Οδηγός παγκόσμιου αστυνομικού – 19 προτάσεις από την Ισπανία
Το αστυνομικό μυθιστόρημα στην Ισπανία ήταν μέχρι το 1975 ένα είδος περιφρονημένο. Οι εκδοτικοί οίκοι κατέφευγαν στις μεταφράσεις, ενώ οι ελάχιστοι Ισπανοί συγγραφείς που ασχολούνταν μαζί του, έγραφαν με ψευδώνυμο για να μην στιγματιστούν. Μετά το θάνατο του Φράνκο και την πτώση του δικτατορικού καθεστώτος, άρχισε σταδιακά η μεγάλη ανάπτυξη του είδους. «Η αστυνομική λογοτεχνία είναι μια λογοτεχνία που επικεντρώνεται στην αποκάλυψη της διπροσωπίας που χαρακτηρίζει την κοινωνική συμπεριφορά στις μέρες μας: κράτος και παρακράτος, τάξη και αταξία, πολιτική και έγκλημα, ελευθερία και κρατική τρομοκρατία» αιτιολόγησε ο Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν τον λόγο της συγγραφικής άνθησης και της εμπορικής επιτυχίας, του άλλοτε υποτιμημένου είδους, το οποίο απευθυνόταν πια σε ένα ευρύτερο κοινό, που δεν ήθελε απλά και μόνο να περάσει την ώρα του διαβάζοντας αλλά συγχρόνως προσπαθούσε να κατανοήσει τις αντιφάσεις της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας. Το κερασάκι στην τούρτα μπήκε το 1987 από τον Πάκο Ιγκνάσιο Τάιμπο II, με τη δημιουργία της περίφημης Μαύρης Εβδομάδας της Χιχόν, ένα φεστιβάλ που φέτος κλείνει τριάντα πέντε χρόνια ζωής, και αποτελεί τη μεγαλύτερη γιορτή του ισπανόφωνης αστυνομικής λογοτεχνίας.
(Στοιχεία από το επίμετρο του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στο μυθιστόρημα Ασθενοφόρο του συγγραφέα Σούσο δε Τόρο με τον τίτλο: Υπάρχει ισπανικό αστυνομικό μυθιστόρημα;).
Μετάφραση: Κρίτων Ηλιόπουλος
Οι εκδόσεις των συναδέλφων (2012)
σελ. 65
O Πέδρο Αντόνιο δε Αλαρκόν ήταν μυθιστοριογράφος, ακαδημαϊκός και πολιτικός του 19ου αιώνα, διάσημος για το ηθογραφικό μυθιστόρημά του, Sombrero de tres picos, που έγινε παγκόσμια γνωστό από τη μουσική του Μανουέλ δε Φάγια, στο ομώνυμο μπαλέτο. Το καρφί, –έργο της πρώιμης περιόδου του συγγραφέα– παρουσιάζει ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρον, γιατί θεωρείται το πρώτο δείγμα της ισπανικής αστυνομικής λογοτεχνίας, στο οποίο οι μελετητές εντοπίζουν κοινά στοιχεία με το διήγημα Οι φόνοι της οδού Μοργκ, του πρωτοπόρου Έντγκαρ Άλλαν Πόε. Ο Φελίπε, αφηγητής της ιστορίας και γοητευμένος από με μια αινιγματική γυναίκα που γνώρισε τυχαία σ’ ένα ταξίδι του, θα επισκεφτεί τον παλιό συμφοιτητή του, Χοακίν Θάρκο, δικαστή σε μια κωμόπολη της Κόρδοβας και θα τον βρει σε κακή ψυχολογική κατάσταση εξ αιτίας μιας πρόσφατης ερωτικής απογοήτευσης. Κατά την παρουσία τους σε μια κηδεία θα πέσει στην αντίληψή τους στον χώρο εκταφής, μια νεκροκεφαλή που τη διαπερνούσε ένα σιδερένιο καρφί. «Το πλατύ κεφάλι του καρφιού προεξείχε στην κορυφή της, ενώ η μύτη έβγαινε από εκεί που βρισκόταν ο ουρανίσκος». Ο δικαστής σε ρόλο ντετέκτιβ, θα διεξάγει αστυνομική έρευνα για να φέρει στο φως τις σκοτεινές πτυχές του φρικτού, ατιμώρητου εγκλήματος. Ένα ρομαντικό διήγημα μυστηρίου όπου ο συγγραφέας με δημοσιογραφική καταγραφή των γεγονότων, προσδίδει αληθοφάνεια σε μια ιστορία διαβολικών συμπτώσεων και με καίριες και διεισδυτικές παρατηρήσεις στην ανθρώπινη συμπεριφορά, αναδεικνύει διαχρονικά ηθικά διλήμματα. Το καρφί μεταφέρθηκε το 1944 στον κινηματογράφο από τον σκηνοθέτη Ραφαέλ Χιλ.
Μετάφραση: Ευρυβιάδης Σοφός
Εκδόσεις Καστανιώτη (2019)
σελ. 193
Ο χρεωκοπημένος αριστοκράτης Γκουστάου ντε Κατλιάρ, βρίσκεται νεκρός στο διαμέρισμά του, στη Γοτθική συνοικία της Βαρκελώνης. Αν και ένα γράμμα που αφήνει στην οικογένεια του μαζί με μια σειρά άλλων στοιχείων, παραπέμπουν σε αυτοκτονία, ο επιθεωρητής Βιλαγούτ και ο δημοσιογράφος Κάλντες που αναλαμβάνουν την εξιχνίαση της υπόθεσης, –στα πρότυπα Σέρλοκ Χόλμς και δρ. Γουάτσον– με λεπτομερή εμπειρική έρευνα και ευφυή συλλογιστική μέθοδο, θα καταλήξουν σε άλλο συμπέρασμα, και θα οδηγηθούν στη γειτονιά των παλαιοβιβλιοπωλείων, γιατί η λύση του μυστηρίου σχετίζεται με ένα σπάνιο βιβλίο, που ο νεκρός ίσως είχε στην κατοχή του. Ένα κλασικό whodunit αστυνομικό μυθιστόρημα, με δυνατή πλοκή που είναι περίτεχνα δομημένη γύρω από το πάθος για την απόκτηση ενός πολύτιμου βιβλίου, ενώ η μυστηριώδης ατμόσφαιρα των υποφωτισμένων μεσαιωνικών δρόμων, γύρω απ’ τον Καθεδρικό ναό της Βαρκελώνης, όπου και εξελίσσεται η ιστορία, επιτείνει την αγωνία του αναγνώστη. Με την Βαλενσιάνικη Βίβλο, το πρώτο μέρος της τριλογίας με πρωταγωνιστές τους δυο φίλους ερευνητές, που ο Ραφαέλ Τάζις έγραψε το 1944, άνοιξε το δρόμο του Καταλανικού αστυνομικού μυθιστορήματος, του οποίου θεωρείται προπάτορας. «Ο δικός μας Έντγκαρ Άλαν Πόε» τον αναφέρουν χαρακτηριστικά.
Μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης
Άγρα (2002)
σελ. 93
Ο μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας και εκδότης, Μαξ Άουμπ, Ισπανός υπήκοος γεννημένος στο Παρίσι, από Γερμανό πατέρα και Γαλλίδα μητέρα, ήταν μια ιδιαίτερη προσωπικότητα της ισπανόφωνης λογοτεχνίας. Την περίοδο του Ισπανικού Εμφύλιου συνδέθηκε στενά με εξέχουσες προσωπικότητες της τέχνης και της διανόησης όπως ο Λόρκα, ο Νταλί και ο Πικάσο. Φυλακίστηκε για πολιτικούς λόγους, κατάφερε να δραπετεύσει και να διαφύγει στο Μεξικό, όπου ανέλαβε έντονη δράση πολιτιστικού αγκιτάτορα. Οι Παραδειγματικοί φόνοι, το πιο διαδομένο βιβλίο του στον κόσμο, έχει τιμηθεί στη Γαλλία με το Μέγα Βραβείο Μαύρου Χιούμορ. Πρόκειται για περίπου εκατό κείμενα-απολογίες δολοφόνων, που διέπραξαν τα εγκλήματά τους με διάφορους τρόπους και μεγάλη ποικιλία ευφάνταστων κινήτρων. Όπως μας ενημερώνει ο Αχιλλέας Κυριακίδης –σε ένα από τα τρία επίμετρα που περιλαμβάνει η εξαιρετική έκδοση– είναι το εξοχότερο δείγμα ενός συγκεκριμένου είδους αστυνομικής (ή παρα-αστυνομικής) λογοτεχνίας, που βασίζεται στα περίφημα «φανταστικά τεκμήρια» και χαρακτηρίζεται με τον όρο docrimentary. Ο Μαξ Άουμπ αφού στον πρόλογο του βιβλίου επιχειρεί να παραπλανήσει τον αναγνώστη, ισχυριζόμενος ότι πρόκειται για αληθινές ιστορίες, με θαυμαστή αφηγηματική οικονομία «αναδεικνύει το ευφρόσυνο ύφος αυτού που σχεδιάζει ένα φόνο αλλά και την αυτάρεσκη βεβαιότητά του ότι ο φόνος τον οποίο σχεδιάζει, θα στεφθεί με απόλυτη επιτυχία». Ευφυές, κατάμαυρο και απολαυστικό!
Μετάφραση: Μαρία Χατζηγιάννη
Ζαχαρόπουλος Σ. Ι. (1992)
σελ. 505
Ο αφηγητής της ιστορίας, Χαβιέρ Μιράντα, υπάλληλος σε δικηγορικό γραφείο στη Βαρκελώνη, προσφέρει παράλληλα τις υπηρεσίες του στον Πολ-Αντρέ Λεπρένς, υψηλόβαθμο στέλεχος της επιχείρησης Σαβόλτα. Ο αδίστακτος Λεπρένς με τις απάνθρωπες μεθόδους του, εξωθεί το προσωπικό στην οργάνωση απεργιακών κινητοποιήσεων. Ο θάνατος ενός εργαζόμενου από ξυλοδαρμό, καθώς και λίγες μέρες αργότερα ενός δημοσιογράφου που καταγγέλλει τις πρακτικές της επιχείρησης, θα ανοίξουν τον ασκό του Αιόλου. Με την αστυνομική πλοκή ως πρόσχημα, ο συγγραφέας κατακρίνει με σαρκασμό την κοινωνική, πολιτική και οικονομική πραγματικότητα της Βαρκελώνης μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Η αφήγηση του ήρωα εναλλάσσεται σε δυο διαφορετικούς χρόνους: στην πρωτοπρόσωπη καταγραφή των γεγονότων μέχρι την πτώχευση της επιχείρησης (1917-1919) και στην κατάθεσή του ως μάρτυρα, δέκα χρόνια αργότερα, στο δικαστήριο της Νέας Υόρκης. Το πρωτότυπο αυτό τέχνασμα διευκολύνει τον αναγνώστη στην ανασύνθεση της ιστορίας, διατηρώντας αμείωτο το ενδιαφέρον του. Το βιβλίο, γραμμένο την χρονιά που πέθανε ο Φράνκο, θεωρείται σταθμός στην ιστορία της ισπανικής λογοτεχνίας, γιατί είναι το πρώτο που ουσιαστικά προαναγγέλλει τους κοινωνικούς αγώνες για την μετάβαση στη δημοκρατία. Ο ήδη πολυβραβευμένος, Εντουάρντο Μεντόθα, τιμήθηκε το 2016 με το βραβείο Μιγκέλ ντε Θερβάντες για το σύνολο του έργου του.
Manuel Vazquez Montalban – Οι θάλασσες του νότου Μετάφραση: Βέρα Δαμόφλη
Μεταίχμιο (2001)
σελ. 360
Ο αγαπημένος «Μανόλο» των Καταλανών, θεωρείται από τους πρωτεργάτες και πιο επιδραστικούς συγγραφείς του Μεσογειακού νουάρ, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό του διάσημου Ιταλού Αντρέα Καμιλλέρι που αποτίνοντας φόρο τιμής στον σπουδαίο ομότεχνό του, έδωσε το όνομά του (Σάλβο Μονταλμπάνο) στον λογοτεχνικό ήρωα των βιβλίων του. Οι θάλασσες του νότου (βραβείο Premio Planeta 1979) είναι η τέταρτη περιπέτεια με πρωταγωνιστή τον ντετέκτιβ-γαστρονόμο(!) Πέπε Καρβάλιο, –έναν από τους πιο σύνθετους ήρωες της αστυνομικής λογοτεχνίας– πρώην κομουνιστή και πρώην πράκτορα της CIA, ο οποίος συνδέεται με μια πόρνη πολυτελείας, καίει στο τζάκι του σπιτιού του βιβλία λογοτεχνίας και έχει στενές σχέσεις με τον υπόκοσμο. Όταν ο επιχειρηματίας, Κάρλος Πεδρέλ, που είχε προ μηνών εγκαταλείψει την οικογένεια του για να ζήσει στη μακρινή Πολυνησία, βρίσκεται δολοφονημένος σε μια κακόφημη γειτονιά της Βαρκελώνης, ο Καρβάλιο αναλαμβάνει να λύσει το μυστήριο. Ένα σκληρό ατμοσφαιρικό νουάρ που μέσα από το προσχηματικό αστυνομικό σενάριο, ο συγγραφέας πραγματεύεται τα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα της αβέβαιης μετά Φράνκο εποχής, ενώ με τα μάτια του αντισυμβατικού ντετέκτιβ, περιγράφει ανάγλυφα τις συνήθειες των Καταλανών που ζουν πίσω από τα φώτα της κοσμοπολίτικης Βαρκελώνης.
Εξαιρετική αναγνωστική επιλογή αποτελεί Η Βαρκελώνη του Μανόλο(Μεταίχμιο). Πρόκειται για την επίτομη έκδοση τριών περιπετειών του Πέπε Καρβάλιο. Εκτός του μυθιστορήματος που προαναφέραμε, περιλαμβάνεται Ο Ελληνικός λαβύρινθος, με άρωμα Αιγαίου και ελληνικό ενδιαφέρον και Το βραβείο, μια μυστηριώδης υπόθεση δολοφονίας που σχετίζεται με την απονομή ενός λογοτεχνικού βραβείου.
Άλλη μια πρόταση από το έργο του Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν:
- Τα πουλιά της Μπανγκόκ, μτφρ. Χριστίνα Θεοδωροπούλου, Μεταίχμιο.
Ένα τηλεφώνημα, από μια φίλη που κινδυνεύει θα αναγκάσει τον Πέπε Καρβάλιο –στην έκτη περιπέτεια της σειράς– να εγκαταλείψει τη Βαρκελώνη και τις εκκρεμείς υποθέσεις του και να ταξιδέψει στη μακρινή Ταϊλάνδη, όπου θα βρεθεί αντιμέτωπος αδίστακτους μαφιόζους και σκληρούς αστυνομικούς του απολυταρχικού καθεστώτος, σε μια σκοτεινή, πολυδαίδαλη ιστορία. Ο σπουδαίος στιλίστας της γραφής εναλλάσσει περίτεχνα στο πρώτο πλάνο της αφήγησης την εξέλιξη του αστυνομικού μύθου, τη μυστηριώδη ατμόσφαιρα και τις ιδιαιτερότητες της ασιατικής κουλτούρας, τις πολιτικές και κοινωνικές ανησυχίες του και τις πάντα απολαυστικές γαστριμαργικές αναφορές του, σε ένα πολυδιάστατο μυθιστόρημα που υπερβαίνει τα όρια της αστυνομικής λογοτεχνίας.
Μετάφραση: Κρίτων Ηλιόπουλος
Opera (2006)
σελ. 239
O Χουάν Μαδρίδ είναι από τους σπουδαιότερους εκφραστές της ευρωπαϊκής αστυνομικής λογοτεχνίας και πρόσφατα βραβευμένος στο πλαίσιο του Φεστιβάλ BCNegra της Βαρκελώνης, με το βραβείο Πέπε Καρβάλιο (2020) για το σύνολο του έργου του. Έγινε γνωστός για τις περιπέτειες με πρωταγωνιστή τον πρώην πυγμάχο και πρώην αστυνομικό Τόνι Ρομάνο, ο οποίος εργάζεται περιστασιακά στην εταιρία «Ντράπερ αποστολές» αναλαμβάνοντας δύσκολες περιπτώσεις είσπραξης απλήρωτων χρεών, που απαιτούν συνήθως ανορθόδοξες μεθόδους. Στο μυθιστόρημα, Προσφορά του καταστήματος –το τρίτο από τα οκτώ της σειράς– ο σκληρός Τόνι θα δεχτεί στο σπίτι του, την απρόσμενη επίσκεψη του Λουίς Ρόμπλες, παλιού φίλου απ’ το στρατό και επιτυχημένου επιχειρηματία αλυσίδας σούπερ μάρκετ, ό οποίος θα βρεθεί λίγες ώρες αργότερα νεκρός, με μια σφαίρα στον κρόταφο. Οι ενδείξεις οδηγούν σε αυτοκτονία και η αστυνομία βιάζεται να κλείσει την υπόθεση, αλλά ο Ρομάνο έχει διαφορετική γνώμη και θα αναζητήσει στη νυχτερινή Μαδρίτη έναν κοινό τους φίλο, που φαίνεται να γνωρίζει πολλά. Ένα σκληρό αστυνομικό με εμφανείς επιρροές, τόσο στη δομή όσο και στο αφηγηματικό ύφος, από το αμερικανικό hard-boiled, που μέσα από την καταιγιστική δράση της αστυνομικής πλοκής ανασυνθέτει την ατμόσφαιρα της κοινωνική σήψης στη μεταβατική, μετά Φράνκο, εποχή.
[ΣΥΝΕΧΙΣΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου