«Σταυροδρόμια» του Τζόναθαν Φράνζεν – ένα απόσπασμα από το επίμετρο του Γ.-Ι. Μπαμπασάκη
Προδημοσίευση αποσπάσματος από το επίμετρο στο μυθιστόρημα του Jonathan Franzen «Σταυροδρόμια» (μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης), που κυκλοφορεί στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Ψυχογιός.
Του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη
Το 2021, ο Τζόναθαν Φράνζεν επανακάμπτει με μια τομή στο έργο του. Ναι, τομή: αναγγέλλει μια τριλογία με τίτλο (που παραπέμπει στο Middlemarch της George Eliot) «A Key to All Mythologies», της οποίας το πρώτο μυθιστόρημα έχει τον έμπλεο νοήματος και σημασιών τίτλο Σταυροδρόμια [“Crossroads”]. Τριλογία, κλειδί για όλες τις μυθολογίες, λοιπόν, και σταυροδρόμια. Ήδη ψυχανεμιζόμαστε τη φιλοδοξία του Φράνζεν να προχωρήσει σε μιαν ανατομία των μυθολογιών που κινούν, αλλά και ταρακουνάνε, τη σύγχρονη ιστορία των ΗΠΑ, εκκινώντας (τυπικά, διότι με αλλεπάληλες αναδρομές πάμε πιο πίσω στα χρόνια) από την κομβική δεκαετία του 1970, και μάλιστα τις πρώτες αρχές της, εκκινώντας από στάσεις ζωής που παλιώνουν και αμφισβητούνται, από νοοτροπίες που έλαμψαν άλλοτε αλλά τώρα ωθούνται, ακόμα και βάναυσα, στο περιθώριο, από προσωπικότητες που βρίσκονται σε κρίσιμα σταυροδρόμια του βίου τους.
Ήδη ψυχανεμιζόμαστε τη φιλοδοξία του Φράνζεν να προχωρήσει σε μιαν ανατομία των μυθολογιών που κινούν, αλλά και ταρακουνάνε, τη σύγχρονη ιστορία των ΗΠΑ...
Ο Φράνζεν, και πάλι, αντλεί υλικό από το σπαρασσόμενο σύμπαν της οικογένειας. Ανασκάπτει το υπέδαφος της τάχατες σταθερής/λαμπερής/ηθικής νοοτροπίας που διέπει τη μέση αμερικανική οικογένεια των Μεσοδυτικών. Μάλιστα, εδώ εστιάζει σε μιαν οικογένεια που θρησκεύεται. Ο πατέρας, ο Ρας Χίλντεμπραντ, είναι πάστορας στην Πρώτη Μεταρρυθμισμένη Εκκλησία, πεπαιδευμένος ιεροκήρυκας, κοινωνικός αγωνιστής, φίλος των Ναβάχο, λάτρης των μπλουζ και της τζαζ. Βρίσκεται στο σταυροδρόμι της επιλογής ανάμεσα στον στρωτό ηθικό βίο και στο άνοιγμα σε μιαν ερωτική παραζάλη, με καταλύτη μια θελκτική ενορίτισσά του, την Φράνσις Κοτρέλ, η οποία με τη σειρά της στέκεται στο σταυροδρόμι ανάμεσα στη μοναχική χηρεία και στην υπέρβασή της. Άλλοτε πρωτοπόρος, ο Ρας, αισθάνεται ότι παραγκωνίζεται, ότι η μπογιά του τώρα πια δεν περνάει, υφίσταται μάλιστα έναν σχεδόν συντριπτικό εξευτελισμό από νεαρά μέλη του ποίμνιού του και από έναν ανερχόμενο αστέρα της εκκλησίας, τον ιεροσπουδαστή Ρικ Άμπροουζ, χαρισματικό κόλακα της νεολαίας, στο σταυροδρόμι κι αυτός θρησκείας και χιπισμού.
Η Μάριον, η σύζυγος του Ρας, βρίσκεται ομοίως σε σταυροδρόμι: επί δεκαετίες πιστή και αφοσιωμένη σύζυγος και μητέρα, αναπολεί έναν αρχαίο ολέθριο έρωτα, πασχίζει να αδυνατίσει για να συναντηθεί εκ νέου με τη νιότη της (μάλλον με το φάντασμα της νιότης της), ψυχαναλύεται επισκεπτόμενη μια Αμερικανοελληνίδα αναλύτρια, κάνει σπασμωδικά ταξίδια στο παρελθόν, βγάζει ένα σωρό σκελετούς απ᾽ την ντουλάπα.
Και
τα παιδιά των Χίλντεμπραντ, ο Κλεμ, η Μπέκι, ο Πέρι, και ο Τσάντσον,
επίσης φτάνουν σε σταυροδρόμια: Ο Κλεμ οφείλει να αποφασίσει ανάμεσα σε
όσα του επιτάσσει η κοινωνική του συνείδηση και η ομαλή σταδιοδρομία, η
Μπέκι ταλανίζεται ανάμεσα στην κοσμικότητά της και το έσω κελεύσμα της
προς το καλό, την αυτοθυσία, την αγάπη, ο Πέρι ισορροπεί επικίνδυνα
ανάμεσα στην ιδιοφυΐα του και στα αυτοκαταστροφικά παιχνίδια με τα
ναρκωτικά, και ο Τζάντσον περνάει από την ανεμελιά της παιδικής ηλικίας
στο βουητό της εφηβείας.
Ο Φράνζεν επιστρατεύει (και εδώ) την κοινωνιολογική του οξύνοια, ναι, πάλλεται πάλι από την αγάπη της κοινωνιολογίας, εξετάζει σαν δεινός λεπιδοπτερολόγος κάθε πτυχή, κάθε μικρολεπτομέρεια των κοινωνικών όρων που επικρατούν στη μικροκοινωνία της (φανταστικής) προαστιακής πόλης Νιου Πρόσπεκτ – διόλου τυχαία ονομασία: «Νέα Προοπτική!» Και μέσα από την εξέταση του εν λόγω μικρόκοσμου, αναστοχάζεται/ανατάμει/αναλύει τις κοινωνικές ανακατατάξεις που αναστατώνουν τον μεγάλο κόσμο, σύνολη την κοινωνία των Ηνωμένων Πολιτειών που τωόντι βρίσκεται επίσης σε κρίσιμο σταυροδρόμι: το γλέντι της δεκαετίας του 1960, των περιλάλητων sixties, οδηγείται στο τέλος του και με λυγμούς και με βρόντους, το λεγόμενο movement ατονεί, ο πόλεμος στο Βιετνάμ φτάνει στην αρχή του τέλους του, ο συντηρητισμός, ως φαίνεται, θα πάρει το πάνω χέρι για τα καλά.
Ο Αμερικανός δημιουργός εμβαθύνει ολοένα και περισσότερο στον σύγχρονο άνθρωπο, στις εμπλοκές του καθένα μας με τα οικογενειακά και ευρύτερα κοινωνικά δρώμενα, στο πώς μια φαινομενικά συγκροτημένη προσωπικότητα φτάνει σε κρίσιμα σταυροδρόμια, ωθείται στα πρόθυρα της διάλυσης και του κατακερματισμού...
Η Τριλογία, σύμφωνα με τον ίδιο τον συγγραφέα, θα απλωθεί έως τη δεκαετία του 2020, καλύπτοντας έτσι μισόν αιώνα αμερικανικής ζωής. Κρίνοντας από το πρώτο της μέρος, τα Σταυροδρόμια, το σχέδιο αυτό του Τζόναθαν Φράνζεν είναι συναρπαστικό. Ο Αμερικανός δημιουργός εμβαθύνει ολοένα και περισσότερο στον σύγχρονο άνθρωπο, στις εμπλοκές του καθένα μας με τα οικογενειακά και ευρύτερα κοινωνικά δρώμενα, στο πώς μια φαινομενικά συγκροτημένη προσωπικότητα φτάνει σε κρίσιμα σταυροδρόμια, ωθείται στα πρόθυρα της διάλυσης και του κατακερματισμού, και πώς, ενδεχομένως, ανασυγκροτείται εμπλουτιζόμενη με τη βαθιά γνώση που προσφέρει πάντα η απειλή της συντριβής – ή και η ίδια η συντριβή. Μορφολογικά, όπως βλέπουμε, ο Φράνζεν αφήνει πια στην άκρη τις όποιες διαθέσεις για καινοτομίες και υιοθετεί, ύστερα από γόνιμες σκέψεις, φαντάζομαι, μια στρωτή αφηγηματική γλώσσα, που αγγίζει ενίοτε το κοφτό ύφος του Έρνεστ Χέμινγουεί ή/και του κλασικού νουάρ. Τα Σταυροδρόμια είναι, θαρρείς, ένα ατέρμονο μπλουζ που κλείνει το μάτι στον πατριάρχη Ρόμπερτ Τζόνσον και τον αγέρωχο σπαραγμό του.
Άρχισα με μιαν αυτοβιογραφική νότα. Ας τελειώσω επίσης με μιαν αυτοβιογραφική νότα: κάθε φορά που μεταφράζω Φράνζεν ή γράφω, όπως τώρα, γι᾽ αυτόν, ακούω κάθε τόσο, για ψυχονοητική τόνωση, ένα από τα συγκροτήματα που τόσο ο Φράνζεν όσο και ο υπογράφων δεν σταμάτησαν στιγμή να αγαπάνε και να ακούνε: τους Sonic Youth.
__________________
See also: 
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου