Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ
50 χρόνια και 34 περιστατικά λογοκρισίας στην τέχνη
Η
αποκαθήλωση του έργου της Γεωργίας Λαλέ από το γενικό προξενείο της
Ελλάδας στη Νέα Υόρκη· το αίτημα προς την υπουργό Πολιτισμού να παρέμβει
στο Netflix λόγω του φιλιού που αντάλλασσαν σε σειρά της πλατφόρμας
Αλέξανδρος και Ηφαιστίωνας· η καταγγελία και οι βίαιες αντιδράσεις
ενάντια στην αφίσα του ντοκιμαντέρ της Ελίνας Ψύκου «Αδέσποτα κορμιά».
Τρία
περιστατικά με απόσταση ελάχιστων μηνών μεταξύ τους το τελευταίο
διάστημα. Και με κοινό στοιχείο ότι και τα τρία υποκινήθηκαν από
ακροδεξιά κόμματα σε αγαστή συμφωνία με εκκλησιαστικούς κύκλους. Στην
καλλιτεχνική ιστορία της 50χρονης μεταπολιτευτικής δημοκρατίας ο στενός
εναγκαλισμός Εκκλησίας και Ακροδεξιάς με στόχο την τέχνη δεν είναι
πρωτότυπος. Αξίζει όμως να επισημανθεί η συχνότητα με την οποία
συμβαίνει αυτό από τότε που το κόμμα της Νίκης μπήκε στη Βουλή,
αφήνοντας πίσω του σε ανάλογες... πρωτοβουλίες την Ελληνική Λύση.
Μετά τη Μεταπολίτευση καταργήθηκε η προληπτική λογοκρισία και κατοχυρώθηκαν συνταγματικά η ελευθερία της έκφρασης, του Τύπου και η ελευθερία της τέχνης. Παρ’ όλα αυτά, δεν έλειψαν τα λογοκριτικά περιστατικά-εξαιρέσεις από τον κανόνα της ελεύθερης έκφρασης. Τις 34 ηχηρότερες «εξαιρέσεις» λογοκρισίας στον μισό αιώνα Μεταπολίτευσης θυμίζουμε εδώ.
1979
● Κυκλοφορεί η «Ρεζέρβα» του Διονύση Σαββόπουλου, περιλαμβάνοντας το «Μακρύ Ζεϊμπέκικο για τον Νίκο», 15λεπτη αριστουργηματική, ποιητική, ωμή και τολμηρή αφήγηση της ιστορίας του Κοεμτζή. Τα ραδιόφωνα επικαλούνται βολικά τη διάρκεια κι αρνούνται να το μεταδώσουν. Ο Νίκος Γκάτσος ενημερώνει γι’ αυτό τον (ανυπέρβλητο) διευθυντή του Τρίτου, Μάνο Χατζιδάκι, φίλο του Κωνσταντίνου Καραμανλή, αλλά όχι άνθρωπο που θα συμμορφωνόταν προς τας υποδείξεις. Ο Χατζιδάκις δίνει εντολή να παιχτεί το τραγούδι στο Τρίτο. Αρχισαν τα τηλέφωνα από την Προεδρία: «Τι παίζετε εκεί, βρε χαμένοι, αφού είναι κομμένο;». Ετρεξαν οι παραγωγοί και ο Δαβαράκης, έντρομοι στο γραφείο του Χατζιδάκι. «Το και το, Μάνο, τι κάνουμε;». «Να το παίξετε και αύριο και αν σας πουν τίποτα να τους πείτε ότι το ζήτησε ο ίδιος ο Χατζιδάκις γιατί δεν το ξέρει και θέλει να το ακούσει». Το ξανάπαιξαν και τον πήρε έξαλλος πια ο ίδιος ο υπουργός. Ο Χατζιδάκις τον άκουγε σιωπηλός. «Τελείωσες;» τον ρωτά. «Ε ναι, Μάνο, τελείωσα». «Υπουργέ, είσαι βλαξ» και του κλείνει το τηλέφωνο.
● Κυκλοφορεί από τον «Εξάντα» η πρώτη ελληνική έκδοση βιβλίου του Μαρκησίου ντε Σαντ, «H φιλοσοφία στο μπουντουάρ». Το βιβλίο χαρακτηρίζεται «άσεμνο» και η υπόθεση φτάνει στα δικαστήρια τον Φεβρουάριο του 1981. Κρίνονται ένοχοι η εκδότρια (Μάγδα Κοτζιά) και ο μεταφραστής (Βασίλης Καλλιπολίτης) και τους επιβάλλεται 7μηνη ποινή φυλάκισης – στη δίκη κατηγορούμενοι είναι και δώδεκα βιβλιοπώλες, που τελικά απαλλάσσονται λόγω «αμφιβολιών». Η δικαστική απόφαση ανέφερε ακόμα πως το βιβλίο έπρεπε να δημευθεί και να καταστραφεί. Η δίωξη προκάλεσε την αντίδραση εκδοτών, του Τύπου και πολλών καλλιτεχνών και διανοούμενων. Παρ’ όλα αυτά, η απαγόρευση κυκλοφορίας του βιβλίου ίσχυσε έως το 1991.
1980
● Βασισμένος στο σκάνδαλο που είχε αποκαλύψει έναν χρόνο νωρίτερα η εφημερίδα «Απογευματινή», όταν δημοσίευσε φωτογραφία του μητροπολίτη Πρεβέζης, Στυλιανού Κορνάρου, με γυμνή γυναίκα, κάνοντας τον τότε υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων της Ν.Δ. Ι. Βαρβιτσιώτη να απευθυνθεί στην Ιερά Σύνοδο, ζητώντας την καθαίρεσή του, ο σκηνοθέτης Δημήτρης Κολλάτος παρουσιάζει τη θεατρική παράσταση «Ο Αγιος Πρεβέζης» για τον έκλυτο βίο του μητροπολίτη, τη συνεργασία του με τη χούντα αλλά και οικονομικά σκάνδαλα. Η πρεμιέρα του έργου γίνεται με αστυνομική προστασία και ιερείς που διανέμουν καταγγελτικά φυλλάδια. Λίγες μέρες αργότερα, ο θίασος οδηγείται στο αυτόφωρο. Ο σκηνοθέτης και η πρωταγωνίστρια Ελένη Μόραλη καταδικάζονται για μια ερωτική σκηνή σε 5μηνη φυλάκιση και ασκούν έφεση, ενώ ο υπόλοιπος θίασος αθωώνεται. Στη δίκη ενεπλάκη και ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ, ο οποίος με αγωγή του ζήτησε να κατέβει οριστικά το έργο. Η πρόταση έγινε δεκτή από το δικαστήριο! Κι ο σκηνοθέτης συμμορφώθηκε μέχρι να γυρίσει το έργο σε ταινία το 1982. Μετά την πρεμιέρα οι συντελεστές της ταινίας, οδηγήθηκαν στο Αυτόφωρο για προσβολή της δημοσίας αιδούς και καθύβριση της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
● Από το 1980 που κυκλοφόρησε σε κασέτα η περίφημη δουλειά των θρυλικών «Μουσικών Ταξιαρχιών» «Disco Tsoutsouni», δεν ήταν λίγοι όσοι επαναλάμβαναν εκστασιασμένοι εκείνο το μοναδικό ρεφρέν του «Ερωτικού»: «Κι εγώ σ’ αγαπώ, γαμώ το Χριστό μου». Κι όμως τον Απρίλιο εκείνης της χρονιάς, σε συναυλία των «Μουσικών Ταξιαρχιών» στην Καρδίτσα, παρενέβη η αστυνομία και συνέλαβε το συγκρότημα για εξύβριση και προσβολή των θείων. Ορίστηκε δικάσιμος, το συγκρότημα άσκησε έφεση και τελικά δικαιώθηκε. Μέχρι το 1982 το άλμπουμ κυκλοφορούσε με τρία λογοκριμένα κομμάτια, στα οποία υβριστικές λέξεις καλύπτονταν από «μπιπ». Ο Τζίμης σχολίαζε μεταξύ άλλων: «[...] Ολος ο καβγάς για τρεις λέξεις... Ο πρώτος λογοκριμένος δίσκος της Αλλαγής».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου