ALEXANDER FLEMING(1881-1955)
Η ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΣ ΕΥΓΝΩΜΟΝΟΥΣΑ
ΤΩΙ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΩ ΦΛΕΜΜΙΝΓΙΩΙ
ΚΑΤΑΘΕΤΕΙ ΣΗΜΕΡΟΝ ΣΤΕΦΑΝΟΝ ΜΝΗΜΟΣΥΝΗΣ
ΔΙΑ ΤΗΝ ΤΗΣ ΠΕΝΙΚΙΛΙΝΗΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΙΝ (1928)
ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΘΥΠΟΤΑΞΙΝ ΚΡΑΤΑΙΩΝ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ,
ΩΣ Η ΕΠΑΡΑΤΟΣ ΦΘΙΣΙΣ.
Παράσταση του μορίου της Πενικιλίνης
***
Αλέξανδρος Φλέμινγκ
Γιατρός
(1881-1955)
Γιατρός
(1881-1955)
ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΑΣ ΣΟΥΦΛΕΡΗ
Το όνομα του Αλεξάνδρου Φλέμινγκ είναι ένα από τα μυθικά ονόματα στον χώρο της επιστήμης. Η ανακάλυψη της πενικιλίνης, του αντιβιοτικού που έσωσε εκατομμύρια ζωές καταπολεμώντας βακτηριακές λοιμώξεις που θέριζαν την ανθρωπότητα, κατέστησε τον σκωτσέζο γιατρό ήρωα. Ακόμη και σήμερα γοητευόμαστε από την «τυχαία» ανακάλυψή του. Ο μύθος όμως συχνά αδιαφορεί για τις λεπτομέρειες και τελικά αδικεί τον ήρωα. Ο Αλέξανδρος Φλέμινγκ συνέδεσε το όνομά του με την πενικιλίνη αλλά έκανε και άλλες σημαντικές ανακαλύψεις. Επιπροσθέτως, η ανακάλυψη της πενικιλίνης δεν ήταν καθόλου τυχαία: η ανεύρεση ενός αντισηπτικού βασάνιζε τον Φλέμινγκ για πολλά χρόνια και έτσι ήταν έτοιμος να αναγνωρίσει την ύπαρξή του όταν τυχαία βρέθηκε στον δρόμο του...
Γεννημένος τον Αύγουστο του 1881 σε ένα μικρό απομακρυσμένο χωριό της Σκωτίας, ο Αλέξανδρος Φλέμινγκ ήταν το έβδομο από οκτώ παιδιά τα οποία μεγάλωναν σε μια φάρμα. Οπως αργότερα είπε ο ίδιος, «χωρίς να το συνειδητοποιούμε, μαθαίναμε από τη φύση». Ο θάνατος του πατέρα του και η εγκατάσταση του αδελφού του Τομ (ο οποίος είχε σπουδάσει ιατρική) στο Λονδίνο έφεραν τον Αλέξανδρο στην πρωτεύουσα του Ηνωμένου Βασιλείου σε ηλικία 14 ετών. Μετά την ολοκλήρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσής του και με παρότρυνση του Τομ, ο Αλέξανδρος άρχισε να εργάζεται σε ένα εφοπλιστικό γραφείο. Παρά το γεγονός ότι δεν του άρεσε ιδιαίτερα, παρέμεινε εκεί για 4 χρόνια. Ο θάνατος ενός θείου τον έκανε πλουσιότερο κατά 250 λίρες, τις οποίες αποφάσισε να επενδύσει σε σπουδές ιατρικής. Τις πραγματοποίησε με μεγάλη επιτυχία στο St. Mary's Medical School του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, όπου και παρέμεινε αρχικά ειδικευόμενος στη χειρουργική και στη συνέχεια στη βακτηριολογία. Εν έτει 1914 ήταν ήδη λέκτορας, όταν διέκοψε την ακαδημαϊκή καριέρα του για να υπηρετήσει την πατρίδα του κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1915 νυμφεύθηκε τη Σάρα Μακ Ελρόι από την οποία απέκτησε έναν γιο.
Πολύ νωρίς το ερευνητικό ενδιαφέρον του Αλεξάνδρου Φλέμινγκ στράφηκε στη δράση των βακτηρίων στο αίμα και στα αντισηπτικά. Αναζητούσε αντιβακτηριακούς παράγοντες οι οποίοι δεν θα ήταν τοξικοί στους ζωικούς ιστούς, πράγμα το οποίο τον οδήγησε το 1921 στην ανακάλυψη της λυσοζύμης, ενός ενζύμου με βακτηριολυτικές ιδιότητες το οποίο υπάρχει σε «ιστούς και εκκρίσεις», όπως ανέφερε στο σχετικό σύγγραμμά του. Μελετώντας τις βακτηριολυτικές ιδιότητες της λυσοζύμης, ο Φλέμινγκ πραγματοποίησε στοιχειομετρικές αναλύσεις οι οποίες θα του φαίνονταν πολύ χρήσιμες αργότερα, όταν η περίφημη τύχη του τον έφερε αντιμέτωπο με την πενικιλίνη. Το 1928 βρήκε τον Αλέξανδρο Φλέμινγκ να εργάζεται με τον ιό της γρίπης. Φεύγοντας για διακοπές δύο εβδομάδων, άφησε πάνω στον πάγκο του ένα τρυβλείο πετρί («πιατάκι» με σκέπασμα στο οποίο καλλιεργούνται μικροοργανισμοί στο εργαστήριο) στο οποίο είχε εμβολιάσει σταφυλόκοκκο. Οταν γύρισε, είδε ότι εκτός από τον σταφυλόκοκκο στο τρυβλείο είχε αναπτυχθεί και ένας μύκητας. Η μόλυνση με μύκητα καθιστά τις βακτηριακές καλλιέργειες άχρηστες για το εργαστήριο και η φυσική πορεία των πραγμάτων θα ήταν να τις πετάξει κανείς στον κάλαθο των αχρήστων. Ο Φλέμινγκ όμως δεν μπόρεσε να μην παρατηρήσει ότι γύρω από τον μύκητα υπήρχε μια καθαρή από βακτήρια περιοχή, γεγονός το οποίο θα μπορούσε να δικαιολογηθεί με την ύπαρξη ενός παράγοντα ο οποίος εκκρινόμενος από τον μύκητα εμπόδιζε την ανάπτυξη των βακτηρίων. Η ανάλυση που πραγματοποίησε ο Φλέμινγκ έδειξε ότι ο μύκητας ήταν ο Penicillium notatum και έτσι ο παράγοντας, ο οποίος απεδείχθη ικανός να σκοτώνει τα βακτήρια ακόμη και αραιωμένος 800 φορές, ονομάστηκε πενικιλίνη.
Παρά το γεγονός ότι ο Φλέμινγκ δημοσίευσε τα αποτελέσματά του το 1929, η σημασία τους δεν έγινε φανερή παρά μία δεκαετία αργότερα. Ακόμη και ο ίδιος ο Φλέμινγκ έπαψε να ασχολείται με την πενικιλίνη το 1932. Ο κυριότερος λόγος για αυτό ήταν η αδυναμία του να προχωρήσει στην απομόνωση μεγάλων ποσοτήτων καθαρής πενικιλίνης, πράγμα το οποίο απαιτούσε γνώσεις τις οποίες δεν διέθετε. Σαν καλός επιστήμονας όμως, είχε φροντίσει να διατηρήσει τον πολύτιμο μύκητα που παρήγαγε το αντιβιοτικό του και να τον παραδώσει στους Howard Florey και Ernst Chain, οι οποίοι σε διάστημα ενός έτους όχι μόνο παρήγαγαν καθαρή πενικιλίνη, αλλά πραγματοποίησαν και το πείραμα που κατέδειξε την αξία αυτού του μορίου: χορήγησαν πενικιλίνη σε ποντίκια τα οποία είχαν μολυνθεί θανάσιμα με μικροοργανισμούς και τα παρατήρησαν να αναρρώνουν!
Η πενικιλίνη έσωσε τη ζωή χιλιάδων στρατιωτών κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και το 1945 χάρισε στους τρεις άνδρες το βραβείο Νομπέλ Ιατρικής. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι ο ίδιος ο Φλέμινγκ είχε δει την αχίλλειο πτέρνα του αντιβιοτικού του από τα πρώτα κιόλας χρόνια, καθώς το 1946 σημείωνε ότι «η χορήγηση πενικιλίνης, ακόμη και σε μικρές δόσεις, οδηγούσε σε ανάπτυξη ανθεκτικότητας στους μικροοργανισμούς».
Ο Αλέξανδρος Φλέμινγκ πέθανε τον Μάρτιο του 1955 από καρδιακή προσβολή, δύο χρόνια μετά τον γάμο του με την ελληνίδα γιατρό Αμαλία Κουτσούρη-Βουρέκα.
Το ΒΗΜΑ, 19/05/2002
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου