Καλεσμένος ο Συγγραφέας και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Ηλίας Κολοβός, που μιλά για το εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο του
Στους καιρούς των σουλτάνων
(Οι κοινωνίες της ελληνικής χερσονήσου υπό οθωμανική κυριαρχία (14ος-19ος αιώνας)
« Στο βιβλίο αυτό επιχειρείται μια ανασύνθεση της πολύμορφης ιστορίας των κοινωνιών της ελληνικής χερσονήσου κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στη διάρκεια σχεδόν μισής χιλιετίας. Στόχος μας είναι να αφηγηθούμε την ιστορία όχι απλώς της χωρικής ενότητας του νοτιότερου άκρου των Βαλκανίων, τεμνόμενης με το Αιγαίο, το Ιόνιο και τη Μεσόγειο θάλασσα, αλλά της ιστορίας ποικίλων και διαφορετικών τόπων και χώρων που συγκροτούνταν και αποσυνθέτονταν, συστέλλονταν και διαστέλλονταν ως κοινωνικές κατασκευές μέσα στον ιστορικό χρόνο.
Στις σελίδες του βιβλίου διατρέχει κανείς στιγμιότυπα από τα πρώτα χρόνια των οθωμανικών κατακτήσεων (ένας γάμος έξω από τη Σηλυμβρία, ένας σεισμός στη Θράκη ένας απρόσμενος εχθρός: η πανώλη, ο δρόμος για τη Δύση), που θα φέρουν τους Οθωμανούς σουλτάνους στο προσκήνιο της ιστορίας στην ίδια την Κωνσταντινούπολη, το Gotham City των Οθωμανών, στη Θεσσαλονίκη, την εβραϊκή μεγαλούπολη των οθωμανικών Βαλκανίων, αλλά και στην Αθήνα, την «πρωτεύουσα» από άποψη πληθυσμού πόλη στο νοτιότερο τμήμα της ελληνικής χερσονήσου.
Αφού εξετάσουμε τις πόλεις, τις κωμοπόλεις, τα φρούρια και τα κάστρα, το δίκτυο της αυτοκρατορικής κατασκευής, του χώρου, θα εισέλθουμε και στους κόσμους της υπαίθρου, εστιάζοντας τόσο στην κοινή συνισταμένη της γεωργίας όσο και στην ποικιλομορφία των εκμεταλλεύσεων.
Για τον επόμενο αιώνα, ακολουθούμε τα βήματα και τον καλπασμό του Ελβιά Τσελεμπή, παθιασμένου «ταξιδιώτη του κόσμου» (seyyah-i alem) της επικράτειας των Οθωμανών σουλτάνων, στις περιηγήσεις του στην ελληνική χερσόνησο μεταξύ των ετών 1668-1671.
Τέλος, οι εξελίξεις του 18ου αιώνα στις υπό οθωμανική κυριαρχία κοινωνίες εξετάζονται με άξονα ένα ελληνικό βιβλίο της εποχής του Διαφωτισμού, τη Γεωγραφία Νεωτερική, που κυκλοφόρησε στη Βιέννη το 1791, τρία χρόνια μετά τη Γαλλική Επανάσταση. Τα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας ήταν μια εποχή μεγάλων κρίσεων και μετασχηματισμών που δεν μπορούν να περιγραφούν με την αξιολογική ερμηνεία μιας ιδιαίτερης «παρακμής» των Οθωμανών, όπως υποστηριζόταν στην παλαιότερη ιστοριογραφία. Επιχειρούμε εδώ την ερμηνεία της ιστορικής αυτής περιόδου αποφεύγοντας τον εξαιρετισμό και εντάσσοντας την ελληνική χερσόνησο στο ευρύτερο πλαίσιο των κρίσεων και μετασχηματισμών στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, τη Μεσόγειο, την Ευρώπη και τον κόσμο». [Από το εξώφυλλο του βιβλίου]
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ1. ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ «ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΤΗΣ ΑΛΩΣΕΩΣ ΧΡΟΝΟΝ» (feth-i hakaniden beru)
Ένας γάμος έξω από τη Σηλυμβρία
Ένας απρόσμενος εχθρός: η πανώλη
Ένας σεισμός στη Θράκη
Ο δρόμος για τη Δύση
Οι σουλτάνοι στο προσκήνιο
Συμπερασματικά
2. ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΟΥΛΕΪΜΑΝ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΠΡΕΠΗ
- Πόλεις, κωμοπόλεις, φρούρια και κάστρα στην ελληνική χερσόνησο: το δίκτυο της οθωμανικής αυτοκρατορικής κατασκευής του χώρου
Κωνσταντινούπολη, το Gotham City των Οθωμανών
Θεσσαλονίκη, η εβραϊκή μεγαλούπολη των οθωμανικών Βαλκανίων
Μακεδονία και Θράκη: κατά μήκος της Εγνατίας οδού στο σαντζάκι του Πασά
Οι πόλεις της τουρκομουσουλμανικής μετανάστευσης: Γκιουμουλτζίνα, Γενισέα, Γιανιτσά
Οι πόλεις της μακεδονικής ενδοχώρας
Από την ανατολική και κεντρική στη δυτική Μακεδονία
Θεσσαλία: το σαντζάκι των Τρικάλων
Ήπειρος και Αιτωλοακαρνανία: τα σαντζάκια των Ιωαννίνων και του Κάρλελι
Στερεά Ελλάδα: το σαντζάκι του Ευρίπου
Πελοπόννησος: το σαντζάκι του Μοριά
Αιγαίο: το σαντζάκι της Ρόδου
Πόλεις, κωμοπόλεις και ταξινομήσεις
- Στην ύπαιθρο της ελληνικής χερσονήσου, στα χρόνια του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή
Οι «τοποκύριοι» της υπαίθρου
Απαλλαγή από τους έκτακτους φόρους
Κατά μήκος της Εγνατίας οδού
Τα κοπάδια των σουλτάνων επί της Εγνατίας οδού
Τα γεράκια των σουλτάνων
Το ρύζι, είδος πολυτελείας στην οθωμανική μαγειρική, και η ρυζοκαλλιέργεια
Αλυκές και «συντροφιές» αλυκάριων
Καλλιέργεια ιχθύων
Μεταλλευτικές εκμεταλλεύσεις
Γεωργία: η κοινή συνισταμένη
Πέραν της «ιδανικής καλλιεργητικής μονάδας»: οι μεζράδες και τα τσιφλίκια
Κτηνοτροφία
Οι πόλεις της υπαίθρου: τα πανηγύρια
Γενική εκτίμηση για την οικονομία της υπαίθρου
Τέλος εποχής, κρίση και μετασχηματισμός
3. Ο ΕΒΛΙΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΗΣ ΔΙΑΣΧΙΖΕΙ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟ ΤΟΝ ΙΖ' ΑΙΩΝΑ
Από την Αδριανούπολη στη Θεσσαλονίκη
Διασχίζοντας τον θεσσαλικό κάμπο: το σαντζάκι των Τρικάλων
Από το Ζητούνι στην Αθήνα: το σαντζάκι του Ευρίπου
Το βιλαέτι του Μοριά
Στα μετόπισθεν του Κρητικού Πολέμου
Πλέοντος στο Αιγαίο με τον αυτοκρατορικό στόλο
Εκστρατεύοντας στη Μάνη
Από τη Μάνη στα Γιάννενα: στη μεθόριο του Ιονίου πελάγους
Ταξινομικές προσεγγίσεις με βάση το "Οδοιπορικό" του Εβλιά Τσελεμπή
Ονομάτων επίσκεψις
4. Η ΝΕΩΤΕΡΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ ΤΟΝ ΙΗ' ΑΙΩΝΑ
«Αχ! τι βασίλειο ήθελε είναι η Τουρκία!... αν ήταν ευνομία»
«Περί της Πελοποννήσου (τώρα λέγεται κοινώς Μορέας)»
«Περί της κυρίως Ελλάδος»
«Περί της Θεσσαλίας»
«Περί της Ηπείρου»
«Περί της Μακεδονίας»
«Περί της Θράκης»
«Περί των ανατολικών νησιών της Ευρωπέικης Ελλάδος οπού είναι εις το Αιγαίο πέλαγος»
«Περί των δυτικών νησιών της Ελλάδος οπού είναι εις το Ιώνιο πέλαγος»
Η σύγκρουση της Κωνσταντινούπολης με τις επαρχίες: το οθωμανικό πλαίσιο της Ελληνικής Επανάστασης
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΠΙΝΑΚΕΣ
ΠΗΓΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου