάντες θα ήταν υποταγμένοι στην ιδέα της στρατιωτικής υπεροχής και οι πάντες θα υπάκουαν τυφλά σε αυστηρότατους και παράλογους Νόμους που δεν άλλαζαν ποτέ , την εποπτεία των οποίων θα επέβλεπαν πέντε (5) μαυρόψυχοι και σκληροί σαν πέτρα άνθρωποι, οι έφοροι ή, όπως τους αποκαλεί ο Αριστοτέλης χαρακτηριστικά οι  "ισοτύραννοι" (Πολιτικά, Β΄); 

*Θα ήθελες να ζεις από τα εφτά σου χρόνια εκπαιδευόμενος για να γίνεις στρατιώτης , υποβαλλόμενος δηλαδή σε  ακραία σωματική καταπόνηση, πείνα, σαδιστικές τιμωρίες και ανήκουστες  δοκιμασίες αντοχής;

*Ακόμα χειρότερα, θα ήθελες να σε μετατρέψουν σε έφηβο  σίριαλ κίλερ , που για να έχει δικαίωμα ύπαρξης κανονικού Σπαρτιάτη πολίτη  θα έπρεπε να φέρνει και να πετά στην Αγορά κεφάλια δολοφονημένων ειλώτων (όμορφων και ρωμαλέων), πρώην ελεύθερων ανθρώπων  , που είχαν μεταπέσει σε καθεστώς δουλοπαροικίας και ζούσαν υπό το κράτος του διαρκούς τρόμου;

Κρυπτεία



https://studyabroadingreece.org/wp-content/uploads/2019/05/Helots-illustration-Spartans.jpgΕίλωτες βασανίζονται από τους Σπαρτιάτες σε δημόσια θέα.

*Περίφημη είναι η ακόλουθη φράση του Ισοκράτη , που ως λογικός άνθρωπος , αποδοκίμαζε τη βάρβαρη αγωγή που έδιναν οι Σπαρτιάτες και οι μιμητές τους επηρεάζοντας αρνητικά  το ήθος των πολιτών της  : 

«Ἀλλ' ἡμῶν οὐχ οἷοί τε ἦσαν οἱ πολέμιοι, ἢ κατὰ τοὺς νόμους παιδευθέντες, ἀλλ' οἷοι Σπαρτιάται, ἀπαιδευσίας καὶ ἀγωγῆς ἕνεκα...»

( Οι εχθροί μας δεν ήταν τέτοιοι επειδή είχαν λάβει σωστή παιδεία, αλλά ήταν σαν τους Σπαρτιάτες, εξαιτίας της απαιδευσίας και της άγριας αγωγής τους).
(Ισοκράτης, Πανηγυρικός, 77)

*Θα ήθελες να σε κάνουν να πιστεύεις ότι  ο σκοπός της ζωής σου δεν ήταν η ευτυχία ή η προσωπική καλλιέργεια, ότι το "ανειμέμνως ζην" ήταν τρομερή αμαρτία , και ότι έπρεπε να  γίνεις μια φοβερή πολεμική μηχανή για να υπηρετείς τυφλά τις επιταγές των βάναυσων και άτεγκτων εφόρων της πόλης σε επίπονες και μακρόχρονες  εκστρατείες που σε υποχρέωναν να κάνεις ώς το κατώφλι των γηρατειών σου;


*Θα ήθελες να σιτίζεσαι καθημερινά με ένα αηδιαστικό μαυροζούμι που θα περιείχε αίμα, ξύδι και κρέας

(Μέλας ζωμός)

, ενώ θα θεωρούνταν ένδειξη τρυφηλής ζωής , άρα βαρύτατο αμάρτημα,  το αναίσχυντο θράσος  σου να αλλάξεις φανερά το μενού σου;Τι πάθαινε όποιος δεν ήθελε να φάει μέλανα ζωμό; Τι είχε και ήταν τόσο  αηδιαστικός που πολλοί δεν τον άντεχαν;

*Θα ήθελες η κοινωνία σου να θεωρούσε τις γυναίκες  ως αναπαραγωγικές μηχανές για να γεννούν γερά παιδιά, που θα γίνονταν τυφλά στρατιωτάκια ; Σκέψου πως η  πίεση σε γυναίκες και άντρες για τεκνοποίηση ήταν τόσο μεγάλη , ενώ  η προσωπική βούληση καθόλου  σημαντική, ώστε  όποιος/α ήταν ανύπαντρος/η ή άτεκνος/η,  θεωρούνταν... παρίας  για την σπαρτιατική κοινωνία.

* Επειδή ζεις σε καιρούς άστατους και πονηρούς και ακούς  τις σαγηνευτικές  σειρήνες του ολοκληρωτισμού να μιλούν  για την αναγκαιότητα επιβολής ενός αυστηρού πολιτεύματος , όπου θα επικρατούν ο  Νόμος και η Τάξη κι όχι η Αναρχία , να θυμάσαι ότι ένα τέτοιο αυταρχικό σύστημα εφάρμοσε επί αιώνες η Σπάρτη, αλλά εξαφανίστηκε. Σκόνη και άμμος, τίποτε περισσότερο.Πού είναι τα μνημεία της , πού τα κατάλοιπα του ένδοξου παρελθόντος της;Πού η Ποίηση , πού οι Τραγωδίες και οι Κωμωδίες της, πού η Φιλοσοφία και οι Τέχνες της με προεξέχουσα τη  Γλυπτική;

Για τον Χρυσό Αιώνα της η Αθήνα πέρασε στην αθανασία. Η ακτινοβολία της έθελξε τον Μεγάλο Αλέξανδρο , που τη σεβάστηκε , ενώ η πόλη βρισκόταν νικημένη στα πόδια του. Αντίθετα, η Σπάρτη πέρασε στην κακόφημη αθανασία με την άρνησή της να βοηθήσει τον Αλέξανδρο στην υλοποίηση του ασιατικού οράματός του. 

Δίκαια λοιπόν αφιέρωσε ο στρατηλάτης στην Αθηνά  τις 300 Περσικές ασπίδες  , λάφυρα της νικηφόρας μάχης στον Γρανικό, τονίζοντας   τον πανελλήνιο χαρακτήρα του αγώνα κατά των Περσών , με τη μνημειώδη επιγραφή «Ἀλέξανδρος [ὁ] Φιλίππου καὶ οἱ Ἕλληνες πλὴν Λακεδαιμονίων ἀπὸ τῶν βαρβάρων τῶν τὴν Ἀσίαν κατοικούντων». [Πλούταρχος 16.19].

Και τι ωραία που ειρωνεύεται ποιητικά ο Καβάφης  την κοντοφαλμία των Λακεδαιμονίων απέναντι στον Αλέξανδρο στο έξοχο ποίημά του  :


Στα 200 π.Χ.

 Aλέξανδρος Φιλίππου και οι Έλληνες πλην Λακεδαιμονίων…

Μπορούμε κάλλιστα να φαντασθούμε
πως θ’ αδιαφόρησαν παντάπασι στην Σπάρτη
για την επιγραφήν αυτή… Πλην Λακεδαιμονίων-
μα φυσικά!.. Δεν ήσαν οι Σπαρτιάται
για να τους οδηγούν και για να τους προστάζουν
σαν πολυτίμους υπηρέτας!.. Άλλωστε
μια πανελλήνια εκστρατεία χωρίς
Σπαρτιάτη βασιλέα γι’ αρχηγό
δεν θα τους φαίνονταν πολλής περιωπής.
A βεβαιότατα πλην Λακεδαιμονίων!..

Είναι κι αυτή μια στάσις. Νοιώθεται…

Έτσι, πλην Λακεδαιμονίων στον Γρανικό·
και στην Ισσό μετά· και στην τελειωτική
την μάχη, όπου εσαρώθη ο φοβερός στρατός
που στ’ Άρβηλα συγκέντρωσαν οι Πέρσαι-
που απ’ τ’ Άρβηλα ξεκίνησε για νίκην, κ’ εσαρώθη·

κι απ’ την θαυμάσια πανελλήνιαν εκστρατεία,
την νικηφόρα, την περίλαμπρη,
την περιλάλητη, την δοξασμένη
ως άλλη δεν δοξάσθηκε καμμιά,
την απαράμιλλη- βγήκαμ’ εμείς:
ελληνικός καινούριος κόσμος, μέγας!

Εμείς! οι Aλεξανδρείς, οι Aντιοχείς,
οι Σελευκείς, κ’ οι πολυάριθμοι
επίλοιποι Έλληνες Aιγύπτου και Συρίας,
κ’ οι εν Μηδία, κ’ οι εν Περσίδι, κι όσοι άλλοι!
Με τες εκτεταμένες επικράτειες,
με την ποικίλη δράσι των στοχαστικών προσαρμογών!
Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά
ώς μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ώς τους Ινδούς!

Για Λακεδαιμονίους να μιλούμε τώρα!..

_______________________

* Η άτεγκτη εφαρμογή των Νόμων δεν εγγυάται την προστασία μιας Πολιτείας . Σκέψου αυτό που είπε ο Πλούταρχος τονίζοντας τη ριζική διαφορά της Αθήνας από τη Σπάρτη «Ἡ μὲν γὰρ Λακεδαίμων τὴν εὐνομίαν ἔσχεν, ἡ δὲ Ἀθῆναι τὴν ἐλευθερίαν...». (Πλούταρχος, Βίος Λυκούργου)

Η Σπάρτη μόνο ως πρότυπο ανδρείας μνημονεύεται σήμερα, ενώ η φιλελεύθερη Αθήνα άφησε πίσω της πολιτιστικά έργα παγκόσμιας ακτινοβολίας .

*Μια ανελεύθερη, αγέλαστη,  σκυθρωπή  και εχθρική προς τον ξένο κοινωνία σαν τη Σπαρτιατική κυβερνάται πάντοτε δικτατορικά και  παράγει μόνο μίσος , δάκρυ , πόνο και καταναγκασμό.Αυτήν εκθειάζουν απροκάλυπτα  στις μέρες μας μερικοί κακόβουλοι πολιτικοί και  ολιγάρχες (Τραμπ, Μασκ κ.α,) , ζητούν μάλιστα από τους  τους αφελείς και τους αγράμματους να ...αγωνιστούν για να τη φέρουν ξανά στην επιφάνεια(κινηματική Ακροδεξιά).

* Θυμήσου ότι στο Μεσοπόλεμο όλες οι δικτατορίες  θαύμαζαν ανοιχτά τον "σπαρτιατικό τρόπο οργάνωσης και ζωής" . Ειδικότερα , ο  δικός μας δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς  είχε κηρύξει τον Τρίτο Ελληνικό Πολιτισμό και είχε εξορίσει από τα σχολεία τον Επιτάφιο , που αποτελεί μνημειώδη ύμνο προς τη Δημοκρατία.

*Ειδικότερα , σκέψου ότι αυτό που αγαπούμε , θαυμάζουμε και μελετούμε , στον Αρχαίο Ελληνικό Πολιτισμό , από την κλασική έως και την ελληνιστική περίοδο, δεν έχει να επιδείξει κάτι το σπουδαίο στα γράμματα, τις επιστήμες , τέχνες κ.τλ., που να προέρχεται από τη Σπάρτη. Μόνο οι ανεγκέφαλοι θαυμάζουν τον  τσαμπουκά , τη βαρβαρότητα  και   τον τρόμο που σκορπούσαν αυτοί οι άξεστοι πολεμιστές , εκθειάζοντας  τις πολεμικές τους ικανότητες και δικαιολογώντας τον εθελότυφλο πατριωτισμό τους, τη μυστικοπάθεια και τον απομονωτισμό τους. 

* Όσο υπάρχεις ως άνθρωπος αξιοπρεπής,  να θυμάσαι πόση αξία έχει και για το δικό σου τρόπο  ζωής  η παρακάτω περίφημη ατάκα του Περικλή από τον συγκλονιστικό Επιτάφιο του Θουκυδίδη:

«Φιλοκαλοῦμέν τε γὰρ μετ' εὐτελείας καὶ φιλοσοφοῦμεν ἄνευ μαλακίας· πλούτῳ μᾶλλον χρώμεθα ἢ καυχώμεθα·...»
(Θουκυδίδης, Ιστορίαι 2.40)

Μετάφραση:
Αγαπάμε το ωραίο με απλότητα, αγαπάμε τη σοφία χωρίς να γινόμαστε μαλθακοί· χρησιμοποιούμε τον πλούτο, αλλά δεν καυχιόμαστε γι' αυτόν...


 


https://images-wixmp-ed30a86b8c4ca887773594c2.wixmp.com/f/264498ee-73ce-49d8-8ebc-f1f845fff514/dez7vvt-b4f63d94-7386-4de2-a233-5a618fc5175a.png/v1/fill/w_1280,h_1280,q_80,strp/the_territory_of_sparta_to_c__500_bce_by_undevicesimus_dez7vvt-fullview.jpg?token=eyJ0eXAiOiJKV1QiLCJhbGciOiJIUzI1NiJ9.eyJzdWIiOiJ1cm46YXBwOjdlMGQxODg5ODIyNjQzNzNhNWYwZDQxNWVhMGQyNmUwIiwiaXNzIjoidXJuOmFwcDo3ZTBkMTg4OTgyMjY0MzczYTVmMGQ0MTVlYTBkMjZlMCIsIm9iaiI6W1t7ImhlaWdodCI6Ijw9MTI4MCIsInBhdGgiOiJcL2ZcLzI2NDQ5OGVlLTczY2UtNDlkOC04ZWJjLWYxZjg0NWZmZjUxNFwvZGV6N3Z2dC1iNGY2M2Q5NC03Mzg2LTRkZTItYTIzMy01YTYxOGZjNTE3NWEucG5nIiwid2lkdGgiOiI8PTEyODAifV1dLCJhdWQiOlsidXJuOnNlcnZpY2U6aW1hZ2Uub3BlcmF0aW9ucyJdfQ.GRPxJsoPDa-R8a2BLnwa1BzwvMk1PBOpVghPWMcPvdw


5 λόγοι που δεν θα μπορούσες με τίποτα να ζήσεις στην αρχαία Σπάρτη

Κωνσταντίνος Δέδες

Λίγοι αρχαίοι πολιτισμοί είναι τόσο διάσημοι όσο οι Σπαρτιάτες. Ακόμα και σήμερα, θεωρούνται το αποκορύφωμα της στρατιωτικής ισχύος και της αντρικής δύναμης, χάρη στην ταινία 300.

Ωστόσο, προκειμένου να γίνουν το τρομακτικό στρατιωτικό κράτος που ήταν, οι Σπαρτιάτες εφάρμοσαν ένα βάναυσο σύστημα τιμωρίας, τόσο για όσους γεννήθηκαν ελεύθεροι όσο και για όσους ήταν σκλάβοι.

Μέσα στη Σπάρτη, οι ελεύθεροι νέοι άντρες περνούσαν από το λεγόμενο αγώγι, ένα ιδιαίτερα σκληρό πρόγραμμα εκπαίδευσης. Για τους δούλους τους, η πειθαρχία – και η ζωή γενικότερα – ήταν συχνά σκληρή.

Με λίγα λόγια, όχι, δεν θα ήθελες με τίποτα να μεγαλώσεις στην αρχαία Σπάρτη. Γιατί το λέμε αυτό;

Οι νεαροί άντρες σκότωναν είλωτες

Οι Σπαρτιάτες έπαιρναν εξαιρετικά αυστηρά μέτρα για να κρατήσουν τους είλωτες υπό αυστηρό έλεγχο. Δεν προκαλεί έκπληξη ότι οι νεαροί άντρες που βρίσκονταν σε στρατιωτική εκπαίδευση έπαιζαν βασικό ρόλο σε αυτές τις προσπάθειες. Συχνά οργανώνονταν σε ομάδες οι οποίες λειτουργούσαν ουσιαστικά ως μια μυστική αστυνομία.

Οι πιο υποσχόμενοι νεαροί πολεμιστές λάμβαναν ένα μαχαίρι και αφήνονταν ελεύθεροι με σκοπό να σκοτώσουν οποιονδήποτε είλωτα συναντούσαν. Ήταν ένας ακόμα βίαιος τρόπος με τον οποίο οι Σπαρτιάτες διασφάλιζαν όχι μόνο ότι δημιουργούσαν μια τάξη ανθρώπων πλήρως αφιερωμένη στη βία, αλλά και ότι οι «κατώτεροί» τους θα έμεναν στη θέση που τους είχε επιβληθεί.

Φέρονταν στους σκλάβους τους με εξαιρετική σκληρότητα

Για τους Σπαρτιάτες δεν ήταν αρκετό να κρατούν τους είλωτες σε μια διαρκή κατάσταση υποταγής και δουλείας. Έπρεπε επίσης να τους υπενθυμίζουν συνεχώς την κατώτερη θέση τους. Για τον σκοπό αυτό, συχνά τους ανάγκαζαν να μεθούν και να φέρονται σαν γελοίοι. Αυτή η πρακτική λειτουργούσε και ως μάθημα για τους νεαρούς ελεύθερους Σπαρτιάτες, προειδοποιώντας τους για τους κινδύνους της υπερβολής.

Οι Σπαρτιάτες δεν δίσταζαν επίσης να σκοτώνουν τους είλωτες (όπως γράψαμε και παραπάνω), συχνά για μικρές παραβάσεις ή απλώς επειδή ήταν πολύ ικανοί, δυνατοί ή έξυπνοι – χαρακτηριστικά που θεωρούνταν επικίνδυνα.[.........................................]


5 λόγοι που δεν θα μπορούσες με τίποτα να ζήσεις στην αρχαία Σπάρτη ...


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Εξαρτήσεις: Από το λάβδανο στον ηλεκτρονικό τζόγο. | Η Μ. Κατσίμη συζητά με τον Θ. Παπαρρηγόπουλο

Η  δημοσιογράφος Μαριλένα Κατσίμη συναντά τον Θωμά Παπαρρηγόπουλο, καθηγητή Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, και συν...