Τις βιβλιοθήκες μου τις βλέπω πια σαν ράφια φαρμακείου

  Βασίλης Γκουρογιάννης: «Τις βιβλιοθήκες μου τις βλέπω πια σαν ράφια φαρμακείου»

Πηγή! efsyn.gr

---

Βιβλία στο προσκέφαλο: Πολυαγαπημένα, πολυδιαβασμένα, βιβλία που μας διαμόρφωσαν ή μας στήριξαν σε δύσκολες στιγμές. Πρόσωπα της γραφής ξεφυλλίζουν την «αυτοβιογραφική» βιβλιογραφία του Η συλλογική μνήμη, το υπερφυσικό στοιχείο, το αφροδισιακό καθρέφτισμα, με επίκεντρο συνήθως τον μέσο άνθρωπο, την οικεία συνείδηση, στην πτώση και στις εξάρσεις της, αποτελούν τρεις ενδεικτικές δεξαμενές της γραφής του Ηπειρώτη πεζογράφου.
Με φίλτρα άλλοτε της ευφάνταστης παρωδίας άλλοτε του ποιητικού ρεαλισμού και άλλοτε της στοχαστικής ενδοσκόπησης, ο σημερινός φιλοξενού-μενος της στήλης μας διηθεί και πραγματώνει, χρόνια τώρα, μια πληθωρική, πολύτροπη πρόζα.
Ο Βασίλης Γκουρογιάννης ανακεφαλαιώνει με συγκίνηση, ειρωνεία και ακρίβεια τις σελίδες της ζωής του, παλαιότερες και νεότερες, εντός και εκτός κειμένου.
Επιμέλεια: Μισέλ Φαϊς


 

Διαχωρίζω σχηματικά τον αναγνωστικό μου βίο σε τρεις περιόδους. Η πρώτη περίοδος αφορά την προσχολική μου ηλικία, δηλαδή πριν ακόμα μάθω την αλφαβήτα. Ασφαλώς θα διερωτηθεί ο κάθε λογικός άνθρωπος... «μα πώς μπορούσες να διαβάζεις εφόσον δεν γνώριζες ανάγνωση;»
Η ειλικρινής μου απάντηση είναι ότι τότε ακριβώς μορφώθηκα, εφόσον δεν έκανα κάτι άλλο παρά να παρατηρώ με δέος τη λειτουργία της φύσης σε όλες τις εποχές στο ζωικό βασίλειο, στο φυτικό και στην ανόργανη ύλη.
Διάβαζα τη σοφία της δημιουργίας στα οικόσιτα ζώα και στα αγρίμια, στα πουλιά, στα νερά, στα πετρώματα που κάποιες φορές -χωρίς υπερβολή- νομίζεις ότι είναι ψηφία σφηνοειδούς γραφής και ότι όποιος έχει ποιητική φαντασία μπορεί να κατανοήσει το περιεχόμενο αυτών των μυστικών κωδίκων.
Οταν πια πήγα στο σχολείο και έμαθα την αλφαβήτα και βρήκα το κλειδί της ανάγνωσης, άρχισα να διαβάζω με βουλιμία όχι μόνο τα βιβλία της τάξης μου, αλλά έπαιρνα και τα αναγνωστικά των μεγαλύτερων αδερφών μου και άπλωνα την αχαλίνωτη φαντασία σε ό,τι ερεθίσματα μου έδινε η ποικιλία της θεματολογίας εκείνων των παλιών αναγνωστικών και των άλλων βιβλίων που διέθετε η υποχρεωτική εκπαίδευση.
Αλλα εξωσχολικά βιβλία ή περιοδικά δεν ήταν προσιτά σε μας, τους μαθητές της δεκαετίας του ’50, που γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε σε απομακρυσμένα χωριά της Ηπείρου.
Ετσι, λοιπόν, έμενα καταγοητευμένος από τα βουκολικά και λαογραφικά διηγήματα του συντοπίτη μου Χρήστου Χρηστοβασίλη, από τη συγκινητική ποίηση του Κώστα Κρυστάλλη και την ηρωική ποίηση του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη.
Στο Γυμνάσιο, πλέον, είχαμε κάποια μικρή δανειστική βιβλιοθήκη και τότε διάβασα τον Ιούλιο Βερν, τους Αθλιους του Ουγκό, τον Τολστόι και τον Ντοστογιέφσκι. Γενικώς ήμουν ο αγαπημένος μαθητής των φιλολόγων και των θεολόγων και επί δύο χρόνια σχεδόν, κάθε μέρα, μαζί με τη σχολική μου μελέτη διάβαζα και κάποιο θεολογικό κείμενο και κάποιον Βίο Αγίου· και τα βιβλία αυτά μου τα προμήθευε μία εξαιρετική θεολόγος. Δεν φανταζόμουν ότι είχαμε στην Ορθοδοξία τόσους αγίους και μάρτυρες. Δεν είχαν τελειωμό! Αρχισα να έχω θεολογικές παραισθήσεις και έπιανα κουβέντα με τις εικόνες.
Αυτή είναι η δεύτερη αναγνωστική περίοδος και αναζητούσα από τα βιβλία να μου δώσουν την πειστικότητα του βιώματος ώστε να ταυτιστώ μαζί τους.
Στα χρόνια της χούντας, όπως σχεδόν όλοι οι φοιτητές, χόρτασα σοσιαλιστική θεολογία, Μαρξ, Ενγκελς, Κορδάτο, Σαρτρ, Μαρκούζε, Μπακούνιν, Πουλαντζά και όσα άλλα βιβλία μάς πουλούσαν με δόσεις παλιοί Μακρονησιώτες, που έμπαιναν μετά φόβου Θεού στα φοιτητικά σπίτια της Θεσσαλονίκης.

Μετά ήρθε το Κιβώτιο του Αρη Αλεξάνδρου, ήρθε η απομυθοποίηση πολλών δογμάτων και η ευεργετική βουτιά στην αρχαία ελληνική και ρωμαϊκή φιλολογία, στην ψυχολογία, στο Δημοτικό τραγούδι, στη φυσική και την αστρονομία. Ο,τι διαβάζεται το διάβασα και το διαβάζω, με εξαίρεση τα συναισθηματικά, ερωτοπαθή μυθιστορήματα γνωστών και αγνώστων κυριών. Νισάφι! Όχι άλλη Σμύρνη, όχι άλλον εμφύλιο. Μπουχτήσαμε.
Η τρίτη περίοδος, την οποία διάγω, είναι η περίοδος που αναζητώ τη λογοτεχνία εκείνη, ελληνική και ξένη, που θα με αρπάξει, όχι το θέμα της πλέον, αλλά ο τρόπος της γραφής, και θα με... πατήσει κάτω! λέγοντάς μου: «Σε ξεγελώ, καημένε, και εσύ με διαβάζεις», κι εγώ απαντώ: «Το ξέρω αλλά μου αρέσει. Θέλω να ξεγελαστώ από την τέχνη γιατί στην τέχνη το ψέμα γράφεται σαν αλήθεια και η αλήθεια σαν ψέμα».
Είμαι περήφανος για τις βιβλιοθήκες μου. Είμαι πια στην ηλικία να τις βλέπω σαν ράφια φαρμακείου και πολλές φορές στέκομαι μπροστά τους να πάρω κάποιο φάρμακο για την περίπτωση που με απασχολεί, και τραβάω από το ράφι του φαρμακείου ένα φάρμακο παυσίλυπο, ας πούμε τον Καβάφη.
Γενικώς, αν ήταν να αξιολογήσω την ωφέλεια που αποκόμισα από τις αναγνωστικές περιόδους που διάνυσα, θα ήμουν περισσότερο ευγνώμων στην πρώτη περίοδο, διότι αυτή μου έδωσε τις βάσεις να φτάσω εδώ. Τελείωσα το Πανεπιστήμιο πριν πάω στο Δημοτικό.
 Τελευταίο βιβλίο του Β. Γκουρογιάννη είναι η επανέκδοση μιας παλαιότερης συλλογής ιστοριών του με τίτλο «Διηγήσεις παραφυσικών φαινομένων» (Μεταίχμιο, 2018).