«Μουσουλμάνοι, πρέπει να αναθεωρήσουμε κριτικά την κατανόησή μας για το Iσλάμ»

Πρέπει να αποδοκιμάζουμε κατηγορηματικά την ιδεολογία που πηγάζει και προπαγανδίζεται από τους τρομοκράτες, αντί να απαντάμε με σιωπή στο όνομα του πλουραλισμού | AP PHOTO/ FRANCOIS WALSCHAERTS

ΦΕΤΟΥΛΑΧ ΓΚΙΟΥΛΕΝ *

ΠΗΓΗ: Εφημερίδα των Συντακτών

Οι λέξεις δεν μπορούν να περιγράψουν αληθινά τη βαθιά λύπη και αποστροφή μου για τη σφαγή που διαπράχθηκε από ομάδες τρομοκρατών, όπως το τόσο γνωστό «Ισλαμικό κράτος».
Μοιράζομαι τον βαθύ φόβο μου μαζί με τους ενάμισι δισεκατομμύριο μουσουλμάνους σε όλο τον κόσμο, με αφορμή τη διάπραξη τρομοκρατικών πράξεων που καλύπτονται με τον μανδύα της θρησκείας από κάποιες διεστραμμένες ιδεολογίες.
Εμείς οι μουσουλμάνοι έχουμε ειδική ευθύνη, όχι μόνο στο να ενώσουμε τα χέρια μας με τους συνανθρώπους μας και να σώσουμε τον κόσμο από τη μάστιγα της τρομοκρατίας και του βίαιου εξτρεμισμού, αλλά και να βοηθήσουμε στην αποκατάσταση της αμαυρωμένης εικόνας της πίστης μας.
Είναι εύκολο να ενσωματώνεις μια συγκεκριμένη ταυτότητα αυθαίρετα, χρησιμοποιώντας για τον σκοπό αυτό λέξεις και σύμβολα.
Η αλήθεια, ωστόσο, που κρύβεται πίσω από αυτές τις ταυτότητες, μπορεί να αξιολογηθεί μόνο με τη σύγκριση των πράξεών μας με τις βασικές αξίες όσων διακηρύσσουμε ότι πρεσβεύουμε.
Η αληθινή δοκιμασία της πίστης δεν είναι μόνο ένα σλόγκαν ή το να ντύνεσαι με συγκεκριμένο τρόπο: η αληθινή δοκιμασία των πεποιθήσεών μας είναι να ζεις μέχρι το τέλος τις αρχές και τις αξίες που είναι κοινές σε όλες τις κύριες θρησκείες στον κόσμο, όπως το να υπεραμύνεσαι του δικαιώματος της ζωής και να σέβεσαι την αξιοπρέπεια όλων των ανθρώπων.
Πρέπει να αποδοκιμάζουμε κατηγορηματικά την ιδεολογία που πηγάζει και προπαγανδίζεται από τους τρομοκράτες, αντί να απαντάμε με σιωπή στο όνομα του πλουραλισμού.
Επειτα από αυτά, πριν η εθνική ή θρησκευτική ταυτότητα γίνει ένα με την ανθρωπότητα, είναι σαφές ότι η ανθρωπότητα κάνει ένα βήμα πίσω κάθε φορά που διαπράττεται μια τρομοκρατική πράξη.
Οι Γάλλοι οι οποίοι έχασαν τις ζωές τους στο Παρίσι, οι σιίτες μουσουλμάνοι από τον Λίβανο που έχασαν τις ζωές τους στη Βηρυτό μία μέρα πριν και πλήθος σιιτών μουσουλμάνων από το Λίβανο που έχασαν τις ζωές τους στο Ιράκ, στα χέρια των ίδιων των τρομοκρατών, είναι πρώτα από όλα ανθρώπινα όντα.
Ο πολιτισμός μας δεν θα προοδεύσει μέχρι να γιατρέψουμε τους ανθρώπους που υποφέρουν, ανεξάρτητα από τη θρησκευτική ή εθνική τους ταυτότητα. Πρέπει να ταυτιστούμε συναισθηματικά και να απαντήσουμε με αποφασιστικότητα σε αυτή την κατάσταση.
Οι μουσουλμάνοι πρέπει, επίσης, να απορρίπτουν και να αποφεύγουν θεωρίες συνωμοσίας, οι οποίες μέχρι στιγμής μας έχουν βοηθήσει μόνο στο να αποφεύγουμε να αντιμετωπίζουμε τα κοινωνικά μας προβλήματα. Αντιθέτως, πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα αληθινά ερωτήματα:
Οι κοινωνίες μας ευνοούν το πλαίσιο συγκρότησης ομάδων με απολυταρχικό υπόβαθρο σκέψης, λόγω του μη αναγνωρίσιμου απολυταρχισμού μέσα στους εαυτούς μας, την εγχώρια φυσική κατάχρηση, την απόρριψη των νέων και την έλλειψη ισορροπημένης μόρφωσης;
Η αποτυχία μας να θεμελιώσουμε τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και τις ελευθερίες μας, η επικράτηση του ρόλου του νόμου και των πλουραλιστικών νοοτροπιών στις κοινότητές μας, οδηγούν σε λανθασμένο μονοπάτι εκείνους που δυσκολεύονται να βρουν εναλλακτικό δρόμο.
Η πρόσφατη τραγωδία στο Παρίσι είναι ακόμα μία υπενθύμιση, τόσο για τους θεολόγους όσο και για τους πιστούς μουσουλμάνους, ώστε να απορρίπτουν και να καταδικάζουν βαρβαρικές πράξεις που έχουν διαπραχθεί στο όνομα της θρησκείας.
Ωστόσο, σε αυτό το σημείο, η απόρριψη και η καταδίκη δεν είναι αρκετές –η επιστράτευση των τρομοκρατών μέσω των μουσουλμανικών κοινοτήτων πρέπει να καταπολεμηθεί από μια αποτελεσματική συνεργασία των πολιτειακών αρχών, των θρησκευτικών αρχηγών και όσων συμμετέχουν στα κοινά.
Πρέπει να οργανωθούν σοβαρές προσπάθειες σε επίπεδο κοινότητας, ώστε να να καταπολεμηθούν στη ρίζα όλοι εκείνοι οι παράγοντες που στοχεύουν στην προσέλκυση και επιστράτευση τρομοκρατών.
Τρόποι για να εκφράσουμε υποστήριξη και να εναντιωθούμε με δημοκρατικά μέσα:
Πρέπει να δουλέψουμε με τις κοινότητές μας, ώστε να δημιουργήσουμε το αναγκαίο υπόβαθρο που θα μας δίνει τη δυνατότητα να εντοπίζουμε τους νέους ανθρώπους που βρίσκονται σε κίνδυνο, αποτρέποντάς τους από το να ψάχνουν αυτοκαταστροφικά μονοπάτια, βοηθώντας τις οικογένειές τους με την παροχή συμβουλευτικής βοήθειας και άλλες υποστηρικτικές παροχές.
Πρέπει να προωθήσουμε μία προληπτική, θετική ενασχόληση της κυβέρνησης, ώστε οι εμπλεκόμενοι μουσουλμάνοι να μπορέσουν να καθίσουν γύρω από το τραπέζι, να μοιραστούν τις ιδέες τους και να σχεδιάσουν αποτελεσματικά αντιτρομοκρατικά μέτρα.
Οι νέοι σήμερα θα έπρεπε να διδάσκονται τρόπους έκφρασης και σκέψης που θα τους οδηγούν αβίαστα στην απόρριψη και καταδίκη κάθε τρομοκρατικής σκέψης.
Ενσωματώνοντας από πολύ νωρίς δημοκρατικές αξίες μέσα στο σχολικό πρόγραμμα, είναι εφικτό –και ταυτόχρονα ζήτημα ζωτικής σημασίας– να ενσταλλαχθεί ένας δημοκρατικός πολιτισμός στο μυαλό των νέων ανθρώπων.
Συνέπεια όλων αυτών των τραγωδιών είναι να αναδυθούν ιστορικά ισχυρές αντιδράσεις. Η δημιουργία αντι-μουσουλμανικού και αντι-θρησκευτικού αισθήματος και μετώπου, όπως και η ώς ένα βαθμό «ειδική» μεταχείριση των μουσουλμάνων πολιτών από τις κυβερνήσεις οδηγεί σε κάτι ανώφελο και αντιπαραγωγικό.
Οι μουσουλμάνοι κάτοικοι της Ευρώπης θέλουν να ζήσουν με ειρήνη και ηρεμία. Παρά το αρνητικό κλίμα, πρέπει οι κοινότητες μουσουλμάνων και οι εθνικές κυβερνήσεις να λειτουργούν σαν συγκοινωνούντα δοχεία: αφενός οι κοινότητες να βοηθούν τις κυβερνήσεις στην επεξεργασία επιμέρους πολιτικών, αφετέρου οι κυβερνήσεις να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ένταξη των μουσουλμανικών κοινοτήτων στην ευρύτερη κοινωνία.
Είναι επίσης σημαντικό για εμάς τους μουσουλμάνους να επανεξετάσουμε την κατανόηση και την άσκηση του Ισλάμ υπό το φως των σημερινών συνθηκών και απαιτήσεων, λαμβάνοντας υπόψη τις συλλογικές ιστορικές εμπειρίες.
Αυτό δεν σημαίνει ρήξη με μια συσσωρευτική ισλαμική παράδοση, αλλά περισσότερο μια έξυπνη ανησυχία, ώστε να επιβεβαιώσουμε τα αληθινά διδάγματα του Κορανίου και της Προφητικής παράδοσης, που οι μουσουλμάνοι πρόγονοί μας προσπάθησαν να αποκαλύψουν.
Πρέπει προληπτικά να περιθωριοποιήσουμε την ανάγνωση των θρησκευτικών μας πηγών, όταν τίθενται σε διαφορετικό εννοιολογικό πλαίσιο, απλά και μόνο για να εξυπηρετήσουν διεστραμμένες ιδεολογίες.
Οι μουσουλμάνοι διανοούμενοι και πνευματικοί θα έπρεπε να ενθαρρύνουν μια ολιστική προσέγγιση και να επαναθεωρήσουν τις ετυμηγορίες του νομικού κλάδου στα χρόνια του Μεσαίωνα, οι οποίες εκδίδονταν κάτω από μία συνεχή διαμάχη, όπου η θρησκευτική σύνδεση συχνά ταυτιζόταν με μία πολιτική σύνδεση. Τα δυνατά πιστεύω θα έπρεπε να είναι διαχωρισμένα από τον δογματισμό.
Είναι πιθανό, και σαφώς απόλυτα απαραίτητο, να αναγεννήσουμε το πνεύμα της ελευθερίας της σκέψης που έδωσε την υπόσταση στην αναγέννηση του Ισλάμ, ενώ έμενε πιστή στο ήθος της θρησκείας.
Μόνο σε μία τέτοια ατμόσφαιρα μπορούν οι μουσουλμάνοι να μάχονται αποδοτικά την έλλειψη πολιτισμού και του βίαιου εξτρεμισμού.
Ως συνέπεια των πρόσφατων γεγονότων γίνομαι μάρτυρας, με δυσαρέσκεια, μιας αναγέννησης της θεωρίας της σύγκρουσης των πολιτισμών. Δεν γνωρίζω αν αυτοί που το πρεσβεύουν, το κάνουν για όραμα ή επιθυμία.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι σήμερα η αναγέννηση αυτής της ρητορικής απλώς φέρνει στο προσκήνιο τις προσπάθειες επάνδρωσης του δικτύου τρομοκρατών.
Είναι απολύτως σαφές ότι όλη αυτή η κατάσταση στην οποία γινόμαστε μάρτυρες, δεν είναι μία σύγκρουση των πολιτισμών, αλλά μάχη της ανθρωπότητας με τη βαρβαρότητα στη βάση του κοινού μας πολιτισμού.
Η ευθύνη μας ως μουσουλμάνων πολιτών είναι να γίνουμε μέρος της λύσης και όχι των διαμαρτυριών.
Αν θέλουμε να υπερασπιστούμε τη ζωή και τις πολιτικές ελευθερίες των μουσουλμάνων σε έναν κόσμο ειρήνης και ηρεμίας κάθε ανθρώπου, ανεξαρτήτως πίστεως, πρέπει να δράσουμε τώρα για να αντιμετωπίσουμε το βίαιο εξτρεμιστικό πρόβλημα σε όλες του τις διαστάσεις και εκφάνσεις: πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και θρησκευτικές.
Θέτοντας ηθικά παραδείγματα στις ζωές μας, δυσφημώντας και περιθωριοποιώντας τις εξτρεμιστικές ερμηνείες των θρησκευτικών πηγών, παραμένοντας σε εγρήγορση απέναντι στην επιρροή στους νέους και ενσωματώνοντας δημοκρατικές αξίες νωρίς στην εκπαίδευση, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τη βία και την τρομοκρατία ως απολυταρχικές αξίες που οδηγούν σε αυτές.
* Ιδρυτής και πνευματικός ηγέτης του φιλελεύθερου ισλαμικού κινήματος Hizmet.