Αναστάσης Μαδαμόπουλος: Ένας πολύπλευρα δημιουργικός Έλληνας

Λαμπρός φιλόλογος ,στοχαστικός συγγραφέας, ταλαντούχος καλλιτέχνης ,  θαυμάσιος άνθρωπος, εξαιρετικός οικογενειάρχης, εραστής της Σύμης και διαχρονικός φίλος.
Τι άλλο να πούμε για τον Αναστάση Μαδαμόπουλο;Τίποτα, εκτός  από το να υγιαίνει και να δημιουργεί εν ευτυχία , έχοντας στο πλευρό του  την  αγαπημένη του Ευαγγελία..." 
 Υποδεχόμενοι το Νέο Χρόνο, αναρτούμε δύο κείμενά του. Το πρώτο αφορά  την καλλιτεχνική δημιουργία μέσα στο Χρόνο  και το  δεύτερο  τη συμβολική σχέση του Αργαλειού με τον Λαβύρινθο. Ταυτόχρονα δίνουμε έξι χαρακτηριστικά έργα-τάπητες  του καλλιτέχνη, όπου  ο μίτος της Αριάδνης διατρέχει το Λαβύρινθο των μοτίβων της λαϊκής θαλασσινής παράδοσης , με προεξάρχουσα αυτή του αγαπημένου του νησιού , της Σύμης.
Gerontakos

*****************************************

Αναστάσιος Μαδαμόπουλος

Από το «Χρονολόγιο» στα

«Νυχτέρια και διημερεύσεις της Σύμης»

Υφαντές κατασκευές

Myrtillo café / Κέντρο Τέχνης και λόγου

8/12/14 – 8/11/15

      Ο Αναστάσης Μαδαμόπουλος είναι φιλόλογος – συγγραφέας Εκπαιδευτικών και Λογοτεχνικών βιβλίων. Ως εικαστικός είναι αυτοδίδακτος και έχει ασχοληθεί με το κόσμημα, τη ζωγραφική, τις κατασκευές και την υφαντική. Έργα του έχουν εκτεθεί σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Αθήνα και στη Σύμη.

Σημαντικότερες ατομικές παρουσιάσεις:

2009   Βιβλίο καφέ «Έναστρον». Αθήνα. «Στις μαύρες πάνω πέτρες της φυγής», Ζωγραφική – Εγκατάσταση.

2005   Καρνάγιο Σύμης. «Ξύλου Μεταμορφώσεις», Εγκατάσταση.

2004   Γκαλερί Κόντη, Φιλοθέη. «Κείμενα εικαστικά – Αφηγήσεις εν Χώρω». Ζωγραφική και κατασκευές.

2000   Πολιτιστικό κέντρο Ηρακλείου Αττικής. «Χρονολόγιο» Ζωγραφική και Υφαντές κατασκευές.

1991   Γκαλερί Άνεμος, Κηφισιά: Κόσμημα και Ζωγραφική.

      Έχει, ακόμη, οργανώσει σειρά λογοτεχνικών εκδηλώσεων στο Ν. Ηράκλειο και στη Σύμη, στο πλαίσιο του καθιερωμένου Φεστιβάλ της. Διατελεί, τέλος, εκπαιδευτικός σύμβουλος του θεάτρου Ελεύθερη Έκφραση – Μαίρη Ιγγλέση και επιμελείται των εκπαιδευτικών προγραμμάτων για μαθητές Γυμνασίου – Λυκείου.

      Στο κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης Myrtillo ο καλλιτέχνης εκθέτει έργα του σε δύο ενότητες. Η πρώτη περιλαμβάνει έργα παλιότερα από τον κύκλο «Χρονολόγιο», ενώ η δεύτερη έργα νεότερα, που έχουν φιλοτεχνηθεί αποκλειστικά στη Σύμη και στα οποία επιχειρεί με ράκη και νήματα να υφάνει εικόνες του αέρα της γης και της θάλασσας του νησιού καθώς και τις κινήσεις της σκέψης του και της ψυχής του ως θεατής και εραστής του φυσικού κάλλους του. Διημερεύσεις, του βιώματος· διανυκτερεύσεις, της καλλιτεχνικής εξωτερίκευσής του.

      Η υποενότητα «Σπουδές στο μίτο της Αριάδνης» γέννησε και την Ιδέα για τις παράλληλες εκδηλώσεις που θα λάβουν χώρα στο Μύρτιλλο όσο διαρκεί η έκθεση.

«Χρονολόγιο»
 

O δημιουργός και ο χρόνος

Κάθε καλλιτεχνικό δημιούργημα είναι το στερεό κατάλοιπο μιας βαθιάς και διαπεραστικής συγκίνησης, μιας σκέψης επίμονης αλλά παράλληλα και μιας αγωνίας και ενός μόχθου του καλλιτέχνη να αποτυπώσει εφάπαξ ό,τι είναι συνεχές, ρευστό, ευμετάβλητο.

Η πράξη του δημιουργείν δεν είναι παρά μια θεαματική κατάδυση. Βουτιά στα χρώματα και στα νήματα είναι και οι ζωγραφιές και οι κατασκευές μου. Βουτιές των ιδεών στην ανόργανη ύλη και στις διαδικασίες μορφοποίησής τους, για να προσληφθούν, να αξιολογηθούν και να μορφοποιήσουν με τη σειρά τους τους αποδέχτες στο βαθμό που δύνανταί.

Η βουτιά στα χρώματα, στα νήματα είναι συνάμα και βουτιά στο χρόνο, την ιστορία. Το έργο γεννιέται και έκτοτε χρονολογείται, αρχίζει την εγκόσμια υλική ζωή του. Ο καλλιτέχνης δημιουργεί, μεταποιεί δηλαδή τον ωρολογιακό χρόνο σε ψυχολογικό, σε διάρκεια. «Τρώει» το χρόνο ενώ «τρώγεται» από αυτόν. Παγιδεύοντας, καθώς πιστεύει, στιγμές μοναδικές και συγκλονιστικά βιώματα βρίσκεται εν τέλει παγιδευμένος και ο ίδιος. Στοχεύοντας στην αιωνιότητα νικιέται και αυτός από τη φθορά, αλέθεται από τη μηχανή του χρόνου. Τα έργα του «Κλεψίχρονα» και «Χρονοπαγίδες».

Η βουτιά του καλλιτέχνη - δημιουργού είναι ηρωική, γιατί έχει απόλυτη συνείδηση του αναπόφευκτου και το περιμένει. Όχι στωικά αλλά με την αξιοπρέπεια και την ετοιμότητα του αγωνιστή. Κατ' αυτό τον τρόπο η τέχνη αποδεικνύεται παραμύθι, άρα ψέμα. Παράλληλα όμως και ευεργετική παραμυθία, «νάρκης του άλγους δοκιμή». Κάθε δημιούργημα είναι μια μικρή μόνο προσωπική νίκη. Μια εφήμερη αυταπάτη του καλλιτέχνη ότι έχει καταβάλει το Αήττητο. Αυτή η μικρή νίκη τον επιβραβεύει με μια ανάλογη δόση ηδονής, καθώς επιβραβεύεται κάθε παραπλανημένος θρίαμβος πριν την τελική συντριβή, την εσχάτη δηλαδή αλήθεια.

Μένει βέβαια το έργο, που, παραπέμποντας τους εραστές των τεχνών έμμεσα στη συναρπαστική και επώδυνη πτήση αλλά και στην τραγική πτώση του δημιουργού, συντηρεί τόσο το δικό του μύθο όσο και το μύθο της Τέχνης.

«Νυχτέρια και διημερεύσεις της Σύμης»

O Aργαλειός και ο Λαβύρινθος

Ένα εργαλείο αρχαίο και ένας χώρος μυθικός που έχουν διασωθεί ως την εποχή μας με τις αναγκαίες βέβαιες μικρές και μεγάλες μετατροπές και προσαρμογές.

Η συνεξέταση των δύο αυτών φαινομενικά άσχετων μεταξύ τους στοιχείων οδηγεί τη σκέψη σε συναγωγή ορισμένων διαπιστώσεων. Για παράδειγμα το ρόλο των στημονιών στον Aργαλειό τον παίζουν οι τοίχοι στους διαδρόμους του Λαβυρίνθου. Ακόμη, το ρόλο της σαΐτας του αργαλειού, που βοηθά τη διέλευση του υφαδιού, στο Λαβύρινθο τον παίζει ο μίτος. Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε διαδικασίες διαπλοκής. Στο Λαβύρινθο, τέλος, διαπλέκεται ο μίτος και ο διερχόμενος με τους διαδρόμους, όπως στον αργαλειό διαπλέκεται το υφάδι με τα στημόνια. Αυτές οι πρωτοβάθμιες διαπιστώσεις ωστόσο δεν είναι αρκετές για να γεφυρώσουν τις μεγάλες διαφορές ανάμεσα στο εργαλείο και το οικοδόμημα, που σημειωτέον είναι και τα δύο έργα ανθρώπων με προηγμένο το πολιτιστικό τους επίπεδο.

Χώρος του Aργαλειού ο οίκος ή ο ημιυπαίθριος τόπος της σκεπαστής αυλής, χώρος ανοιχτός στο φως, που διευκολύνει τον υφαντή ή την υφάντρα στην επιλογή των χρωμάτων, στο μέτρημα, στον έλεγχο της ποιότητας του παραγόμενου προϊόντος. Χώρος περιορισμένος αλλά με δυνατότητες παραγωγής τεράστιες, φτάνει να έχει όρεξη ο χειριστής και να μην του λείπει η πρώτη ύλη. Χώρος εργασίας και χαράς, δημιουργικής απομόνωσης αλλά και επικοινωνίας. Χώρος διαλόγου, συναλλαγής, συνεργασίας, ειρηνικής συνύπαρξης αλληλεγγύης και αλληλοδιδαχής.

Ο Λαβύρινθος αντίθετα ως χώρος είναι ανοίκειος. Βρίσκεται κάπου μακριά, είναι κλειστός, απόκοσμος και βουτηγμένος στο σκοτάδι. Ένας χώρος επίφοβος, μακάβριος, τόπος απειλής, απελπισίας που εμπνέει τη φρίκη του θανάτου. Δεν είναι πολλοί αυτοί που τον έχουν διασχίσει και κατάφεραν να εξέλθουν σώοι. Συνδέεται με μια αποστολή, μια περιπετειώδη περιπλάνηση, μια εναγώνια προσπάθεια λύτρωσης.

Στον αργαλειό τα στημόνια είναι οι σταθερές κάθετοι που σαν ασάλευτος σκελετός διασφαλίζουν την απρόσκοπτη πορεία του υφαδιού και εν τέλει την άρτια συγκρότηση της υφαντής κατασκευής. Αντίθετα στο Λαβύρινθο τα στημόνια είναι οι τοίχοι των διαδρόμων του, που συγχέουν όποιον διαβεί το κατώφλι του. Και αυτό συμβαίνει γιατί στο Λαβύρινθο τα «στημόνια» συχνά οριζοντιώνονται, οι ευθείες κατατεμαχίζονται και μετασχηματίζονται σε τεθλασμένες. Το άνω αλλάζει σε κάτω και έτσι διασαλεύεται η κανονικότητα της επανάληψης, που χαρακτηρίζει την ύφανση, όχι μια αλλά πολλές φορές. Τα στημόνια δίκην υφαδιού διαπλέκονται, το ένα προσδένεται στο άλλο, συνυφαίνονται, διαχωρίζονται ακολουθώντας παράλληλες ή αποκλίνουσας πορείας, σπάνε απότομα δημιουργώντας αδιέξοδα. Σαν να λύθηκαν κατά μυστήριο τρόπο οι κόμποι που κρατούσαν σφιχτοδεμένες τις αγνύθες κάτω από τα στημόνια του Aργαλειού και χάνεται η αναγκαία συνθήκη της βαρύτητας, που θα συνέβαλε στη διατήρηση της ευθύτητας και της παραλληλίας των χορδών, υπονομεύοντας έτσι την υφαντική διαδικασία και εν τέλει την πυκνότητα του υφαντού. Η έξοδος του Λαβυρίνθου παραμένει αφανής και σε άγνωστη θέση, πνιγμένη μέσα στα αδιέξοδα, εμποδισμένη από διλήμματα και αμφιταλαντεύσεις, ίσως εμφωλευμένη σε κάποιο κρυφό σημείο της ατέρμονης καμπυλωτής διαδρομής, όπου η αφετηρία και το τέρμα χάνουν το νόημά τους και ο εγκλωβισμένος βιώνει το μαρτύριο του Σισσύφου χωρίς το άχθος του ογκόλιθου σε ανηφόρα αλλά με το άγχος του κυνηγημένου πλάνητα και ταλαίπωρου οδοιπόρου σε ισιάδα.

Στο Λαβύρινθο υφάδι είναι ο μίτος αλλά και ο προνομιούχος δοκιμαζόμενος. Το κουβάρι ξετυλίγεται στις φούχτες του αργά και τελετουργικά. Δεν έχει βέβαια η πορεία αυτή την ευθυβολία της σαϊτιάς του Αργαλειού αλλά τη βραδεία ευλυγισία που απαιτεί μια δαιδαλώδης διάβαση με εκτροπές, συστροφές, περιελίξεις, αλλεπάλληλες πτώσεις και ανορθώσεις. Και ενώ η ύφανση είναι μια διαπλοκή νημάτων εν προόδω, που οδηγεί δηλαδή το υφάδι από τον μπροστινό κύλινδρο προς τον άλλο, εκείνον που βρίσκεται στο πίσω μέρος του αργαλειού, παράγοντας ρυθμικά το ύφασμα, η διείσδυση και η πορεία μέσα στο Λαβύρινθο – ακόμη και με την επικουρία του μίτου - είναι μια εμπλοκή που, παρά τη βεβαιότητα ότι εγκυμονεί κινδύνους, έχει κατά κάποιο τρόπο ψευδοπειραματικό χαρακτήρα. Είναι μια δοκιμασία αλλά σε ένα μεγάλο μέρος της δοκιμασία εκ του ασφαλούς καθώς είναι δεδομένη η σωτηρία, με την προϋπόθεση βέβαια ότι θα έχει εκπληρωθεί ο πρωτεύων σκοπός : η θανάτωση του τέρατος.

Η επιστροφή είναι μια πορεία σημαδεμένη από το σωτήριο νήμα και η έξοδος αδιαμφισβήτητη, καθώς η άλλη άκρη του υφαδιού έχει αγκυροβοληθεί βαθιά στην αγκαλιά της Αριάδνης. Ο δρόμος αυτός της επιστροφής είναι το ίδιο άταχτος και άρρυθμος, αφού ακολουθείται η αντίστροφη από τη διαδρομή της αναζήτησης του Μινώταυρου. Και ενώ το νήμα ξανατυλίγεται σε κουβάρι, η έξοδος του εγκλωβισμένου δεν είναι παρά ξέμπλεγμα και ξετύλιγμα, γιατί η πορεία της επιστροφής γίνεται το λυτρωτικό πέρασμα από το σκοτάδι στο φώς, μία ανάδυση από την καταθλιπτική ζοφερότητα του κάτω κόσμου στη ζωηρή πολυχρωμία της γης, της θάλασσας και του ουράνιου θόλου, μια μετάβαση από την υποχθόνια μούχλα στα αρώματα της ανθισμένης φύσης. Έτσι η απεμπλοκή από τα δεσμά του δαιδαλώδους σκότους, εξελίσσεται και καταλήγει σε θριαμβική επανεμπλοκή στις συντεταγμένες του πραγματικού κόσμου, σε μια παρατεταμένη εισπνοή ζωογόνου οξυγόνου που πυροδοτεί τους δημιουργικούς μηχανισμούς της πολυπόθητης επανεκκίνησης μετά από το γενναίο βύθισμα αυτογνωσίας που έχει συντελεστεί. Για να βρούμε τον αληθινό εαυτό μας πρέπει προηγουμένως να έχουμε χαθεί.

Ας επισημάνουμε και ορισμένες ακόμη διαφορές :

Ενώ όλη την ευθύνη της οργάνωσης του υφαντού και της ύφανσης την επωμίζεται ο υφαντής, στο Λαβύρινθο την ευθύνη μοιράζονται ο επιχειρών τη διάβαση και ο αρωγός του, που μεθοδεύει το εγχείρημα και μεριμνά για τη σωτηρία του μυθικού ήρωα. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο και τα αποτελέσματα τούτης της σύμπραξης το απολαμβάνουν και οι δύο, επικουρών και επικουρούμενος, όπως συμβαίνει και με το υφαντικό έργο, χωρίς όμως αυτό κατά κανόνα να αποτελεί προϊόν συνεργασίας, ακόμη και αν έχει παραγγελθεί με συγκεκριμένες διαστάσεις και με θέμα, χρώμα, υλικά της αρεσκείας του ενδιαφερομένου.   

Μόλις το υφάδι ολοκληρώνει με την τελευταία σαΐτα το έργο, απομακρύνεται και ακινητεί με αδυνατισμένο το καρούλι του. Το ίδιο συμβαίνει και με τον αριάδνειο μίτο, που όμως και έδωσε στην αγνύθα τον αρχικό της όγκο.

Για τον όμιλο του Θησέα άλλο κουβάρι αρχίζει να ξετυλίγεται, το κουβάρι του νόστου, στον ανοιχτό πια θαλάσσιο χώρο. Είναι ενδιαφέρον να εξετάσουμε τον τρόπο που «υφαίνεται» αυτός ο γυρισμός. Η πορεία γνωστή, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα για τον έμπειρο θαλασσοπόρο. Όμως τα πανιά - κρουστά υφασμένα παλιότερα σε αττικούς αργαλειούς – κατά μια έννοια στημόνια του σκάφους, που εξασφαλίζουν τη σταθερή και ταχεία πλεύση του, μετατρέπονται σε στοιχεία αποσταθεροποίησης και ανατροπής. Ο μίτος, βοηθός της μνήμης στο Λαβύρινθο, εδώ δεν έχει κάποιο ρόλο. Υπάρχει βέβαια ως κίνητρο έντονος ο πόθος της επιστροφής του θριαμβευτή στα πάτρια εδάφη, αλλά πρόκειται για έναν δολοφονικό πόθο που σκοτώνει τη μνήμη αντί να την ενισχύει. Αυτή η σαν μέθη αμνησία γίνεται ο πρόξενος του μεγάλου κακού. Τα μαύρα πανιά – σημάδι πένθους – λησμονιούνται αναρτημένα στα ιστία σ’ όλο το ταξίδια, γεγονός που εξωθεί τον απελπισμένο πατέρα Αιγαία στην αυτοκτονία. Έτσι η ευτυχής ως προς το πρώτο σκέλος του μύθου εξέλιξη εκτρέπεται στο δεύτερο σκέλος του σε τραγική έκβαση. Το επίτευγμα της εξόδου δικαιολογεί και παράπλευρες απώλειες. Ο ήρωας χάνει βέβαια τον πατέρα του, όμως το πέλαγος κερδίζει ένα όνομα να θυμίζει στους κατοπινούς όχι μόνο τον άδικα χαμένο βασιλιά αλλά και τον άθλο του Θησέα.

Με τον ίδιο τρόπο και οι κινήσεις των χορευτών στον φιδίσιο τσακώνικο κλειστό χορό Λαβύρινθο θυμίζουν τον πρώτο εκείνο χορό, το Γέρανο που χόρεψε ο Θησέας με τον δεκατετραμελή όμιλό του γύρω από το βωμό του Απόλλωνα μιμούμενος τα σπειροειδή διπλώματα και ξεδιπλώματα καθώς και τις στροφές της πορείας του, όταν προσπαθούσε να βγει από το δαιδαλώδες οικοδόμημα.

Και αν όλα αυτά αναπνέουν ακόμη ζωντανά μέσα μας, είναι γιατί ο μίτος που μας συνδέει με την Παράδοσή μας εξακολουθεί να αντέχει – παρά το τεράστιο μάκρος τους – και να μας τροφοδοτεί. Είναι γιατί αν χτυπάει μαζί με την καρδιά μας και ο αργαλειός της μνήμης, προφυλασσόμαστε από την πάντα απειλητική άγνοια και την ανίατη άνοια που τη συνοδεύει.

Αναστάσης . Μαδαμόπουλος