Το βλέμμα, το έγκλημα και η πόλη
σε τρεις ταινίες του Άλφρεντ Χίτσκοκ
The Art of Crime/Τεύχος Νοεμβρίου 2023
theartofcrime.gr
Είναι όλα εδώ: Το ιδανικό ζευγάρι δίπλα στο παράθυρο, εκείνη με μια
αδιόρατη προσμονή, εκείνος με το μπλαζέ, απλανές του βλέμμα. Απέναντι,
μια σειρά από παράθυρα-οθόνες που εκθέτουν τις ετερόκλητες ζωές των
ενοίκων. Η ανθρώπινη κωμωδία σ’ ένα στατικό θεατρικό σκηνικό, λίγο πριν
το διαταράξει η κινηματογραφική μηχανή του Άλφρεντ Χίτσκοκ. Ο
μικρόκοσμος μιας ειδυλλιακής καθημερινότητας, λίγο πριν τον διαπεράσει
το αδιάκριτο βλέμμα (και ο τηλεφακός) του Τζέιμς Στιούαρτ,
αποκαλύπτοντας τη σκηνή του εγκλήματος στην καρδιά της αστικής ζωής.
Κάπως έτσι ο «Σιωπηλός μάρτυς» (Rear Window, 1954) έγινε μια ταινία-ορόσημο πάνω στο ίδιο το σινεμά, στο τι σημαίνει «να καταναλώνεις εικόνες στο σκοτάδι (σαν αμαρτίες)» (Σερζ Ντανέ)· και μαζί μια ταινία-ντοκουμέντο για τις περιπέτειες του βλέμματος στις λαμπερές όσο και ζοφερές πτυχές της μοντέρνας πόλης.
Κώστας Λιβιεράτος
Η λαμπερή όσο και ζοφερή εμπειρία της μοντέρνας πόλης έχει αποτυπωθεί σε έργα μυθοπλασίας καλύτερα συνήθως απ’ ό,τι σε πολεοδομικές μελέτες. Μάλιστα ο ρόλος του βλέμματος, ιδιαίτερα κρίσιμος γι’ αυτή την εμπειρία, έχει βρει ένα προνομιακό πεδίο ανάδειξης στον κινηματογράφο και στην ικανότητά του να εμπλέκει τον θεατή «σ’ ένα μηχανισμό βλεμμάτων, μια περιπέτεια της όρασης και της ακοής».[1] Σε μια εποχή όπου η σχέση των ανθρώπων με τον αστικό χώρο μεταλλάσσεται ριζικά (από τα αχανή προάστια μέχρι τον ψηφιακό κόσμο), ορισμένες ταινίες του περασμένου αιώνα δεν συνιστούν απλώς ευκαιρίες νοσταλγικής αναδρομής αλλά αληθινά ντοκουμέντα για τη μοντέρνα αστική ζωή και τις όποιες επιβιώσεις της.
Οι τρεις ταινίες του Άλφρεντ Χίτσκοκ που εξετάζονται συνοπτικά εδώ –Θηλειά, Σιωπηλός μάρτυς, Δεσμώτης του ιλίγγου (βλ. περιλήψεις τους στις σημειώσεις)– φωτίζουν διακριτικά τα ζητήματα της πόλης, χωρίς να τα φέρνουν στο προσκήνιο, αλλά και χωρίς να τα διεκπεραιώνουν συμβατικά ως ουδέτερο υπόβαθρο της δράσης. Το πλεονέκτημα του συνδυασμού τους είναι ότι εκτυλίσσονται σε τρεις διαφορετικές κλίμακες του χώρου –εσωτερικό διαμερίσματος, ακάλυπτος οικοδομικού τετραγώνου, μητροπολιτικό κέντρο– στις οποίες εγγράφεται κάθε φορά η παρουσία της πόλης, μέσα από μια ανταλλαγή βλεμμάτων με κεντρική πηγή τον πρωταγωνιστή (τον οποίο μάλιστα παίζει σε όλες ο ίδιος ηθοποιός, ο Τζέιμς Στιούαρτ). «Ταινίες μυστηρίου» ή «αστυνομικές», αλλά και «δραματικές» και «κοινωνικές», προσφέρουν έτσι μια επιτομή των αμφιλεγόμενων παραστάσεων της αμερικανικής μεγαλούπολης γύρω στα μέσα του 20ού αιώνα.[2]
[.................................]
Το βλέμμα, το έγκλημα και η πόλη σε τρεις ταινίες του Άλφρεντ Χίτσκοκ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου