Το στομάχι είναι η συνέχεια του οισοφάγου και αποτελεί έναν ευρύχωρο σάκο εντός του οποίου λαμβάνει χώρα η διεργασία της κατάτμησης και της χημικής εξεργασίας της τροφής. Αφού η τροφή λάβει τη μορφή «χυλού», περνάει από τον πυλωρό, το περιφερικό άκρο του στομαχιού, στο 12δάκτυλο και στη συνέχεια στο υπόλοιπο λεπτό έντερο. Εκεί θα κατατμηθεί περαιτέρω και θα απορροφηθούν οι θρεπτικές για τον οργανισμό ουσίες.
Όταν το στομάχι έχει μέτρια πλήρωση, τότε το μήκος του είναι περίπου 25-30 εκ. και το πλάτος του 9-10 εκ. Η ποσότητα τροφής που μπορεί να χωρέσει το στομάχι ποικίλλει από 500 έως 2.500 γραμμάρια.

Ποιοι οι επιμέρους τύποι του καρκίνου του στομάχου

Το μεγαλύτερο ποσοστό των κακοήθων νεοπλασιών του στομάχου (το 95%) είναι αδενοκαρκινώματα, δηλαδή καρκίνοι που ξεκινούν από τα κύτταρα των αδένων στο εσωτερικό τοίχωμα του στομάχου. Οι άλλου τύπου κακοήθειες του στομάχου είναι εξαιρετικά σπάνιες.
Τα αδενοκαρκινώματα εμφανίζονται με δύο υπότυπους, τον καρκίνο εντερικού τύπου και τον καρκίνο διάχυτου τύπου, οι οποίες έχουν σημαντικές μεταξύ τους διαφορές.
Ο εντερικός υπότυπος είναι συχνότερος στους άνδρες, προτιμά τις μεγάλες ηλικίες και η εμφάνισή του αποδίδεται στην επίδραση περιβαλλοντικών παραγόντων. Επίσης, εμφανίζεται σε προϋπάρχουσες αλλοιώσεις του βλεννογόνου του στομάχου, όπως είναι η ατροφία ή η εντερική δυσπλασία, που θεωρούνται ως προκαρκινωματώδεις καταστάσεις.
Από την άλλη, ο διάχυτος υπότυπος προσβάλλει άτομα νεότερης ηλικίας, χωρίς να δείχνει ιδιαίτερη προτίμηση για κάποιο από τα δύο φύλα. Δεν φαίνεται να προέρχεται από προκαρκινωματώδεις καταστάσεις, εκτιμάται δε πως η γενετική προδιάθεση επηρεάζει εντονότερα τη δημιουργία του.
© Παρέχεται από: DPG Digital Media S.A. bigstock Stomach Cancer 85358741

Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του στομάχου

1. Διατροφή
Μια διατροφή πλούσια σε αλάτι και συντηρημένα τρόφιμα, τουρσιά και παστά έχει ενοχοποιηθεί από πληθώρα ερευνών ως ο βασικός παράγοντας που ευνοεί την καρκινογένεση. Η υψηλή περιεκτικότητα νιτροζαμινών και νιτρωδών σε τρόφιμα που συντηρούνται μ’ αυτούς τους τρόπους ενοχοποιείται για τη συγκεκριμένη δράση.
Σχετική μ’ αυτό το θέμα είναι και η εκτίμηση για τον ρόλο των νιτρικών που εμπεριέχονται στο πόσιμο νερό. Ιδιαίτερα επικίνδυνο μπορεί να είναι το νερό των πηγαδιών ή φρεατίων που δεν έχει ελεγχθεί. Για το θέμα έχει εκδώσει αυστηρές οδηγίες η Ευρωπαϊκή Ένωση, στην οποία αναφέρονται και ποιες είναι οι επιτρεπόμενες περιεκτικότητες των πόσιμων υδάτων σε νιτρικά.
Επίσης, η κατανάλωση καπνιστών τροφίμων ή κρέατος ψημένου στα κάρβουνα (δηλαδή η κατανάλωση τροφών στην παρασκευή των οποίων μπορεί να έχουν σχηματιστεί πολυκυκλικοί υδρογονάνθρακες) φαίνεται να συμβάλλει στην αύξηση της συχνότητας εμφάνισης του καρκίνου του στομάχου.
Παρ’ όλο που η κατανάλωση οινοπνεύματος σχετίζεται με την εμφάνιση αρκετών καρκίνων στα διάφορα όργανα του γαστρεντερικού συστήματος, δεν μπορεί να ισχυριστεί κάποιος με βεβαιότητα ότι το ίδιο ισχύει και για τον καρκίνο του στομάχου.
2. Ηλικία
Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, ο καρκίνος του στομάχου είναι πάθηση συχνή σε ηλικιωμένα άτομα. Η έβδομη δεκαετία της ζωής είναι αυτή στην οποία παρατηρούνται τα περισσότερα περιστατικά καρκίνου στο στομάχι.
3. Τοπική λοίμωξη (ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και ιοί)
Ενώ παλαιότερα η δημιουργία έλκους στο στομάχι αποδίδονταν στο στρες, στην αδυναμία του βλεννογόνου να προστατευθεί από την οξύτητα ή στην υπερβολική οξύτητα του γαστρικού υγρού, σήμερα γνωρίζουμε ότι υπάρχει λοιμογόνος παράγοντας που ευθύνεται γι’ αυτό, το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.
Η διαπίστωση της ύπαρξης του ελικοβακτηριδίου και σε πάρα πολλά καρκινώματα του στομάχου έχει οδηγήσει αρκετούς επιστήμονες στην εκτίμηση ότι το συγκεκριμένο μικρόβιο μπορεί να αποτελεί αιτιολογικό παράγοντα της νόσου. Μάλιστα, στις ΗΠΑ το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού θεωρείται ως καρκινογόνος παράγοντας πρώτης τάξεως. Από την άλλη πλευρά, όμως, πολλές έρευνες έχουν δείξει πως δεν αρκεί από μόνη της η λοίμωξη με το ελικοβακτηρίδιο για να προκληθεί καρκίνος. Εκτιμάται πως σε ορισμένες περιπτώσεις, κάτω από άγνωστες προς το παρόν συνθήκες και προϋποθέσεις, η λοίμωξη με το ελικοβακτηρίδο του πυλωρού μπορεί να πυροδοτεί ή να προάγει την καρκινογόνο εξέλιξη, της οποίας η αιτιολογία θα πρέπει να οφείλεται και σε άλλους παράγοντες.
Γι’ αυτόν τον λόγο, η διαπίστωση της ύπαρξης του ελικοβακτηριδίου στο στομάχι δεν πρέπει αυτόματα να οδηγεί σε θεραπεία εκρίζωσης του, με το σκεπτικό ότι έτσι μπορεί να προλάβουμε τη δημιουργία του καρκίνου στο στομάχι. Η θεραπεία κατά του ελικοβακτηριδίου είναι επιβεβλημένη και πρέπει να χορηγείται σε πάσχοντες με συμπτωματολογία δυσπεψίας ή έλκους.
Υποψίες για καρκινογόνο δράση έχουν αποδοθεί και στον συνήθη από άλλες κακοήθειες ύποπτο λοιμογόνο παράγοντα, τον ιό Epstein-Barr.
4. Ατροφική γαστρίτιδα, κακοήθης αναιμία και γαστρικοί πολύποδες
Η ατροφική γαστρίτιδα και η κακοήθης αναιμία αποτελούν καταστάσεις όπου παρατηρείται ατροφία των αδένων και του βλεννογόνου του στομάχου και γι’ αυτό παράγεται λιγότερο γαστρικό υγρό. Στην κακοήθη αναιμία οι αλλοιώσεις οδηγούν στη μικρότερη παραγωγή μιας ουσίας που παράγει αποκλειστικά το στομάχι και η οποία βοηθά στην απορρόφηση από τις τροφές της βιταμίνης Β12, η οποία είναι απαραίτητη για την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Αυτές οι συνθήκες, όπου ο βλεννογόνος είναι αλλοιωμένος και ευαίσθητος, ευνοούν την ανάπτυξη του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού. Ο συνδυασμός ατροφίας και φλεγμονής θεωρείται από πολλούς ερευνητές ικανός, αν υφίσταται για αρκετό χρόνο, να οδηγήσει σε ορισμένες περιπτώσεις στη δημιουργία καρκίνου του στομάχου. Μια άλλη εξήγηση της προαγωγής της καρκινογένεσης σ’ αυτές τις καταστάσεις και μ’ αυτόν τον μηχανισμό είναι αυτή που εμπλέκει την αποδόμηση μεγάλων ποσοτήτων νιτρικών ενώσεων, εξ αιτίας της ευκολότερης ανάπτυξης βακτηριδίων στον αλλοιωμένο βλεννογόνο που υπάρχει στην ατροφική γαστρίτιδα.
Η παρουσία πολυπόδων στο στομάχι πρέπει να παρακολουθείται, γιατί ορισμένοι εξ αυτών, οι αδενωματώδεις, μπορεί να είναι μεγαλύτεροι από τα 2 εκ. να μεταλλαχθούν σε καρκίνο.
5. Ιστορικό μερικής αφαίρεσης του στομάχου (υφολική γαστρεκτομή)
Η αφαίρεση τμήματος του στομάχου (μερική γαστρεκτομή) ήταν παλαιότερα μια συνηθισμένη μέθοδος αντιμετώπισης του έλκους του στομάχου ή των επιπλοκών του. Το τμήμα του στομάχου που παρέμεινε συνδεόταν με καινούριο άνοιγμα και ραφές (αναστόμωση) με το έντερο.
Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι οι ασθενείς που παλαιότερα είχαν υποβληθεί σε μερική γαστρεκτομή είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο του στομάχου στα επόμενα χρόνια, απ’ ό,τι όσοι δεν είχαν υποβληθεί σε παρόμοια επέμβαση. Η εμφάνιση του καρκίνου σ’ αυτές τις περιπτώσεις συμβαίνει μετά την παρέλευση 15ετίας από την εγχείρηση.
Για την καρκινογένεση μέσω αυτού του μηχανισμού έχει ενοχοποιηθεί η εισροή εντερικού υγρού (που περιέχει χολή και παγκρεατικά υγρά) στο στομάχι, κάτι που δεν συμβαίνει όταν το στομάχι είναι ακέραιο και επομένως λειτουργεί ο ειδικός βαλβιδικός μηχανισμός στο σημείο ένωσης του στομάχου με το 12δάκτυλο.
6. Γενετικοί παράγοντες
Άτομα με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του στομάχου φαίνεται να εμφανίζουν μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης της νόσου. Το οικογενειακό ιστορικό αφορά πρώτου βαθμού συγγενείς. Αυξημένα ποσοστά εμφάνισης της νόσου παρατηρούνται, για άγνωστο λόγο, και σε άτομα με ομάδα αίματος τύπου Α.
Ένα σπάνιο οικογενές σύνδρομο, το σύνδρομο Peutz- Jeghers φαίνεται να αυξάνει την πιθανότητα οι πάσχοντες να εμφανίσουν καρκίνο του στομάχου.
7. Ιονίζουσα ακτινοβολία
Με βάση τα στοιχεία από τα θύματα της ατομικής βόμβας και ασθενών που είχαν υποβληθεί σε ακτινοβολία οργάνων πλησίον του στομάχου (π.χ. σπονδυλική στήλη), φαίνεται πως η ιονίζουσα ακτινοβολία αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου σ’ αυτό το όργανο.
© Παρέχεται από: DPG Digital Media S.A. bigstock Bowels And Stomach Abstract Sc 131120819

Σημεία και συμπτώματα του καρκίνου του στομάχου

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα επιδημιολογικά στοιχεία, ο καρκίνος του στομάχου στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων διαγιγνώσκεται όταν βρίσκεται ήδη σε προχωρημένο στάδιο.
Ο λόγος γι’ αυτήν την καθυστέρηση είναι το γεγονός ότι η πάθηση δεν προκαλεί στα αρχικά στάδιά της ανησυχητικά ή θορυβώδη συμπτώματα και σημεία. Ένας ελαφρός πόνος στο άνω μέρος της κοιλιάς μετά το φαγητό είναι κάτι το συνηθισμένο. Αυτός αποδίδεται συχνότατα στο «βαρύ» φαγητό ή στη γαστρίτιδα που από χρόνια συντροφεύει πολλούς ανθρώπους. Τέτοιου είδους εξηγήσεις κρατούν τους πάσχοντες για πολύ καιρό μακριά από τον γιατρό. Εξάλλου, η ήπια ένταση και η συχνή μεσολάβηση χρονικών διαστημάτων όπου ο πόνος δεν γίνεται αισθητός αποτελούν επιπλέον αιτίες που οι πάσχοντες δεν ανησυχούν.
Επιπρόσθετα, το στομάχι βρίσκεται μέσα στην κοιλιά, περιτυλιγμένο –κατά κάποιο τρόπο– από άλλα όργανα, αλλά και από το παχύ στρώμα των κοιλιακών τοιχωμάτων. Έτσι, ένας όγκος που αναπτύσσεται σ’ αυτό το όργανο μέχρι να γίνει αντιληπτός θα πρέπει να έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις. Τελικά, όταν ο καρκίνος του στομάχου γίνεται αντιληπτός με τη ψηλάφηση ή με την όραση, τότε είναι πια τόσο μεγάλος και προχωρημένος, ώστε κατά κανόνα να μη επιδέχεται πλέον ριζική χειρουργική θεραπεία.
Τα κύρια συμπτώματα που εμφανίζουν οι ασθενείς με καρκίνο στο στομάχι είναι:
- Ασαφή ενοχλήματα στη μεσότητα της άνω κοιλίας (στο επιγάστριο): Τέτοια συμπτώματα είναι ο πόνος μετά το φαγητό, το αίσθημα φουσκώματος, το αίσθημα καύσου και η τάση εμετού ή ναυτίας
- Απώλεια βάρους: Θεωρείται ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα στις περιπτώσεις καρκίνου του στομάχου, αλλά δυστυχώς δεν εμφανίζεται σε πρώιμα στάδια της νόσου
- Ανορεξία
- Κόπωση
- Δυσφαγία: Η δυσκολία τη στιγμή της κατάποσης της τροφής (αποτελεί σύμπτωμα καρκίνου στην περιοχή κοντά στον οισοφάγο)
- Αιμορραγία: Είτε με τη μορφή της αφανούς είτε ως αιματέμεση, δηλαδή αιμορραγία που φανερώνεται με εμετό
- Εμετός: Όταν ο καρκίνος είναι κοντά στην έξοδο του στομαχιού, στο πυλωρικό στόμιο, και το φράζει
Επίσης, σε προχωρημένα στάδια ο καρκίνος του στομάχου δίνει συμπτώματα και κλινικά σημεία από την επέκτασή του σε άλλα όργανα, όπως π.χ. απόφραξη του εντέρου, ίκτερος κ.α.
Τέλος, δεν θα πρέπει να αγνοούμε ότι σε αρκετές περιπτώσεις ο καρκίνος στο στομάχι δεν προκαλεί κάποιο αξιόλογο σύμπτωμα, μέχρι να λάβει μεγάλες διαστάσεις.

Πότε πρέπει να επισκεφτεί κάποιος τον γιατρό

 

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, τα συμπτώματα του καρκίνου του στομάχου δεν είναι ιδιαίτερα θορυβώδη ή έντονα. Συχνά αποδίδονται σε γαστρίτιδα και αυτό δεν είναι απλή λαϊκή αντίληψη αλλά πραγματικότητα, αφού τέτοιου είδους καταστάσεις είναι πολύ συνήθεις, ιδίως όσο αυξάνεται η ηλικία τους.
Η εμφάνιση για πρώτη φορά συμπτωμάτων δυσπεψίας σ’ έναν μεσήλικα, τα οποία διαρκούν περισσότερο από δύο εβδομάδες, θα πρέπει να τον οδηγήσει στο γιατρό για περαιτέρω διερεύνησή τους. Κάτι τέτοιο δεν πρέπει να φοβίζει, καθώς στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων η διερεύνηση θα δείξει την ύπαρξη κάποιας καλοήθους πάθησης.
Αλλά ακόμη και αν τα συμπτώματα υπήρχαν και συνεχίζουν, η διερεύνησή τους εκ νέου, μετά την ηλικία των 45 ετών, θα βοηθήσει να αποσαφηνιστεί η φύση τους.
Τα άτομα που είχαν υποστεί προ ετών αφαίρεση τμήματος του στομάχου, όπως επίσης τα άτομα με ατροφική γαστρίτιδα ή πολύποδες, θα πρέπει να βρίσκονται σε τακτική ιατρική παρακολούθηση, έτσι ώστε αν εμφανιστεί καρκίνος στο στομάχι τους, αυτός να ανακαλυφθεί έγκαιρα.
Το ίδιο ισχύει και για τα άτομα με επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό.
Πηγή: Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία
Διαβάστε επίσης:
«Ένοχα» και για καρκίνο του στομάχου τα αλλαντικά – Σε ποια ποσότητα θεωρούνται επικίνδυνα