gerontakos: Δικτατορία 4ης Αυγούστου 1936: 86 χρόνια μετά

Πέμπτη, Αυγούστου 04, 2022

Δικτατορία 4ης Αυγούστου 1936: 86 χρόνια μετά


Η προσπάθεια δημιουργίας αντιδικτατορικού μετώπου στη Θεσσαλονίκη Ο Ι.Μεταξάς υποδέχεται στην Αθήνα τον θεωρητικό του Ναζισμού Γιόζεφ Γκαίμπελς, στις 20 Σεπτεμβρίου 1936

του Σπύρου Κουζινόπουλου

Πηγή: http://farosthermaikou.blogspot.com

Συμπληρώθηκαν 86 χρόνια από την επιβολή της δικτατορίας της 4^ης Αυγούστου 1936 και τα αίτια που οδήγησαν σε εκείνο το ανελεύθερο φασιστικό καθεστώς, πρέπει να μας προβληματίζουν ιδιαίτερα αλλά και να μας διδάσκουν. Στο αφιέρωμα που ακολουθεί, δημοσιεύονται ενδιαφέροντα στοιχεία για το αντιδικτατορικό κίνημα στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια της Μεταξικής δικτατορίας.
Ποιος ήταν ο Ιωάννης Μεταξάς

Ως στρατιωτικός ο Ιωάννης Μεταξάς φοίτησε στην Πολεμική Ακαδημία του Βερολίνου. Συμμετείχε στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και στους Βαλκανικούς, ενώ από το 1903 είχε τοποθετηθεί στο τότε νεοσύστατο κατά τα ξένα πρότυπα Γενικό Επιτελείο Στρατού.

Από νωρίς συνδέθηκε φιλικά με τη βασιλική οικογένεια και όταν το 1910 ο Γεώργιος Α΄ διόρισε πρωθυπουργό τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο Κρητικός του πρόσφερε τη θέση του πρώτου υπασπιστή του. Έτσι, ο Μεταξάς έγινε ο σύνδεσμος μεταξύ Βενιζέλου και ανακτόρων. Η ρήξη μεταξύ τους ήρθε το 1915, όταν ο Μεταξάς με την παραίτησή του μετάπεισε τον Κωνσταντίνο Α΄ ως προς την είσοδο της χώρας στον πόλεμο, στο πλευρό των συμμάχων. Ο Βενιζέλος δεν τον συγχώρεσε ποτέ και, το 1917, τον εξόρισε στην Κορσική από όπου γύρισε ύστερα από την επιστροφή των βασιλικών στην εξουσία. Στις 12 Οκτωβρίου 1922 ο Μεταξάς ίδρυσε το «κόμμα των Ελευθεροφρόνων». Μετά τη δικτατορία Πάγκαλου, κατά την οποία φυλακίστηκε και εκτοπίστηκε, συμμετείχε στις εκλογές της 11ης Νοεμβρίου 1926. Κατέλαβε 51 έδρες και διορίστηκε υπουργός Συγκοινωνίας στην κυβέρνηση Ζαΐμη. Αργότερα υπηρέτησε και ως υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση Τσαλδάρη. Ωστόσο, σε κάθε εκλογική αναμέτρηση, οι «Ελευθερόφρονες» σημείωναν όλο και χειρότερες επιδόσεις. Όταν το 1936 κατέλαβαν επτά έδρες, όλα έδειχναν ότι η πολιτική σταδιοδρομία του Μεταξά έφτανε στο τέλος της. Ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ όμως, είχε διαφορετική άποψη.

Το εκλογικό φιάσκο
Η απελπισία του, στις εκλογές του 1936, όταν έλαβε μόνο 50.137 ψήφους ήταν μεγάλη, καθώς έβλεπε τα όνειρα του να γκρεμίζονται. Στο ημερολόγιο του έγραψε: «Εκλογαί. Από χθες είχα την διαίσθησιν της αποτυχίας. Ερημιά σπιτιού. Κέντρον, χαλαρότης, μόνον οι πιστοί Κεφαλλήνες. Καμία εκδήλωσις έξω. Σήμερον επίσης, παρ’ όλας τας ελπίδας οικείων και φίλων. Νύκτα εξεδηλώθη πλήρως η αποτυχία. Παντού. Εξαιρέσεις Ηλείας και Μεσσηνίας και εκεί μόνον κάτι. Εις Κεφαλληνίαν η επιτυχία όχι πλήρης. Εις Αθήνας η αποτυχία οικτρά. Συμπέρασμα, ο αντιβενιζελισμός δεν με θέλει, με απέβαλεν εκ του μέσου του. Καλλίτερα».

Όλα έδειχναν ότι η πολιτική σταδιοδρομία του Μεταξά έφτανε στο τέλος της. Ο Βασιλιάς όμως είχε διαφορετική άποψη. Στις 9 του Μάρτη τον διορίζει υπουργό στρατιωτικών και ο δρόμος για τον Μεταξά να εγκαταστήσει την δικτατορία της 4ης Αυγούστου, με τις ευλογίες του παλατιού, είχε αρχίσει ήδη.

Μεταξάς - Μανιαδάκης

«Υφυπουργείο Δημοσίας Ασφαλείας» και Μανιαδάκης

Αμέσως μετά την επικράτηση της δικτατορίας ο Μεταξάς δημιουργεί ένα «υφυπουργείο Δημοσίας Ασφάλειας» στο υπουργείο Εσωτερικών. Επικεφαλής διορίζει ένα ακροδεξιό άτομο, αφοσιωμένο στην υπόθεση της 4ης Αυγούστου και ιδιαίτερα στον αρχηγό της. Τον Κωνσταντίνο Μανιαδάκη. Το όνομα του οποίου, σε όλη τη διάρκεια της; τετραετούς δικτατορίας, έγινε συνώνυμο του τρόμου, της βίας, των βασανιστηρίων, των διώξεων όλων των πολιτικών αντιπάλων του καθεστώτος.

Στον Μανιαδάκη ανατέθηκε να εδραιώσει την δικτατορία της 4ης Αυγούστου. Με ποιο τρόπο; Μ’ αυτόν που περιγράφει ο Σπύρος Λιναρδάτος στο βιβλίο του «4η Αυγούστου»:

Κατευθυνόμενη από το παλάτι ήταν η δικτατορία της 4ης Αυγούστου

Τα βασανιστήρια με πάγο και ρετσινόλαδο

Η αγριότητα κατά των αντιπάλων του καθεστώτος,
ήταν στην ημερήσια διάταξη

«Τα βασανιστήρια που εφάρμοσαν οι χαφιέδες της αστυνομίας εναντίον των αντιπάλων του καθεστώτος, των κομμουνιστών, σοσιαλιστών, δημοκρατικών, εναντίον των πρωτοπόρων εργατών, φοιτητών, αγροτών και διανοουμένων είναι πολύ δύσκολο να περιγραφούν.
Το ρετσινόλαδο και ο πάγος ήταν από τις κυριότερες μεθόδους βασανισμού για την απόσπαση ομολογιών και δηλώσεως μετανοίας. Το βασανιστήριο του ρετσινόλαδου εφαρμοζόταν περίπου με τον παρακάτω τρόπο:
Στο τραπέζι του ανακριτή – βασανιστή υπήρχαν τρία ποτήρια, το ένα με 30 δράμια, το άλλο με 75 και το τρίτο με 100 δράμια ρετσινόλαδο. Αν ο ανακρινόμενος δεν ομολογούσε ή δεν υπέγραφε του έδιναν να πιει το πρώτο ποτήρι. Στην περίπτωση που αρνιόταν και έφερνε αντίσταση άρχιζαν το άγριο ξυλοκόπημα, το φάλαγγα ή χρησιμοποιούσαν άλλες μεθόδους βασανισμού. Ύστερα από μισή ώρα, εφόσον ο αρχιβασανιστής ανακριτής το θεωρούσε σκόπιμο, ακολουθούσε το δεύτερο στάδιο ανάκρισης και ο κρατούμενος έπινε το δεύτερο ποτήρι των 75 δραμίων. Αν η αντίσταση του κρατουμένου ήταν μεγάλη, ύστερα από ένα τετράωρο γινόταν και η τρίτη «ανάκρισις» και τον υποχρέωναν να πιει ένα ποτήρι των 100 δραμίων. Σε αυτό το διάστημα και αρκετές ώρες ύστερα από την επενέργεια του καθαρτικού, ο κρατούμενος ήταν κλεισμένος στο κελί του και δεν του επέτρεπαν να πάει στο αποχωρητήριο. Το αποτέλεσμα ήταν ότι ο κρατούμενος γινόταν αληθινό ράκος και το κελλί, στο οποίο τον άφηναν κλεισμένο τέσσερις, πέντε και περισσότερες μέρες, αληθινός υπόνομος.