Χρειάστηκαν μόλις μερικά εικοσιτετράωρα για να περάσουμε από την ανησυχία στο δέος κι από το δέος στην απόγνωση. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αλλάζει δραματικά τα γεωπολιτικά δεδομένα και θα έχει αναμφισβήτητα επώδυνες και μακροπρόθεσμες συνέπειες.
Πέρα από τη φρίκη που προκαλούν οι ανθρώπινες απώλειες και η εσπευσμένη φυγή τετρακοσίων χιλιάδων ανθρώπων από την εμπόλεμη ζώνη, ζούμε παράλληλα ένα κανονικό παραλήρημα προπαγάνδας και παραπληροφόρησης.
Για λόγους πολιτικής ορθότητας, απαγορεύεται πλέον να πεις το προφανές: ότι οι Αμερικάνοι περπάτησαν αριστοτεχνικά τον Πούτιν στο αδιέξοδο, ότι τον περικύκλωσαν σιγά-σιγά ποντάροντας στους εθνικισμούς κι ότι χρησιμοποιούν τώρα κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσον για να στραγγαλίσουν έναν μεγάλο ανταγωνιστή τους, τη Ρωσία. Άντε και πέτυχαν, τι θα συμβεί μετά; Δυο πράγματα θα συμβούν: πρώτον, η Κίνα θα είναι η επόμενη στη σειρά· δεύτερον, το κοινωνικό κράτος όπως το ξέρουμε θα έχει τελειώσει.
Το καθεστώς Πούτιν είναι μαύρο, ολοκληρωτικό, αποτροπιαστικό -δεν περιμέναμε την Ουκρανία για να το καταλάβουμε. Αλλά το ίδιο ισχύει για αρκετά καθεστώτα στις αραβικές χώρες. Αν στη μία περίπτωση οι αντιφρονούντες πυροβολούνται at point-blank και στην άλλη απαγχονίζονται ή τους κόβουν το χέρι, μικρή σημασία έχει.
Όποιος διαβάσει το βιβλίο του Winkler Heinrich (Βαϊμάρη, Η ανάπηρη δημοκρατία 1918-1933)* καταλαβαίνει πολύ καλά που οδηγούν η οικονομική ασφυξία και η απομόνωση τέτοια καθεστώτα. Το μόνο που λείπει για να ανάψει η σπίθα ενός γενικευμένου πολέμου είναι μια οριακή προσωπικότητα, που διεκδικεί «ζωτικό χώρο» για να ικανοποιήσει τον μεγαλοϊδεατισμό της.
Μη γελιόμαστε. Οι κυρώσεις και ο πλήρης αποκλεισμός της Ρωσίας έχουν στρατηγικούς στόχους Τα μέτρα κατά του Πούτιν δεν λαμβάνονται υπό το κράτος συναισθηματικής φόρτισης. Οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι δεν συγκινήθηκαν ξαφνικά από τα καραβάνια προσφύγων και τα χαλάσματα στις πόλεις της Ουκρανίας.
Μέχρι τώρα έχουν επιδείξει απόλυτη αναλγησία απέναντι στους πρόσφυγες από τη Συρία, το Αφγανιστάν ή τις χώρες της Αφρικής, αφήνοντάς τους να σκυλοπνίγονται. Τώρα τους έπιασε ο πόνος για τα γυναικόπαιδα;
Η απόφαση της γερμανικής κυβέρνησης να διαθέσει εκατό δις για εξοπλιστικές δαπάνες αφαιρεί κονδύλια για το κοινωνικό κράτος και δείχνει τον δρόμο στους υπόλοιπους. Τη στιγμή που η σημασία του κοινωνικού κράτους έγινε πλέον φανερή λόγω πανδημίας, την ώρα που η ενεργειακή κρίση απειλεί με φτώχεια εκατομμύρια Ευρωπαίους πολίτες, έρχεται ο πόλεμος στην Ουκρανία να νομιμοποιήσει τα ασύλληπτα έξοδα «για την ασφάλεια».
Οι κοινωνίες καλούνται να δικαιολογήσουν την «οικονομία του πολέμου», τον Μπράουν, τον Φίσερ, τον Κραφτ. Και δεν είναι μόνο αυτό. Η διαδικασία είναι αυτοτροφοδοτούμενη. Τα όπλα που παράγονται θα πρέπει να «ξοδευτούν» σε μελλοντικά θέατρα πολέμου. Δεν πήρε κανείς το μάθημα με τόσα χρόνια πόλεμο στη Μέση Ανατολή;
Και λοιπόν τι πρέπει να γίνει; Πρέπει η Δύση να αφήσει τον Πούτιν να βομβαρδίζει αθώους χωρίς κόστος; Το κουμπί δεν είναι στην τιμωρία και την εξαθλίωση της ρωσικής κοινωνίας -που είναι επίσης θύμα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αν πράγματι ενδιαφερόταν για τη Δημοκρατία και την Ειρήνη, θα έπρεπε να έχει επιδιώξει μια ουσιαστική προσέγγιση με τη Ρωσία, δίνοντας στον λαό της να καταλάβει ότι η λύση δεν βρίσκεται στον επεκτατισμό, αλλά στην ισότιμη συνεργασία.
Μόνο ο ρωσικός λαός μπορεί να απαλλάξει τον εαυτό του κι εμάς από τον Πούτιν, οικοδομώντας σιγά-σιγά μια δημοκρατική Πολιτεία. Αλλά αυτό δεν γίνεται με «ιμπεριαλιστική περικύκλωση» και βαλλιστικούς πυραύλους.
Έχω την εντύπωση ότι εδώ και χρόνια λέμε και ξαναλέμε τα ίδια πράγματα: η Ευρώπη των λαών, το ευρωπαϊκό κεκτημένο, ο ευρωπαϊκός τρόπος ζωής, οι αξίες της γαλλικής επανάστασης. Όμως η σύγχρονη Αριστερά οφείλει να προσθέσει σε όλα αυτά τον καταλύτη.
Πάει και τέλειωσε: κοινωνική προκοπή και ειρήνη δεν πρόκειται να προκύψουν με την επίκληση «αρχών» και ολίγα … φωτοβολταϊκά (α λα Σοβιέτ + εξηλεκτρισμός). Η Δημοκρατία ή θα αποκτήσει περιεχόμενο μέσω κοινωνικών μετασχηματισμών ή θα παραμένει επ’ άπειρον σκιά του εαυτού της. Γυμνό όνομα και άγνωστη λέξη.
_____________________
*ΒΑΙΜΑΡΗ
Η ΑΝΑΠΗΡΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ (1918-1933)
Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης (1918-1933) ήταν το πρώτο δημοκρατικό
πολίτευμα στην ιστορία της Γερμανίας. Γεννήθηκε από την ήττα της
αυτοκρατορικής Γερμανίας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και πέθανε με την
άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης αποτέλεσε έργο
των μετριοπαθών πολιτικών δυνάμεων της Γερμανίας (Σοσιαλδημοκρατικό
Κόμμα, Κόμμα του Κέντρου, Φιλελεύθεροι). Αντιμετώπισε την κρυφή ή
απροκάλυπτη εχθρότητα των άκρων (Ναζί, Συντηρητικοί Εθνικιστές,
Κομμουνιστές). Κλήθηκε να διαχειριστεί μια πρωτοφανή οικονομική κρίση
υπό έναν ασφυκτικό διεθνή έλεγχο. Προσέφερε γόνιμο έδαφος για την
ανάπτυξη και την άνθηση της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας.
Το ερώτημα παραμένει: Η πτώση της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και η άνοδος του ναζισμού ήταν αναπόφευκτη;
Ο
H.A. Winkler καταγράφει με επιστημονική ακρίβεια την ιστορική πορεία
της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, και η νηφάλια αφήγησή του μας επιτρέπει να
παρατηρήσουμε τις προφανείς και επικίνδυνες αναλογίες με το σήμερα.
(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Έχοντας απόσταση
δυο χρόνων περίπου από τη συμπλήρωση της πρώτης δεκαετίας στη νέα
χιλιετία, το σκαρί της Ευρώπης έχει προσκρούσει στον ύφαλο μιας λιπαρής
εσωστρέφειας. Και πάλι όπως και στις απαρχές του προηγούμενου αιώνα,
κέντρο των εξελίξεων παραμένει το Βερολίνο. Οι ομοιότητες είναι αρκετές,
μα οι διαφορές ακόμη μεγαλύτερες. Με την οικονομία να αντιπαραβάλλεται
στις κάθετες κοινωνικές ανακατατάξεις, συναντώντας στο απέναντι
πεζοδρόμιο τον πολιτικό μετεωρισμό. Η Βαϊμάρη αποτελεί και σήμερα,
ορόσημο ενός διαδικαστικού γίγνεσθαι, που αποτυπώνει τις δομές του
εργατικού κινήματος, ενώ την ίδια στιγμή σηματοδοτεί έναν οδηγό
πολυκύμαντων ερμηνειών. Οι υποστηρικτές της μετά-δημοκρατίας
ξανασκέφτονται την οργανική επίδραση των μύθων και πως η κοινωνική
συνθήκη δεν είναι μόνο αλγόριθμοι σε σεμινάριο. Η αριστερά, προσπαθεί να
βρει απάντηση στο ερώτημα: ταξικός πόλεμος και λαϊκή εξουσία ταυτόχρονα
ή αστική Δημοκρατία πρώτα και προετοιμασία για τον σοσιαλισμό έπειτα. Η
Σοσιαλδημοκρατία στροβιλίζεται στους καταστροφικούς δισταγμούς της και
το πρόταγμα του μεγάλου εθνικού κράτους, που διαβρώνεται από τους
συμβιβασμούς με την οικονομία της φιλελεύθερης αγοράς. Η συντηρητική
δεξιά, αξιώνει την πίστη σε ένα κράτος της παλινόρθωσης της
παραδοσιακής, προαιώνιας τουλάχιστον κληρονομιάς. Ενώ οι θεωρητικοί των
κοινωνικών επιστημών θέτουν στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης έναν κατάλογο
ερωτημάτων που είτε έμειναν ανολοκλήρωτα, είτε λειτούργησαν για ένα
διάστημα αλλά στην πορεία φυλλορρόησαν και διαστρεβλώθηκαν. Όλοι έχουν
παραπάνω από μια απορία για το εγχείρημα που πάλεψε με τη νομοτέλεια της
εξυγίανσης και κατέληξε να τσαλακωθεί κάτω από την μπότα του Χίτλερ και
την "κοινότητα του λαού". Μετριοπάθεια ή ηττοπάθεια; Επανάσταση ή
πληθωρισμός; Διαβάζοντας το ιστορικό δοκίμιο του ομότιμου καθηγητή
σύγχρονης Ιστορίας στο πανεπιστήμια Χούμπολτ του Βερολίνου, Χάινριχ A.
Βίνκλερ, ο αναγνώστης διαπιστώνει ένα ορυμαγδό μεταμορφώσεων, καφκικού
μεγέθους, στην υπηρεσία της σμίλευσης ενός συνεκτικού πολιτικού
οράματος. Επιμελητής των ομιλιών και των επιστολών του Βίλυ Μπραντ, ο
συγγραφέας, ανοίγει τη βεντάλια του γερμανικού μοντέλου διακυβέρνησης
από το 1918 έως και το 1933. Ένα διαρκώς αναπροσαρμοζόμενο μοντέλο στις
συνθήκες και τις διαστάσεις των φλεγόμενων χρόνων της Γερμανίας, που
επηρέασαν την πορεία της Ευρώπης. (ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΡΜΟΥΛΗΣ, Η ΑΥΓΗ, 7/2/2012)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου