Όλβιος όστις ιστορίης έσχε μάθησιν (Ευριπίδης)...

Ευριπίδης: «῎Ολβιος, ὅστις τῆς ἱστορίας ἔσχε μάθησιν».

Ευριπίδης (485 π.Χ. – 406 π.Χ.),

Απόσπασμα 910 από τη χαμένη τραγωδία του Ευριπίδη  Αντιόπη

ὄλβιος ὅστις τῆς ἱστορίας

ἔσχε μάθησιν

μήτε πολιτῶν ἐπὶ πημοσύνην

μήτ’ εἰς ἀδίκους πράξεις ὁρμῶν,

ἀλλ’ ἀθανάτου καθορῶν φύσεως

κόσμον ἀγήρων, πῇ τε συνέστη

καὶ ὅπῃ καιὶ ὅπως.

τοῖς δὲ τοιούτους οὐδέποτ’ αἰσχρῶν

ἔργων μελέδημα προσίζει.

 

ΑΠΟΔΟΣΗ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ

 

Πραγματικά πλούσιος είναι εκείνος που διδάχθηκε πώς να ερευνά συστηματικά

τον κόσμο, χωρίς να επιδιώκει τη συμφορά των συμπολιτών του και χωρίς

να επιδίδεται σε άδικες πράξεις, αλλά συλλαμβάνοντας με την νόησή του 

την αγέραστη κοσμική τάξη της αθάνατης φύσης, 

με ποιον τρόπο αυτή δημιουργήθηκε

και για ποιον σκοπό και πώς ακριβώς.

Στο μυαλό τέτοιου είδους ανθρώπων

ποτέ δεν υπάρχει  η μέριμνα για

αισχρές πράξεις.

******************************

 

«Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο» του The Trivialist (κριτική) – Όταν η Ιστορία της Ευρώπης γίνεται διασκεδαστική

Για το βιβλίο «Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο» του The Trivialist (εκδ. Διόπτρα). Κεντρική εικόνα: τμήμα από τον πίνακα του Τιτσιάνο «Η αρπαγή της Ευρώπης» (© Wikipedia). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος 

ΠΗΓΗ: BOOKPRESS.GR

Είναι Γηραιά, δεν χωράει αμφιβολία. Μια ήπειρος που δημιούργησε και συνεχίζει να δημιουργεί κάποιες από τις βασικές ιστορικές ταλαντώσεις αυτού του κόσμου. Για αιώνες η Ευρώπη αποτέλεσε το κέντρο του σύμπαντος κόσμου. Αυτόν γνωρίζαμε, αυτόν εμπιστευόμασταν (ενίοτε!).

Υπάρχει, άραγε, δυνατότητα να δει κανείς με συνοπτικό, πλην ουσιώδη, τρόπο τα βασικά πρόσωπα, τις καταστάσεις ή τα γεγονότα που καθόρισαν την πορεία της Ευρώπης και στις μέρες μας αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των καταγωγικών πηγών της; 

Το βιβλίο του γνωστού για την έντονη παρουσία του στα κοινωνικά δίκτυα, The Trivialist, Από τον βασιλιά Θάνατο στον βασιλιά Ήλιο (εκδ. Διόπτρα) μπορεί να αποτελέσει ένα πρώτο -βασικό- ερέθισμα για να στοχαστεί κανείς γύρω από τη μακρά, επίπονη, πλην πάντα ενδιαφέρουσα ιστορία της… γραίας Ευρώπης.

Προφανώς ένα βιβλίο που αριθμεί διακόσιες κάτι σελίδες δεν έχει τη φιλοδοξία να μιλήσει για τα πάντα και με πάσα λεπτομέρεια. Θα ήταν συγγραφικό άτοπο και επιστημονικά έωλο. Από την άλλη, τούτο το βιβλίο δεν είναι ένα απλό πέρασμα (εν είδει πασπαλίσματος) στα διατρεχόμενα της ευρωπαϊκής ιστορίας.

Μικρές «τζούρες» Ιστορίας 

Ο στόχος του The Trivialist είναι να τονώσει το ενδιαφέρον προσφέροντας μικρές «τζούρες» ιστορίας, να καταδείξει πως, τελικά, τίποτα δεν είναι αποτέλεσμα (και μόνο) τυχαιότητας και ότι αυτό που ονομάζουμε σήμερα Ευρώπη είναι ένας τόπος που αρκετές φορές αναπτύχθηκε δημιουργικά, ενώ σε άλλες σημείωσε εμφανή σημάδια κόπωσης και οπισθοχώρησης.

Το βιβλίο με γραφή εύγλωττη, συχνά περιπαιχτική, αλλά ποτέ αδιάφορη ή γεμάτη στείρα επιστημοσύνη, μάς κάνει κοινωνούς των μεγάλων γεγονότων που καθόρισαν την περίοδο από τον 14ο αιώνα έως τον 17ο − τρεις αιώνες και κάτι «βαριάς» ιστορίας δεν το λες και μικρό κατόρθωμα.

Η μίξη των ιστορικών γεγονότων με τα πρόσωπα που όρισαν τις εξελίξεις (άλλοτε αρνητικά κι άλλοτε θετικά) λειτουργεί επ’ ωφελεία της ανάπτυξης του βιβλίου, αλλά και της πρόσδεσης του αναγνώστη με το αντικείμενο έρευνας.

Η μίξη των ιστορικών γεγονότων με τα πρόσωπα που όρισαν τις εξελίξεις (άλλοτε αρνητικά κι άλλοτε θετικά) λειτουργεί επ’ ωφελεία της ανάπτυξης του βιβλίου, αλλά και της πρόσδεσης του αναγνώστη με το αντικείμενο έρευνας.

Ναι, δεν χρειάζεται να είναι κανείς πλήρης γνώστης της ιστορίας της Ευρώπης. Ούτε, φυσικά, κάποιος σπάνιος ρέκτης που παίζει στα δάχτυλα πρόσωπα και καταστάσεις. Το βιβλίο μπορεί να διαβαστεί από τον οποιοδήποτε έχει απορίες για το τι ακριβώς μάς κρύβει το απώτατο παρελθόν, αλλά ποια γεγονότα γνωρίζουμε λανθασμένο ή με μερικό τρόπο.

Και τι δεν έχει να μας προσφέρει ο «αγρός» της Ευρώπης μεταξύ Μεσαίωνα και Αναγέννησης.

Ο The Trivialist γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη, μεγάλωσε στην Αθήνα και αργότερα βρέθηκε στην Αγγλία για να σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες. Συνέχισε σπουδάζοντας Ευρωπαϊκό Πολιτισμό, κάνοντας μεταπτυχιακό στη Φιλοσοφία και στις Τέχνες. Το 2020, ξεκίνησε να επικοινωνεί στα social media τα ενδιαφέροντά του, γιατί, όπως έκρινε, τα καθημερινά σχόλια από αγνώστους ήταν ό,τι καταλληλότερο για τη σταθερότητα της ψυχικής του υγείας. Παράλληλα, επισκέπτεται σχολεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα για να μεταλαμπαδεύσει σε ανυποψίαστες ψυχές το πάθος του για την ιστορία και τον ανθρώπινο πολιτισμό. Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας είναι το πρώτο του συγγραφικό εγχείρημα.

Την πανούκλα, αλλά και το κυνήγι των μαγισσών. Αυτοκράτορες που είχαν παράξενες συνήθειες. Προύχοντες με αχαλίνωτα ερωτικά πάθη. Άπληστοι θαλασσοπόροι που για χάρη του εμπορίου (ακόμη και των μπαχαρικών), ανακάλυψαν νέους τόπους. Κληρικοί που δρούσαν παρασκηνιακά και δεν δίσταζαν να αφαιρέσουν ζωές (…πολλές ζωές) στο όνομα της καθαρότητας της πίστης.

Από την άλλη, η περίοδος της Αναγέννησης, του Μποττιτσέλι, του Μιχαήλ Άγγελου, του Τζορντάνο Μπρούνο, του Γαλιλαίου και τόσο άλλων φυσιογνωμιών δίνουν ένα ιδιαίτερο -πιο προσωπικό- αφήγημα στην εξέλιξη της ιστορίας.

Έντεκα συν μια ιστορίες

Το εγχείρημα του The Trivialist περιλαμβάνει έντεκα συν μια ιστορίες της Ευρώπης, οι οποίες όμως, σε αντίθεση με τα βαριά κιτάπια της Ιστορίας που τα φανταζόμαστε σκονισμένα σε κάποια παλαιά βιβλιοθήκη, εδώ αποκτούν σφρίγος, ενδιαφέρον, ορισμένες φορές ξέφρενο χιούμορ, αλλά και την απαραίτητη πληροφορία για να κατανοηθεί τι ακριβώς συνέβη, πότε και για ποιους αιτιώδεις λόγους.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, μεταξύ πολλών άλλων ιστοριών, παρουσιάζει η περίοδος που ο Βασιλιάς Ήλιος (Λουδοβίκος ΙΔ’) αναλαμβάνει τις τύχες της Γαλλίας και ανακράζει το περιβόητο «Το κράτος είμαι εγώ!».

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, μεταξύ πολλών άλλων ιστοριών, παρουσιάζει η περίοδος που ο Βασιλιάς Ήλιος (Λουδοβίκος ΙΔ’) αναλαμβάνει τις τύχες της Γαλλίας και ανακράζει το περιβόητο «Το κράτος είμαι εγώ!».

Μια εντελώς αντιφατική και απολυταρχική φυσιογνωμία αυτοκράτορα που επί ημερών του αναγέρθηκε το Παλάτι στις Βερσαλλίες. Σημείο συνάντησης πολιτικών, κοινωνικών, αλλά και ερωτικών δυνάμεων που καθόρισαν, εν πολλοίς, τις τύχες της χώρας εκείνα τα χρόνια.

Το βιβλίο εκκινεί με τη «μαύρη» σπορά του θανάτου που ενέσκηψε στην Ευρώπη με την πανώλη και ολοκληρώνεται με τον καταστροφικό σεισμό στη Λισαβόνα το 1775 (8,5 ρίχτερ) που προκάλεσε ανυπολόγιστες ζημιές στην πόλη, ενώ σκοτώθηκε το 1/5 του πληθυσμού της πορτογαλικής πρωτεύουσας.

Εκ πρώτης όψεως αυτά τα δύο σφοδρά γεγονότα δεν έχουν άμεση σχέση μεταξύ τους. Πλην, ίσως, του αυταπόδεικτου συμπεράσματος ότι ο άνθρωπος (όσο κι αν πιστεύει το αντίθετο) δεν μπορεί να ελέγξει τα πάντα. Σίγουρα όχι τις βουλές της φύσης.

Κι όμως, ενώ στην περίπτωση της πανούκλας η εξήγηση που δόθηκε από τους συγκαιρινούς ήταν εξόχως ανορθολογική (εμβαπτισμένη στις δεισιδαιμονίες, τη θρησκοληψία και την άγνοια), στην δεύτερη, με την επίρρωση του πρωθυπουργού Σεμπαστιάο ντε Μέλο, ακολουθήθηκε μια ορθή πολιτική ρεαλισμού με σκοπό την αναστύλωση της πόλης και την επούλωση των πληγών.

Ο χαρισματικός Ντε Μέλο ανέδειξε μια άλλου τύπου διακυβέρνηση, πρωτόφαντη για τα ευρωπαϊκά χρονικά. Θα έλεγε κανείς πως υπήρξε ένας από τους πρώτους τεχνοκράτες πολιτικούς που στήριξαν την εξουσία τους σε λογικές αποφάσεις κι όχι σε κληρονομικά δικαιώματα και δολοπλοκίες στα άδυτα κάποιου παλατιού. Μια νέα εποχή μόλις είχε ξεκινήσει για την Ευρώπη.

---

^＊Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Το νέο του μυθιστόρημα «Σαν Νορμάλ» θα κυκλοφορήσει στις 12 Μαρτίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.